گزارشی ازجهاد اكبر امام خمینی
| كتاب ديگرى كه از تأليفات امام نيست؛ امّا جزء آثار اخلاقى و تقرير بيانات اخلاقى ايشان در دوره تبعيد در نجف اشرف است، جهاد اكبر يا مبارزه با نفس است. چنانكه گذشت، حضرت امام حدود شصت سال پيش در حوزه علميه قم، جلسات پر رونق و تأثير گذار و راهگشاى اخلاق داشته اند و هر چند تقريراتِ آن دروس بر جاى نمانده است ؛ ولى خوشبختانه، امام مطالب اخلاقى مورد نظر خود را در آثار پيشگفته به وديعت نهاده اند. |
امام خمينى روز 13 مهرماه 1344 برابر با 9 جمادى الآخره 1385، از تركيه به فرودگاه بغداد، و عصر جمعه 23 مهر 1344 به نجف اشرف وارد شدند و روز 23/8/1344 برابر با 20 رجب 1385 در مسجد شيخ انصارى قدس سره در نجف اشرف، تدريس فقه را شروع كردند. تدريس ايشان از آن تاريخ تا هنگام خروج از نجف و حركت به سمت پاريس؛ يعنى اوايل ذى قعده 1398 برابر با اواسط مهرماه 1357، در ايام درسى حوزه ادامه داشت. هر چند در دوره تبعيد در نجف اشرف، درس رسمى ايشان منحصر به فقه بود، ولى گهگاه و به مناسبتهاى مختلف - مانند آغاز و انجام سال تحصيلى و پيش از ماه مبارك رمضان - بيانات اخلاقى و مواعظ و تذكرات تنبّه دهنده اى داشته اند.
حجة الاسلام جناب آقاى سيد حميد روحانى بخشى از اين مواعظ اخلاقى را همان زمان تقرير كرد كه با نام جهاد اكبر يا مبارزه با نفس همراه با دروس امام درباره ولايت فقيه - و گاه جداگانه - سالها پيش از پيروزى انقلاب در خارج از ايران و سپس بارها در ايران منتشر شد. تاريخ مقدمه ناشر بر جهاد اكبر ذى حجه 1392 است. بنابراين، محتواى اثر فوق تا پيش از اين تاريخ؛ يعنى بين سالهاى 1385 تا 1392 القا شده است.
| متأسفانه نوار اين دروس اخلاقى، جز دو جلسه در دست نيست. آن دو جلسه از نوار پياده شده و در صحيفه امام (ج 2، ص 14 - 28، و ص 390 - 391) چاپ شده است.از مقايسه اين دو جلسه با جهاد اكبر مشخّص مى شود كه نصّ سخنان امام - مانند آنچه در صحيفه نور و صحيفه امام ديده مى شود - پياده نشده، بلكه مقرّر محترم - البته با موافقت امام - محتواى بيان ايشان را با ويرايش و تقديم و تأخير و رعايت نظم منطقى مباحث و تبديل زبان گفتار به نوشتار عرضه، و از اين راه خدمتى بس ارزنده كرده اند. |
بنابراين، بر خلاف سه اثر پيشين، جهاد اكبر به قلم حضرت امام نيست بلكه تقرير دروس ايشان است، آنهم نه مثل صحيفه نور و صحيفه امام كه عين عبارت به همان شكل اصلى پياده شده است، بلكه با تغييراتى كه گذشت. از اين رو، و نيز براى پرهيز از هرگونه اشتباه، ما آن را تقريرات دروس اخلاق ناميده ايم. پيداست كه اين اسم با محتوا مطابقتر است؛ هر چند، چنانكه گذشت، حضرت ايشان در نجف اشرف، درسِ اخلاقى منظّم و با اين عنوان نداشته اند ؛ ولى اين محتوا از بهترين دروس اخلاق به شمار مى آيد.
حضرت امام به آثار اخلاقى اش بيش از ديگر آثارش تعلّق خاطر داشته و نشر آنها را لازمتر مى دانسته است. دليل اين نكته بند ششم وصيت نامه ايشان است كه در 15 دى ماه 1356 برابر با 25 محرم 1398 در نجف اشرف نوشته اند: 6 . كتب خطّى اين جانب را در صورت امكان طبع كنند، و اگر كسى خواست طبع كند در اختيار او بگذارند به طورى كه ضايع نشود، خصوصاً كتب اخلاقى را. |
تنظیم برای تبیان حسن رضایی گروه حوزه علمیه
منبع:کتابخانه تبیان
