چه می شود كه "سفرزده" می شویم؟

در بیماری سفر چهار نوع پیام عصبی- ناشی از حركت انسان - به مغز فرستاده می شود: یك پیام از مركز مربوط به تعادل بدن است كه در قسمت داخلی گوش قرار دارد.

پیام دیگر از چشم هاست كه حركت را درك كرده و پیامی را به مغز می فرستد. دو پیام دیگر به ترتیب از عضلات و مفاصل و نیز حسگرهای فشار در پوست به سمت مغز می رود. تداخل این پیام ها با یكدیگر، باعث نوعی سردرگمی در برقراری تعادل و نظم بدن می شود و احساس سرگیجه و تهوع و به دنبال آن ضعف و بیحالی را ایجاد می كند.

به تازگی مطالعات دانشمندان بین مكانیسم ایجاد بیماری سفر و میگرن ارتباط هایی پیدا كرده اند. به این صورت كه دریافته اند در نمونه های مطالعه شده بیماری سفر مشابه افراد مورد مطالعه كه دچار بوده اند، سطح سروتونین تغییراتی داشته است. شاید این موضوع بتواند در آینده راه های مؤثرتری در پیشگیری از این بیماری ها بیابد.

? چه كنیم كه سفر دل مان را نزند؟

راه های ساده ای برای پیشگیری از بیماری سفر هست. قدم اول، خود را به وسیله ای سرگرم كردن و مشغول كردن در طی سفر است. وقتی حواسمان از حركت اجسام خارجی (كه در واقع كاذب و به دلیل حركت ما و ثابت ماندن آنهاست) پرت شود، مسلماً تعدادی از پیام های عصبی صادر شده از چشم به مغز كاهش می یابد و آن اتفاقی كه گفتیم نمی افتد.

وقتی حالت تهوع مختصری پیدا شد، می توان با خیره شدن به نقاط ثابت داخل وسیله نقلیه یا خارج آن، مشكل را تخفیف داد. مثلاً خیره شدن به افق (كه از نظر ما ثابت است) مؤثر است. وقتی در داخل كشتی مسافرت می كنید و دچار دریازدگی شده اید، می توانید به كابین های داخلی پناه ببرید كه در آنها حركت را كمتر حس می كنید.

در عین حال، تأثیر هوای تازه را هم از دست ندهید. گاهی استفاده از هوای تازه روی عرشه حالتان را بهتر می كند. اگر با ماشین یا اتوبوس مسافرت می كنید، ایستادن و قدم زدن یا حتی پایین كشیدن پنجره كمك بزرگی است. البته چیزهایی هم هست كه دوری از آنها به پیشگیری از سفرزدگی كمك خواهد كرد. مهمترین موضوع، غذاها و خوراكی هایی است كه در طی سفر مصرف می كنید. توصیه اكید آنست كه از مصرف غذاهای سنگین و چرب و با حجم بالا در طی سفر خودداری كنید. تحقیقات نشان داده كه رژیم مناسب غذایی در هنگام سفر تا اندازه ای به پیشگیری از سفرزدگی كمك می كند. نتیجه این تحقیقات هنوز قطعی نیست، ولی از آنجا كه پیروی از این دستور چندان كار سختی نیست و ضرری ندارد، پس امتحانش كنید.

مصرف سیگار و الكل كه در همه حال مضر و خطرناك است، در اینجا هم ضررهای مضاعفی دارد و بهتر است همین جا برای همیشه مصرف آنها را ترك كنید.

مطالعه كردن هم از كارهایی است كه تنها در هنگام حركت باید آن را متوقف كنید. متأسفانه در طی حركت نمی توان و نباید مطالعه كرد. بخصوص اگر از آن آدم های حساس به حركت باشید باید از آن فرصت مناسب برای مطالعه صرفنظر كنید و به جای آن این مدت زمان را صرف چرت زدن كنید!

? داروها هم به كمك شما می آیند

داروهایی برای پیشگیری و نیز درمان بیماری سفر وجود دارند كه اگر عموماً در طی مسافرت هایتان دچار این مشكل می شوید، می توانید از آنها استفاده كنید. تعدادی از این داروها را می توانید بدون نسخه پزشك از داروخانه تهیه كنید ولی اگر بیماری زمینه های و سیستمیك دارید، بهتر است قبل از مصرف آنها با پزشك داروساز مشورت كنید.

دیمن هیدرینات دارویی است كه می توان در اشكال خفیف بیماری با دوز كم از آن استفاده كرد. از این دارو كه به نام "قرص سفر" هم معروف است می توانید ?تا? ساعت قبل از شروع حركت استفاده كنید.

در فرم های شدیدتر بیماری می توانید به پزشك مراجعه كنید و با تجویز او از داروهایی بهره ببرید كه جزء دسته آنتی كولینرژیك ها هستند و البته عوارضی هم دارند؛ بخصوص اگر مبتلا به گلوكوم (فشار زیاد داخل كره چشم) باشید یا مشكلات انسداد ادراری داشته باشید، مصرف این داروها بیماری های شما را شدیدتر می كنند. اگر مبتلا به بیماری های قلبی - عروقی و یا آسم هستید نیز باید در مصرف این داروها احتیاط كنید. از دیگر عوارض این داروها می توان به خواب آلودگی اشاره كرد كه این یكی شاید در طی یك سفر خیلی عارضه بدی نباشد، به شرطی كه راننده نباشید!

عارضه دیگر دارو، خشكی دهان است كه با مصرف بیشتر مایعات تا اندازه ای قابل جبران خواهد بود. جالب است بدانید برخی از این داروها به صورت چسب های پوستی تولیده شده اند كه مصرف آنها را راحت تر می كند.

? درمان هایی غیر از داروها

یافته های محققان نشان می دهد استفاده از ریشه زنجبیل اثری كاملاً قابل مقایسه با داروهای فوق را دارد ضمن اینكه عوارض گفته شده را ندارد. بنابراین اگر واقعاً در این باره مشكل دارید و دسترسی به دارو ندارید، می توانید این پیشنهاد را هم امتحان كنید.

اقدام كمك كننده ی دیگر كه تا حد زیادی می تواند در تسكین علائم مؤثر باشد، استفاده از كمپرس آب سرد است. كمپرس آب سرد - البته نه خیلی یخ- را روی چشم ها و همین طور روی گردن بگذارید. دانشمندان معتقدند اثر می كند و بی خطر هم هست. بیماری نادرتر ولی مهم دیگر، بیماری "پیاده شدن" است. كه وقتی رخ می دهد كه از یك قایق و یا در موارد نادر از كشتی یا هواپیما پیاده شویم، اما هنوز خود را در حال حركت احساس می كنیم. جالب است بدانید این حركت ممكن است حتی تا چند سال به طول بیانجامد. مكانیسم های مشابه بیماری سفر برای این حالت پیشنهاد كرده اند، ولی هنوز دانش قطعی در مورد علت به وجود آمدن این بیماری وجود ندارد.

احساس سرگیجه و دوران سر گاهی در این بیماران به حدی است كه انجام امور روزمره برای آنان غیر ممكن می شود. متأسفانه این بیماری كمتر به دارو درمان جواب می دهد و بیماران مجبورند یا از سفر دلخواهشان چشم بپوشند یا راه های پیشگیری را رعایت كنند.

روزنامه اطلاعات

سایت سلامت نیوز

تهیه و تنظیم برای سایت تبیان: زهره پری نوش