تفاوت در دوگونه از اعمال

«شتان ما بین عملین عمل تذهب لذته و تبقى تبعته، و عمل تذهب موونته و یبقى أجره»(1)؛ چه تفاوت بسیارى، كه بین دوگونه عمل و كردار انسان‎ها وجود دارد: عملى كه لذت و خوشى آن به سرعت مى‏گذرد، ولى نتایج زیانبار و عواقب آن باقى مى‏ماند، و عملى كه رنج و زحمت آن، زود تمام مى‏شود ولى پاداش آن برجا مى‏ماند.

شرح:

خداوند انسان را آزاد و مختار آفرید و به او عقل و شعور داد، تا آزادانه راه زندگى‏اش را انتخاب كند، و با اراده و اختیار خود، هر عملى كه دلش خواست، انجام دهد.

اما در روز قیامت، كسى كه عمل خوب انجام داده باشد پاداش مى‏گیرد و كسى كه مرتكب اعمال بد شده، به كیفر و مجازات مى‏رسد.

امام علی(علیه‏السلام)، به مسلمانان هشدار مى‏دهد، تا بدانند كه بین این دوگونه عمل، تفاوت بسیارى هست، و فریب ظاهر را نخورند. یعنى انسان باید بداند، كه كار خوب و بد، هر دو، به زودى مى‏گذرد و تمام مى‏شود، در حالی كه نتایج و پى‏آمدهاى آن، از بین نمى‏رود، و در كارنامه اعمال انسان، باقى مى‏ماند.

فرزند عزیز، تو خود، در میان دوستان، همكلاسى‏ها، و اطرافیانت، نمونه‏هایى از این دوگونه عمل را، بسیار دیده‏اى.

به عنوان مثال: دانش آموزى كه به جاى درس خواندن و زحمت كشیدن، وقت خود را به بازى و تفریح و خوشگذرانى تلف مى‏كند، تمام آن بازی‎ها و تفریحاتش، زودگذر است، و تمام خوشگذرانی‎هایش، به زودى تمام مى‏شود. اما نتیجه این خوشی‎هاى زودگذر، مردود شدن است كه یك سال عمر او را بیهوده تلف مى‏كند و دیگر تا پایان عمر نمى‏تواند آن یك سال را دوباره به دست آورد.

دانش آموزى هم كه زحمت درس خواندن را تحمل مى‏كند، رنج و زحمتش به زودى تمام مى‏شود، در حالی كه پاداش این زحمت، یعنى آموختن به زودى تمام مى‏شود، در حالی كه پاداش این زحمت، یعنى آموختن علم و دانش، و رفتن به كلاس بالاتر و پیشرفتى كه نصیب او مى‏شود، نتایج خوب و لذت‎بخشى است كه براى همیشه در زندگى او باقى مى‏ماند.

از این مثال ساده، نتیجه مى‏گیریم كه اعمال گناه‎آلود نیز اگر هم لذتى داشته باشند، لذتشان زودگذر است، در حالی كه نتیجه آنها، یعنى مجازاتى كه در پى دارند، نزد خدا باقى مى‏ماند و در روز قیامت، گریبان شخص گناهكار را مى‏گیرد. مثلا كسى كه بر خلاف فرمان خداوند، روزه نمى‏گیرد و در ایام ماه مبارك رمضان، شكم‏چرانى مى‏كند، لذتى كه از خوردن و آشامیدن مى‏برد، یك لذت زودگذر است. یعنى لذتى است كه با جمع كردن سفره غذا، تمام مى‏شود و چیزى از آن باقى نمى‏ماند. ولى نتیجه این نافرمانى، تا روز قیامت باقى مى‏ماند و خداوند شخص روزه‎خوار را به مجازات نافرمانى‏اش مى‏رساند.

اما كسى که روزه مى‏گیرد، فقط چند ساعت، زحمت گرسنگى و تشنگى را تحمل مى‏كند، ولى در عوض این رنج زودگذر، كه با فرارسیدن غروب همان روز تمام خواهد شد، پاداش می‎گیرد.

اگر خود شما خوب فكر كنید خواهید دید كه تمام كارها همین طور است. یعنى هم تمام لذت‎ها زودگذر هستند، هم تمام زحمت‎ها. ولى آنچه براى همیشه باقى مى‏ماند، نتیجه و عمل و كردار انسان است، كه اگر بخاطر لذت‎هاى زودگذر گناه كرده، مجازات مى‏شود، و اگر در راه اطاعت از خدا، رنج و زحمت زودگذر را تحمل كرده، مزد و پاداش می‎گیرد.

پی‎نوشت:

1- حدیث 121 نهج البلاغه .

برگرفته از کتاب پندهاى كوتاه از نهج‎البلاغه، هئیت تحریریه بنیاد نهج‏البلاغه .

گروه دین و اندیشه تبیان، هدهدی .