نسخه ای مجرب برای انواع دردها
همان گونه كه ارتكاب انواع گناهان و ظلم و تجاوز به حقوق دیگران باعث بروز گرفتاریهای مختلف خصوصاً فقر و فلاكت برای انسانها است، پرهیز از گناهان و رعایت حقوق دیگران عامل اصلی توسعه رزق و روزی و جاری شدن سرچشمههای خیر و بركت برای انسان است.
قرآن كریم در آیه 96 سوره اعراف در این خصوص میفرماید: «ولو ان اهل القری امنوا واتقوا لفتحنا علیهم بركات منالسماء والارض ولكن كذبوا فاخذناهم بما كانوا یكسبون».
«بركات» جمع «بركت» است، این كلمه در اصل به معنی ثبات و استقرار چیزی است و به هر نعمت و موهبتی كه پایدار بماند اطلاق میگردد، در برابر موجودات بیبركت كه زود فانی و نابود و بیاثر میشوند.
ایمان و تقوا نه تنها سبب نزول بركات الهی میشود، بلكه باعث میگردد كه آن چه در اختیار انسان قرار گرفته در مصارف مورد نیاز به كار گرفته شود، فیالمثل امروز ملاحظه میكنیم قسمت بسیار مهمی از نیروهای انسانی و منابع اقتصادی در مسیر «مسابقه تسلیحاتی» و ساختن سلاحهای نابود كننده صرف میگردد، اینها مواهبی هستند فاقد هر گونه بركت، به زودی از میان میروند و نه تنها نتیجهای نخواهند داشت، ویرانی هم به بار میآورند، ولی اگر جوامع انسانی ایمان و تقوا داشته باشند این مواهب الهی به شكل دیگری در میان آنها درمیآید و طبعاً آثار آن باقی و برقرار خواهد ماند و مصداق كلمه بركات خواهند بود.(1)
همچنین در آیات 10 و 11 و 12 سوره نوح از قول آن پیامبر الهی میفرماید:
«فقلت استغفروا ربكم انه كان غفاراً: به آنها گفتم: از پروردگار خویش آمرزش طلبید كه او بسیار آمرزنده است».
«یرسل السماء علیكم مدراراً: تا بارانهای پربركت آسمان را پی درپی بر شما فرستد».
«و یمددكم باموال و بنین و یجعل لكم جنات و یجعل لكم انهاراً: و شما را بااموال و فرزندان فراوان امداد كند و باغهای سرسبز و نهرهای جاری در اختیارتان قرار دهد».
میگوید: «آسمان را بر شما میفرستد» یعنی آن قدر باران میبارد كه گویی آسمان دارد نازل میشود، اما چون باران رحمت است نه ویرانی میآورد و نه آسیبی میرساند، بلكه در همه جا مایه خرمی و سرسبزی و طراوت است. خلاصه هم باران رحمت معنوی و هم باران پربركت مادی او شما را فرا میگیرد.
به این ترتیب یك نعمت بزرگ معنوی و پنج نعمت بزرگ مادی را به آنها وعده داده؛ نعمت بزرگ معنوی، بخشودگی گناهان و پاكشدن از آلودگی كفر و عصیان است، اما نعمتهای مادی، ریزش بارانهای مفید و به موقع و پربركت، فزونی اموال، فزونی فرزندان «سرمایههای انسانی»، باغهای پربركت و نهرهای آب جاری.
آری ایمان و تقوا طبق گواهی قرآن مجید هم موجب آبادی دنیا و هم آخرت است.
در بعضی از روایات آمده است كه وقتی این قوم لجوج از قبول دعوت نوح سر باز زدند، خشكسالی و قحطی آنها را فرا گرفت و بسیاری از اموال و فرزندانشان هلاك شدند، زنان عقیم گشتند و كمتر بچه میآوردند، نوح به آنها گفت: اگر ایمان بیاورید، همه این مصائب و بلاها از شما دفع خواهد شد، ولی آنها اعتنایی به او نكردند و همچنان سرسختی نشان دادند تا عذاب نهایی فرا رسید و همه را درو كرد.(2)
جالب این كه: كسی نزد امام حسن (ع) آمد و از قحطی و خشكسالی شكوه كرد. او، آن مرد را به آمرزش خواهی و توبه فراخواند.
مرد دیگری آمد و از فقر و بینوایی نالید، او را نیز به توبه و آمرزش خواهی و دعا سفارش كرد.
مرد سومی از راه رسید و از نازایی همسر و نداشتن فرزند شكوه كرد و دعا خواست تا خدا به او پسری روزی سازد، كه به او نیز همین نسخه را داد. یكی از اصحاب به حضرت گفت: چگونه برای دردها و خواستههای رنگارنگ یك نسخه مینگارد؟ حضرت پاسخ داد: من از قرآن آموختهام كه درمان هر سه درد و راه نجات از هر سه مشكلی كه عنوان گردید، توبه راستین و آمرزش خواهی واقعی و بازگشت خالصانه به سوی خدا و مقررات اوست، و آن گاه به تلاوت آیات مورد بحث پرداخت.
و نیز آوردهاند كه: مردی به حضور امام جواد (ع) شرفیاب گردید و گفت: سرورم! من ثروت بسیاری دارم، اما از نعمت فرزند محروم هستم، چه كنم؟
«فقال جعلت فداك انی كثیر المال ولیس یولد لی ولد فهل من حیلة؟».
آن حضرت فرمود: چاره كار این است كه به مدت یك سال، هر شب از خدای خویش آمرزش بخواهی و خالصانه دعا كنی؛ و اگر شبی فراموش كردی در روز آن، قضای آن را به جا آور كه به خواستهات خواهی رسید، چرا كه خدا در قرآن میفرماید: استغفروا ربكم... (3) و (4)
ایمان و تقوا طبق گواهی قرآن مجید هم موجب آبادی دنیا و هم آخرت است.
آنها كه عادت دارند از این مسایل آسان بگذرند، فوراً یك نوع ارتباط و پیوند معنوی ناشناخته در میان این امور قائل میشوند از هر گونه تحلیل بیشتر خود را راحت میكنند.
ولی اگر بیشتر دقت كنیم، در میان این امور پیوندهای نزدیكی مییابیم، كه توجه به آنها مسایل مادی و معنوی را در متن جامعه همچون تار و پود پارچه به هم میآمیزد و یا همانند ریشه و ساقه، درخت را با گل و میوه آن ربط میدهد.
كدام جامعه است كه روح تعاون و همكاری را از دست دهد و جنگ و نزاع و خونریزی را جانشین آن سازد و زمینهای خرم و سرسبز و وضع اقتصادی مرفهی داشته باشد.
كدام جامعه است كه مردمش آلوده انواع هوسها باشند و در عین حال نیرومند و پابرجا در مقابل دشمنان ایستادگی كنند.
با صراحت باید گفت: هیچ مساله اخلاقی نیست مگر این كه اثر مفید و سازندهای در زندگی مادی مردم دارد و هیچ اعتقاد و ایمان صحیحی پیدا نمیشود مگر این كه در ساختن جامعهای آباد و آزاد و مستقل و نیرومند سهم به سزایی دارد.
آنها كه مسایل اخلاقی و ایمان مذهبی و توحید را از مسایل مادی جدا میكنند، نه مسایل معنوی را درست شناختهاند و نه مسایل مادی را.
اگر دین به صورت یك سلسله تشریفات و آداب ظاهری خالی از محتوا در میان مردم باشد، بدیهی است تاثیری در نظام مادی اجتماع نخواهد داشت، اما آنگاه كه اعتقادات معنوی و روحانی آن چنان در اعماق روح انسان نفوذ كند كه آثارش در دست و پا و چشم و گوش و زبان و تمام ذرات وجودش ظاهر گردد، آثار سازنده این اعتقادات در جامعه بر هیچ كس مخفی نخواهد ماند. (5)
دكتر محمد بیستون
پی‌نوشت‌ها___________
1 - «تفسیر جوان»، جلد 25 صفحه 51 تا 57.2 - «تفسیر جوان»، جلد 25 صفحه 51 و 52.
3 - سوره نوح، آیه 10 و 11 و 12.
4 - «ترجمه مجمع البیان» از انتشارات موسسه فراهانی، جلد 29، صفحه 267 و 268.
5 - «تفسیر جوان»، جلد 25، صفحه 56 و 57.
تنظیم برای تبیان:گروه دین و اندیشه_شکوری
