تبیان، دستیار زندگی
سوسن چلچراغ از اواسط خرداد گل می دهد و گلهای آن تا نیمه تیرماه پایدار می ماند و محل رویش آن در ایران، در قریه داماش در بخش عمارلو از توابع رودبار است. سوسن چلچراغ ارزش و شهرت ملی و جهانی دارد و بسیار آسیب پذیر است به طوری كه درصورت نابودی...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

سوسن چلچراغ

یكی از سفرهای طبیعت گردی دیدار از سوسن چلچراغ، این اثر طبیعی ملی و دامنه گردی در روستای سرسبز داماش است كه در بهترین حالت به صورت سفری دو روزه اجرا می شود .

در برنامه یك روزه هم می توان از این گل بازدید كرد ولی به دلیل بعد مسافت، خسته كننده است و چندان دلچسب نیست؛ مضافاً آن كه دیگر فرصتی برای بازدید از خود روستای داماش و دامنه های آن باقی نمی ماند.در قسمتهای انتهایی مسیر جاده خاكی است و عبور وسیله نقلیه را با مشكل همراه می سازد؛ اما هوای خنك و حس لطیف ململ مه بر روی صورت، دشواری راه را آسان می كند. پس از رسیدن به روستا، به محوطه حفاظت شده از این گل می رویم كه در كنار آن یك پاسگاه كوچك حفاظت محیط زیست نیز مستقر است. در چمن زار روبروی این محوطه آب چشمه ای گوارا خستگی را از تن راهیان طبیعت می زداید. پس از چاق سلامتی با محیط بان محترم و زحمتكش منطقه و كسب مجوز ورود، همراه ایشان برای بازدید از گلها رفتیم. متأسفانه تعداد پایه های گل كم بود اما همان چندتایی كه باقی مانده بودند چنان می درخشیدند و انسان را به سوی خود می خواندند كه همه همراهان برای دیدن آنها شتابی عجیب داشتند. از خود بی خود شده بودند.

سوسن چلچراغ

همه با احتیاط قدم بر می داشتند و با آن كه لنز تمام دوربینها به سمت گلها متوجه بود و از زاویه های مختلف از آنها عكس گرفته می شد؛ نهایت تلاش بر این بود كه كمترین آسیب یا صدمه كوچكی به گلها وارد نشود. پس از توضیحات راهنما و محیط بان محترم منطقه به خارج از محوطه هدایت شدیم. غروب آرام آرام دامن ابریشمی خود را بر مراتع سبز و خانه های روستای داماش می گستراند. پس از شامی كه دور آتش میل شد؛ آن شب را در چادرهای آماده و دوپوش مؤسسه سركردیم. صبح زود همگان با صدای خروسهای ده از خواب بیدار شدند و بعضیها كه یادشان رفته بود شب را در داماش سپری كرده اند، خود را در چمنزارهای سبز و هوای پاك یافتند. پس از نرمشی ملایم و صرف صبحانه، گروه كوله های یك روزه و توشه راه را بر پشت انداختند و با هدایت راهنما پیاده روی و دامنه گردی در داماش را شروع كردند. پیاده روی از پای چشمه آب معروف داماش شروع شد. دسته های گل سوسن چلچراغ در خانه های نزدیك چشمه نیز دیده می شد؛ اما به شادابی گلهای محوطه حفاظت شده نبودند. همه از آب گوارای چشمه نوشیدند و قمقمه های خود را برای استفاده در بین راه از این چشمه های جوشان پركردند. در كنار چشمه زنان پر كار و صمیمی روستا مشغول شستن لباس و ظروف و كارهای روزانه خود بودند. خوشبختانه با لوله كشی و حفاظی كه برای چشمه ساخته بودند، چشمه داماش ازنظر بهداشتی در وضعیت بسیار مناسبی به سر می برد.

دامنه گردی در حاشیه روستا بسیار لذت بخش بود و هر زمان منظره ای جدید را در پیش چشمان مشتاقان طبیعت می گشود. عبور از میان گلزارها و چمنزارها و حركت در لابلای پروانه ها و پرندگان سرمست از نسیم بهار، بر زیبایی و دلنشینی این سفر می افزود تا بدانجا كه اعضای گروه به سختی حاضر شدند كوله بارها را از دوش برداشته و بار سفر را برای بازگشت به تهران ببندند. در بعدازظهر آن روز دوستان همراه ما، داماش را با یاد سیمای شاداب و ظریف سوسن چلچراغ ترك كردند و هنوز به مصداق شعر، « و زنبور كوچك گل هرساله را در موسمی كه باید دیدار می كند»، موسم گل سوسن چلچراغ را انتظار می كشند تا با آن در بهاری نو دیداری تازه كنند. گل سوسن چلچراغ گونه ای منحصر بفرد در ایران و محل رویش آن در منطقه عمارلو در استان گیلان است. این گل پرطرفدار در حال حاضر توسط سازمان حفاظت محیط زیست استان گیلان به طور كامل محافظت می شود.

سوسن چلچراغ از اواسط خرداد گل می دهد و گلهای آن تا نیمه تیرماه پایدار می ماند و محل رویش آن در ایران، در قریه داماش در بخش عمارلو از توابع رودبار است. سوسن چلچراغ ارزش و شهرت ملی و جهانی دارد و بسیار آسیب پذیر است به طوری كه درصورت نابودی، پرورش آن ممكن نیست

این گیاه 0/5تا 1/5 متر طول دارد. گونه ایرانی آن زیبایی و شهرت بسزایی دارد و نمونه هایی از آن یافت شده اند كه تا 15گل داشته اند، گرچه معمولاً این گیاه 4  تا 10 گل دارد تاكنون فقط در یك محل از ایران (روستای داماش گیلان) یافت شده اند و در خارج از ایران، در جمهوری آذربایجان در نزدیكی لنكران مشاهده شده اند. سوسن چلچراغ به عنوان یك گونه نادر سال 1355 به طور رسمی از سوی سازمان حفاظت محیط زیست مورد حفاظت قرار گرفت. وسعت رویشگاه این گونه بی همتا5700 متر مربع است. این گونه در گستره رویشی جنگلهای هیركانی در اشكوب پایین جنگلهای باز راش می روید. نام علمی سوسن چلچراغ "لیلیوم لدیوری" است و در وسعتی قریب به 0/6 هكتار محافظت می شود.

سوسن چلچراغ

بسیاری از مردم محلی نیز از این گونه به عنوان گیاه تزئینی در حیاط منازل و باغهایشان استفاده می كنند كه البته به دلیل مشكل بودن پرورش این گونه خارج از زیستگاه طبیعی و موفقیت مردم محلی در این زمینه می توان ضمن محدودكردن این روند، از آن به عنوان یك الگو بهره برداری كرد، چراكه حتی «لدبوری» در گزارشهای خود می آورد «این گونه در اسارت قابل تكثیر نیست».

سوسن چلچراغ در خطر انقراض با تمام ارزش و زیبایی كه دارد و با تمام حفاظتی كه از آن می شود هر روز به لبه تیغ انقراض نزدیك تر می شود. حالا دیگر تعداد پایه های گلدار این گیاه بسیار محدود شده است و با ادامه این روند احتمالاً در آینده نزدیك اثری از این سوگلی خانواده لیلیوم برجای نخواهد ماند؛ بنابراین اگر می خواهید امسال سوسن چرچراغ را ببینید امروز و فردا تصمیم بگیرید چون ممكن است دیر شود.بهترین زمان برای دیدن سوسن چلچراغ معمولاً هفته آخر خرداد و هفته اول تیرماه است كه البته بسته به شرایط آب و هوایی ممكن است طول این مدت كمی كوتاه و بلند شود.

منبع :پرتال فرهنگی اطلاع رسانی نور