همیشه ترین کتاب
خدای سبحان قرآن را به عنوان نور، معرّفی كرده است: « قَدْ جاءَكُمْ مِنَ اللَّهِ نُورٌ وَ كِتابٌ مُبِینٌ»[1] و در جای دیگر می‌فرماید: كفّار و منافقین در تلاشند كه نور خدا را با فوت دهانشان خاموش كنند ولی خدا نمی‌گذارد: « یُرِیدُونَ أَنْ لیُطْفئِوُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ الله مُتّمُ نُورِهُ وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ»[2] از بین بردن قرآن كریم و خاموش كردن این نور الهی به یكی از دو صورت محقق می‌شود: یا قرآن را از اساس نابود كنند و یا آن را به صورت كتابی تحریف شده در بین مردم باقی گذارند كه نتواند هدف و رسالت اصلی خود را برساند، بلكه مرد را به ضلالت و گمراهی بكشاند.
برخی به رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ پیشنهاد دادند قرآن را عوض كند: « ائْتِ بِقُرْآنٍ غَیْرِ هذا أَوْ بَدِّلْهُ»[3] یعنی یا این كتاب را عوض كن و یا خطوط اساسی این قرآن را تغییر بده كه آن حضرت ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود: « ما یَكُونُ لِی أَنْ أُبَدِّلَهُ مِنْ تِلْقاءِ نَفْسِی إِنْ أَتَّبِعُ إِلاَّ ما یُوحى إِلَیَّ»[4] عوض كردن یا تغییر دادن قرآن به دست من نیست و من هر چه درباره‌ی دین می‌گویم یا هرچه می‌كنم بر اساس وحی الهی است. گروه مزبور كه پیشنهاد تغییر یا تبدیل را دادند، قصد داشتند نور خدا را به وسیله‌ی خود پیامبر خاموش كنند و افرادی هم سعی داشتند تا با تبلیغات مسموم یا مبارزه با آن در حدّ ادعای مثل آوری برای قرآن و یا تحریف و دست بردن در قرآن و كم و زیاد كردن آن، در نور الهی ضعفی ایجاد كنند و خدای متعال به عنوان قانونی كلّی و همیشگی می‌فرماید: « وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ»[5] خداوند بر خلاف میل كافران نور خود را تتمیم و تأیید می‌كند.
در سوره‌ی توبه نیز آیه‌ای به همین مضمون آمده: « یُرِیدُونَ أَنْ یُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ یَأْبَى اللَّهُ إِلاَّ أَنْ یُتِمَّ نُورَهُ وَ لَوْ كَرِهَ الْكافِرُونَ»[6] تفاوت این آیه با آیه‌ی سوره‌ی «صف» آن است كه در اینجا می‌فرماید ما نمی‌گذاریم آنها خاموش كنند ولی در سوره‌ی صف می‌فرماید اینها دارند مقدّمات خاموش كردن نور الهی را فراهم می‌كنند و ما اجازه‌ی آماده كردن مقدّمات را هم به آنها نمی‌دهیم و نور خود را برای همیشه حفظ می‌كنیم. متعلّق اراده در « یُرِیدُونَ أَنْ یُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ» خود خاموش كردن است یعنی اراده‌ی خاموش كردن نمودند ولی در « یُرِیدُونَ لیُطْفِؤُا نُورَ اللَّهِ» متعلق اراده، سبب و مقدّمه‌ی خاموش كردن است یعنی اراده‌ی كاری را كرده‌اند كه به خاموش كردن منتهی می‌گردد. «وَ یَأْبَى اللَّهُ إِلاَّ أَنْ یُتِمَّ نُورَهُ» یعنی «یحفظ أصله و یتمّمهُ حدوثاً و بقاءً» خداوند هم اصل قرآن را در مرحله‌ی حدوث و هم در مرحله‌ی باقی ماندن از گزند حوادث حفظ می‌كند و از هر نقص و آسیبی نگه می‌دارد؛ زیرا اوست كه بر بندگانش قاهر است: « وَ هُوَ الْقاهِرُ فَوْقَ عِبادِهِ»[7]
كافران خیال كرده‌اند كه «نور خدا» مانند نور شمع یا كبریت است كه بتوانند آن را با دمیدن خاموش كنند. نور قرآن كریم از باب تشبیه معقول به محسوس مانند نورخورشید است كه هیچ گاه با دمیدن خاموش نمی‌شود. البتّه زمانی نور خورشید از بین می‌رود، ولی نور قرآن برای ابد باقی است. آن روزی كه خورشید نور خود را از دست می‌دهد « إِذَا الشَّمْسُ كُوِّرَتْ»[8] تازه روز نور افشانی قرآن كریم است. آن روز روشن می‌شود كه قرآن، سراسر جهان را نورانی كرده و این نور برای همیشه باقی خواهد ماند.
كافران درگذشته می‌خواستند با كشتن پیامبران نور شریعت و دین الهی را خاموش كنند: « وَ یَقْتُلُونَ الْأَنْبِیاءَ بِغَیْرِ حَقٍّ»[9] ولی شهادت آنها نور خدا را پر فروغتر كرد. درباره‌ی ائمه ـ علیهم السّلام ـ نیز همین كار را كردند ولی نتیجه برعكس شد. خواستند وجود مبارك سیّد الشهداء ـ سلام الله علیه ـ را بكشند كه نور الهی خاموش شود ولی همان شهادت، نور خدا و دین خدا را برای همیشه تثبیت و تضمین كرد و لذا زینب كبری ـ سلام الله علیه ـ در شام به یزید فرمود: «كِد كیْدك و ناصب جهدك واسع سعیك فوالله لا تمحو وحینا ولا تمیت ذكرنا»[10] هر چه در توان داری به كار گیر و هر فكر و حیله‌ای كه می‌توانی بكار بند، تو هرگز نمی‌توانی وحی ما را خاموش كنی و ذكر ما را بمیرانی و از یاد تاریخ و جوامع بشری ببری.
____________________
[1] ـ سوره‌ی مائده، آیه‌ی 15؛ (آری،) از طرف خدا، نور و كتاب آشكاری به سوی شما آمد.
[2] ـ سوره‌ی صف، آیه‌ی 8.
[3] ـ سوره‌ی یونس، آیه‌ی 15.
[4] ـ سوره‌ی یونس، آیه‌ی 15.
[5] ـ سوره‌ی صف، آیه‌ی 8.
[6] ـ سوره‌ی توبه، آیه‌ی 32.
[7] ـ سوره‌ی انعام، آیه‌ی 18؛ اوست كه بر بندگان خود، قاهر و مسلّط است.
[8] ـ سوره‌ی تكویر، آیه‌ی 1.
[9] ـ سوره‌ی آل عمران، آیه‌ی 112؛ و پیامبران را به ناحق می‌كشتند.
[10] ـ كلام حضرت زینب ـ سلام الله ـ در شام به یزید (بحار، ج 45، ص 135).
منبع:
قرآن در قرآن، آیت الله جوادی آملی
تنظیم برای تبیان: گروه دین و اندیشه_شکوری
