پستچی سه بار در نمی‌زند
حسن فتحی در نشست «پستچی سه بار در نمی‌زند»:
تلاش كردم فیلم صادقانه‌ای بسازم
تعلق خاطر من به تاریخ حالت نبش قبر ندارد
حسن فتحی نویسنده و كارگردان فیلم «پستچی سه بار در نمی‌زند» گفت: تعلق خاطری كه در آثارم به تاریخ دارم حالت موضعی، ستایش‌آمیز یا نبش قبر ندارد.
به گزارش ایسنا، فتحی كه 25 مردادماه در جلسه‌ی نمایش و نقد و بررسی فیلم جدیدش «پستچی سه بار در نمی‌زند» در فرهنگسرای هنر سخن می‌گفت، با بیان این مطلب ادامه داد: با این دغدغه به سراغ تاریخ می‌روم كه فكر می‌كنم هستی امروز ما به شدت متأثر از فرایندهای تاریخی است. بنابراین انكار تاریخ مثل انكار سایه ما كه همواره پشت سر ماست، امری ناممكن است.
او با تأكید بر این‌كه تاریخ درتمام وجوه زندگی ما دخالت دارد اضافه كرد: همه حالات ما تحت‌الشعاع تجربیات تاریخی نیاكان ماست. فیلم «پستچی ...» برای من بازگوكننده یك كابوس تاریخی است كه می‌تواند در خواب‌های ما منعكس شود. البته بازنمود تاریخ می‌تواند به شكلی خودآگاه و ناخودآگاه انجام شود.
فتحی در ادامه درباره شكل پردازش كلامی در دیالوگهای این فیلم توضیح داد: اگر به عنوان فیلمساز بخواهیم كارمان كارستان شود، باید پژوهش را خیلی جدی بگیریم. دیالوگهای طبقه دوم و سوم از منظری شاید حاصل 20 سال پژوهش من در حوزه مَتل‌ها و داستان ایرانی است، بنابراین اگر جذابیتی در این نوع نوشته دیده می‌شود مرهون حدود 80 سال داستان‌نویسی ایرانی است.
این كارگردان سینما تحقیقات كتابخانه‌ای و میدانی را لازمه نگارش هر فیلم‌نامه‌ای برشمرد و یادآور شد: برای ساخت سریال «شب دهم» ساعت‌ها را در قهوه‌خانه سپری می‌كردم، چراكه معتقدم در كنار تحقیقات كتابخانه‌ای پژوهش‌های میدانی هم حائز اهمیت است و برای فیلم «پستچی ...» ساعت‌ها در كافی‌شاپ‌ها با جوانان هم‌كلام شدم تا اصطلاحات نسل امروز را دریابم.
او ادامه داد: در فیلم هریك از طبقات زبان خاص خود را دارد كه متناسب با ظرف تاریخی آن دوره انتخاب می‌شود و اصولا تعلق خاطر من به زبان به فرهنگ ایرانی برمی‌گردد كه وجه مكتوب آن بسیار مورد توجه بوده است. آن‌چنان كه هنوز شعر در فرهنگ ما جایگاه بسیار مهمی دارد.
فتحی توجه به وجه دیداری را از دیگر دغدغه‌های خود در ساخت این فیلم دانست و اضافه كرد: از آن‌جا كه زبان سینما با ادبیات متفاوت است و فیلم خوب اثری است كه زبان سینما را به خوبی مورد استفاده قرار داده باشد، تلاش كردم در كنار توجه به عنصر زبان به وجوه دیداری اثر هم اهمیت لازم را بدهم.
او در ادامه درباره تفاوت زمان در سه طبقه مورد اشاره این فیلم؛ یادآور شد: در طبقه سوم كه به دوره قاجاریه برمی‌گردد، ریتم زندگی ویژگی خاص خود را دارد. در این‌جا هنر غالب تئاتر است، بنابراین نوع كارگردانی طبقه سوم با دو طبقه دیگر متفاوت است. در این طبقه فضا سكون بیشتری دارد اما در طبقه دوم كه طبقه میانی است ریتم و ضرباهنگ تندتر است، تا این‌كه در طبقه اول ریتم و ضرباهنگ سرگیجه‌آور و نشانگر شرایط زندگی امروز ماست كه با دلهره و اضطراب همراه است.
به گفته فتحی، از دیگر اشتراكات هر سه طبقه نوع و نسبت رابطه با زن‌هاست كه در طول زمان تنها تفاوت‌های ظاهری پیدا كرده است.
فتحی در این‌باره توضیح داد: زمانی كه زن به عنوان نیمی از جامعه ما از حقوقی برابر برخوردار نیست، ناگزیر است كه به خدعه و فریبكاری پناه ببرد و تأسف‌انگیز است كه گاه این فریبكاری‌ها را می‌بینیم. اما منشأ آن را كه نبود حقوق برابر است، نادیده می‌گیریم.
این فیلمساز در بخش دیگری از این نشست در پاسخ به پرسش یكی از حاضران كه فیلم او را با چند فیلم خارجی مقایسه می‌كرد توضیح داد: هر فیلم‌سازی تجربه‌ی زیستی خود را می‌سازد، باید به شرایط شكل‌گیری اتفاقات هنری در سراسر جهان توجه كنیم، مقایسه میان آثار سینمای ایران با خارج را كنار بگذاریم. زیرا مشكلی را حل نمی‌كند، من در ادامه آثاری كه ساخته‌ام و در ادامه دغدغه‌هایی كه درباره تاریخ ایران دارم این فیلم را ساخته‌ام و آن را بهترین كارم می‌دانم، چراكه حدود هشت سال بر فیلم‌نامه این اثر كار كرده‌ام.
او در پایان سخنانش درباره مخاطبان این فیلم هم تصریح كرد: به خاطر احترامی كه برای تماشاگران عام قایلم تلاش كردم فیلم را به گونه‌ای بسازم كه برای هر دو گروه تماشاگران عام و خاص جذاب باشد. ضمن این‌كه همه تلاش من بر این بود كه فیلمی صادقانه بسازم.
به گزارش ایسنا، در بخش دیگری از این نشست كه توسط باشگاه فیلم تهران برگزار شده بود، جواد نوروزبیگی تهیه‌كننده این فیلم با ارایه توضیحاتی درباره شرایط اكران این فیلم، مطرح كرد: شرایط فیلم به گونه‌ای بود كه از همان آغاز كار، مباحث سیاسی و اقتصادی در آن مطرح شده بود و از آن‌جا كه نگرانی‌هایی وجود داشت ممیزی‌هایی هم انجام شد، اما حرف كلی فیلم سر جای خودش باقی ماند. ما در جشنواره فجر در 9 بخش كاندیدای دریافت جایزه شدیم كه البته جایزه‌ای نگرفتیم و این موضوع چندان هم اهمیتی نداشت، اما بعد از جشنواره تصمیم گرفتیم شرایط اكران مناسبی پیدا كنیم.
او ادامه داد: تلاش ما این بود كه فیلم اكران نوروزی بگیرد اما دست بر قضا در شرایط سیاست‌زده امروز اكران شد و علی‌رغم نگرانی‌هایی كه داشتیم با استقبال خوبی روبه‌رو شده است.
نوروزبیگی درباره علاقه‌اش به همكاری با ساخت آثار فرهنگی یادآور شد: همواره در كنار فیلم‌سازانی بوده‌ام كه دغدغه اصلی‌شان فرهنگ و در مرحله بعد گیشه است و خوشبختانه فیلم‌های قبلی هم در گیشه و هم در سطح بین‌الملل خوب درخشیده‌اند. البته متأسفانه هنوز مرز خودی و غیرخودی وجود دارد و با دشواری توانستیم برای فیلم پستچی پروانه ساخت بگیریم، اما به هر شكل همكاری‌های لازم انجام و فیلم ساخته شد.
نوروزبیگی در پایان سخنانش درباره تفاوت جزیی نسخه اكران شده با نسخه جشنواره فیلم فجر گفت: چیزی برای تغییر فیلم به ما تحمیل نشد. این تغییرات جزیی با صلاحدید خودمان انجام شده است.
در این نشست جواد طوسی كه به عنوان منتقد و مجری حضور داشت وجه مشترك تمام آثار فتحی را تعلق خاطر این هنرمند به تاریخ دانست و گفت: نگاه او به تاریخ با نگاه هنرمندانی مانند علی حاتمی یا بهمن فرمان‌آرا و محمدرضا اصلانی متفاوت است.
به گفته طوسی در آثار فتحی مقوله‌ی فرهنگ در مقابل سیاست بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد، چراكه در نگاه او، فرهنگ بسیار ماندگارتر از سیاست است.
در حاشیه این جلسه با استقبال تماشاگران همراه شد.
همچنین فتحی كه چند روز پیش از كیفیت پایین پخش فیلم در برخی از سینماها انتقاد كرده بود توضیح داد: متأسفانه كیفیت پخش فیلم در برخی سینماهایی كه عنوان ممتاز را یدك می‌كشند؛ بسیار پایین است، درحالی‌كه حداقل احترامی كه برای تماشاگر قائلیم این است كه با سرویس‌دهی خوبی روبه‌رو شود و در این‌جا لازم است از سرویس‌دهی خوب سینماهایی كه در زیر پوشش مجموعه سینماشهر هستند تقدیر شود و امیدوارم كه دیگر سینماها نیز این موضوع را مورد توجه قرار دهند.
تنظیم برای تبیان : مسعودرضا عجمی
