امام سجاد علیهالسلام و نهضتخدمت رسانى قسمت سوم: آثار ترك خدمت
آنچه گذشت: قسمت دوم: آثار خدمتبه خلق
پشیمانى، نزول بلا، پردهدرى
ابوخالد كابلى مىگفت: شنیدم كه امام زینالعابدین علیه السلام مىفرمود: «... الذنوب التى تورث الندم.... ترك صلة القرابة حتى یستغنوا... و الذنوب التى تنزل البلاء ترك اغاثة الملهوف و ترك معونة المظلوم... و الذنوب التى تكشف الغطاء... ترك التقرب الى الله عزوجل بالبر و الصدقة... و قساوة القلوب على اهل الفقر و الفاقة و ظلم الیتیم و الارملة و انتهار السائل و رده باللیل... ; (17) از گناهانى كه پشیمانى به بار مىآورد... ترك صله رحم به حدى كه احساس خویشاوندى نكند... از گناهانى كه باعث نزول بلا مىشود، به فریاد مظلوم نرسیدن و كمك نكردن به ستمدیدگان است... از گناهانى كه پرده حیا را مىدرد... نزدیك نشدن به خداى عزوجل با نیكوكارى و صدقه و سنگدلى بر اهل فقر و تهیدستان و ستم به یتیم و بیوه زنان و دست رد به سینه سائل زدن هنگام شب است.»
نزول بلایى مثل یعقوب
امامى كه دیدگاهش این باشد كه خداوند هیچ سائلى را باز نمىگرداند «یا من لایرد سائله و لایخیب آمله... (18)، اى خدایى كه سائلى را برنمىگرداند و آرزومندى را ناامید نمىكند. اى آن كه درگاهش به روى درخواست كنندگان باز و پرده درش از مقابل امیدواران برداشته است...» خود نیز در برخورد با نیازمندان مىكوشد چنین صفتى را كسب كند. از این رو ابوحمزه ثمالى (ثابت) مىگفت: روز جمعهاى نماز صبح را با امام زینالعابدین علیه السلام به جا آوردم. امام به سوى منزل رفت. من هم با ایشان بودم. وقتى به منزل رسیدیم، یكى از خادمهها را صدا زد و فرمود: «امروز روز جمعه است; هر نیازمندى آمد، مبادا رد كنید.» من گفتم: هر سائلى كه مستحق نیست! فرمود: «اى ثابت! از آن مىترسم كه یكى مستحق باشد و ما به او چیزى ندهیم و رد كنیم و به خانواده ما چیزى فرود آید كه به یعقوب و خانوادهاش نازل شد. اطعامشان كنید.» (19)
نشانه بخل
امام سجاد علیه السلام مىفرمود: «از پروردگارم شرم دارم كه یكى از برادرانم را ببینم و از خدا براى او بهشت را بخواهم اما از دادن درهم و دینار، بخل ورزم كه وقتى قیامتشود، به من گفته شود: اگر بهشت مال تو بود، در دادن آن به مراتب بیشتر از دادن مال، بخل مىورزیدى.» (20)نیامرزیدن همیشگى
امام سجاد علیه السلام فرمود: «من بان شعبانا و بحضرته مؤمن جائع طاو قال الله عزوجل: ملائكتى اشهد كم على هذا العبد اننى امرته فعصانى و اطاع غیرى وكلته الى عمله و عزتى و جلالى لا غفرت له ابدا; (21) كسى كه سیر بخوابد و در كنار او مؤمنى گرسنه باشد، خداى متعال به فرشتگان مىفرماید: نگاه كنید به این بندهام كه من امر كردم ولى فرمان نبرد و غیر مرا اطاعت كرد. پس من هم او را به عملش واگذاشتم. سوگند به عزت و جلالم هرگز او را نمىآمرزم.»«من كان عنده فضل ثوب فعلم ان بحضرته مؤمنا محتاجا الیه فلم یدفعه الیه اكبه الله عزوجل فى النار على منخریه (22) ; كسى كه لباس اضافى داشته باشد و بداند در اطرافش مؤمنى به آن نیاز دارد و ندهد، خدا او را به رو در آتش مىاندازد.»
17. معانى الاخبار، صدوق، ص 27، ح 2 و مستدرك الوسایل، ج 12، ص 95.
18. صحیفه سجادیه، «مناجات راجین».
19. دارالسلام، نورى، ج 2، ص 145، به نقل از تفسیر عیاشى. شرح داستان حضرت یعقوب را در آنببینید.
20. زندگانى امام زین العابدین علیهالسلام، ص 262 نقل از مصادقة الاخوان، صدوق، ص 34.
21. ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص 569.
22. همان، ص 568.