حجاب در ادیان الهی

پرهیز از پوشش بدن نما و نازك:

روزی، اسماء - كه خواهر زن پیامبر بود - ، با جامه بدن‏نما و نازكی به خانه پیامبر آمد. پیامبر، روی خود را از او برگرداند و فرمود: ای اسماء! زن، وقتی به حدّ بلوغ رسید، نباید جایی از بدن و اندامش دیده شود، مگر صورت و دستها». (4)

نهی از آرایش و استعمال عطر در خارج از خانه:

پیامبر، در ضمن حدیثی، نهی فرمودند از این‏كه زن، برای دیگران، خود را بیاراید، و فرمود: «اگر برای غیر شوهر، خود را آرایش نمود، لازم است خداوند او را با آتش بسوزاند». (5)

پرهیز زنان از شبیه ساختن خود به مردان:

پیامبر(ص) فرمود: خداوند، مردانی را كه شبیه زن می‏شوند و زنانی را كه خود را شبیه مرد قرار می‏دهند، نفرین كرده است». (6)امام باقر(ع) نیز، در ضمن حدیثی فرمودند: «جایز نیست كه زن، خود را شبیه مرد نماید؛ زیرا پیامبر، مردانی را كه مشابه زنان می‏شوند و همچنین زنانی كه خود را شبیه مردها قرار می‏دهند، نفرین كرده است». (7)در قرآن و روایات، علاوه بر دستورهایی كه در مورد حفظ حجاب زنان آمده است، مسئولیت‏هایی نیز به مردان واگذار شده است كه ذیلاً به آنها اشاره می‏گردد:

عفّت نسبت به زنان مردم:

پیامبر فرمود: «نسبت به زنان مردم، عفیف باشید تا زنان شما عفیف بمانند». (8)دوری از چشم‏چرانی‏از امام صادق(ع) شده كه می‏فرماید: «چشم چرانی، تیری است مسموم از تیرهای شیطان؛ چه بسا، نگاهی كه حسرت‏های طولانی را درپی دارد». (9)

در نگاه فقیهان و دانشمندان مسلمان:

همان‏طور كه اشاره شد، حجاب، از ضروریات اسلام است و تمام فِرَق اسلامی، آن را واجب می‏دانند، و در این‏كه زنان باید به هنگام ادای نماز و در حضور مردان بیگانه، موی سر و تمامی اندام خود را به استثنای صورت و دست‏ها (از مچ به پایین)

بپوشاند، اتفاق نظر دارند؛ البته شافعیان و برخی از علمای شیعه پوشاندن صورت را نیز در حضور بیگانگان، لازم شمرده‏اند. پایان این نوشتار را به پرسشی از امام خمینی(ره)، در مورد حجاب و حد آن، و پاسخ ایشان، كه می‏تواند نشانگر نظرات دانشمندان مسلمان باشد، اختصاص می‏دهیم: آیا حجاب از ضروریات اسلام است و منكر آن و كسانی كه به این دستور الهی مخصوصاً در جامعه اسلامی بی‏اعتنایی می‏كنند، چه حكمی دارند؟اصل حكم حجاب از ضروریات است و منكر آن، حكمِ منكر ضروری را دارد و منكر ضروری، محكوم به كفر است، مگر این‏كه معلوم باشد كه منكر خدا یا رسول نیست. حدود حجاب اسلامی برای بانوان چیست؟ برای این منظور، لباس آزاد و شلوار و روسری كفایت می‏كند؟ و اصولاً چه كیفیتی در لباس و پوشش زن در برابر افراد نامحرم باید رعایت شود؟واجب است تمام بدن زن بجز قرص صورت و دست‏ها تا مچ، از نامحرم پوشیده شود و لباس مذكور اگر مقدار واجب را بپوشاند، مانعی ندارد؛ ولی پوشیدن چادر، بهتر است و از لباس‏هایی كه توجّه نامحرم را جلب كند، باید اجتناب شود. (10)

از بررسی و مقایسه حد و كیفیت حجاب در ادیان چهارگانه استنباط می‏گردد كه حجاب در ادیان دیگر، نسبت به اسلام از شدّت بیشتری برخوردار بوده است. به طور مثال، پوشاندن صورت، گرچه در زمان زرتشت معمول نبوده و بعد از او در میان زرتشتیان معمول شده است، اما طبق آنچه گذشت، چادر و روبنده از اركان اخلاقی مسیحیان و یهودیان محسوب می‏شده است؛ درحالی‏كه بنابر نظر اكثر فقهای اسلامی، پوشاندن صورت واجب نیست. لزوم كناره‏گیری كامل زن در حیض در دین زرتشت، محق دانستن مرد در طلاق زنی كه صدایش در كوچه شنیده شده بدون پرداخت مهریه از طرف دین یهود، ركن بودن چادر و روبند و ذكر نام آن دو به طور صریح در كتاب مقدّس مسیحیان و وجوب سكوت زن نزد بیگانه و در كلیسا از طرف مسیحیت، بهترین گواه بر این مطلب است. بنابراین، نه‏تنها اسلام واضع قانون حجاب نبوده است، بلكه در جهت جلوگیری از افراط و تفریط هایی كه در طول تاریخ در مورد حجاب به وجود آمده بود، به قانونمند كردن و تنظیم آن همت گماشته است و آن را به صورتی متعادل، صحیح و متناسب با فطرت انسانی زن و غیرتمندی مرد، ارائه نموده است.

1. سوره نور، آیه 31.

2. سوره احزاب، آیه 59.

3. سوره احزاب، آیه 32.

4. سنن ابی داود، ج 2، ص 383.

5. بحارالأنوار، ج 103، ص 242.

6. همان جا.

7. همان، ص 258.

8. وسایل الشیعة، ج 14، ص 141.

9. همان، ج 14، ص 138.

10. احكام بانوان، محمد وحیدی، ص 37.