برنامه‌سازی جذاب برای بچه‌ها
ساختن برنامه برای كودكان از مقوله‌هایی است كه نیاز به ذوق و خلاقیت بصری زیادی برای جذب این مخاطبان پر انرژی و كم تمركز دارد.
اغلب به‌دلیل جدی نگرفتن این گروه سنی و اینكه در آمار بازخورد برنامه‌ها، سهم زیادی ندارند، برنامه‌سازی برای این گروه سنی اهمیت زیادی ندارد و از گروه‌های متخصص در آن كمتر استفاده می‌شود. گروه‌هایی كه بتوانند با شناخت روحیه بچه‌ها ضمن ساختن برنامه‌ای دیدنی، نیازهای روحی و تربیتی آنها را هم فراهم كنند. در نتیجه برنامه‌های مخصوص كودكان نه تنها جذاب نیست بلكه صرفا آنتن پركن است و فقط سعی می‌شود هر جوری هست با ساده‌ترین و كم خرج‌ترین امكانات، زمان برنامه پر شود.
در گذشته‌های نه چندان دور كارتون‌های تكراری را هر سال به امید فراموشی بچه‌ها دوباره پخش می‌كردند و حالا هم به شكلی دیگر سهم زیادی از آنتن در شبكه‌های مختلف در اختیار خاله‌های رنگ و وارنگ و عروسك‌هایشان است و برنامه‌ای كه در آن تعداد زیادی بچه كوچك را بنشانند و به مستقیم‌ترین شكلی مبحث‌های آموزشی و بایدها و نباید‌ها را به آنها دیكته كنند.
در انبوه برنامه‌های خاله بازی، چند وقتی است كه صبح جمعه‌ها برنامه‌ای به نام فتیله از شبكه دو سیما پخش می‌شود كه همین جا نخستین ایراد به آن وارد است. ساعت پخش برنامه خیلی مناسب نیست و كمتر بچه‌ای ساعت 9 صبح جمعه بیدار و پای تلویزیون است و در نظر گرفتن چنین ساعت پخشی در كنداكتور كمی عجیب است و دست كم گرفتن این مخاطبان كوچك حساب می‌شود. این برنامه كه تعطیلات عید فرصتی شد تا به خوبی دیده شود، از بخش‌های متنوعی ساخته شده كه توسط افراد مختلفی اجرا می‌شود. گروه ثابت بازیگران نمایشی و آواز خوان‌های فتیله، افرادی هستند كه پیش از این و در سال‌های قبل هم، جسته گریخته در برنامه‌های موفق دیگری كه برای كودكان اجرا می‌شد حضور داشتند.
این گروه سال هاست با تمركز بر كار كودك و جدی گرفتن و انرژی صرف كردن برای آنها برنامه‌های جذاب و دلنشینی ساخته‌اند و شاید بتوان گفت از معدود افرادی هستند كه آهسته و پیوسته سال هاست، به كمك همدیگر برنامه‌های زیادی را برای كودكان ساخته و اجرا كرده‌اند؛ برنامه‌هایی كه همه آنها در یك نكته مشترك هستند و آن دقت و ظرافت بسیار و صرف وقت و انرژی برای دیدنی شدن و جذابیت برنامه است.
در تعطیلات عید، فتیله با برنامه‌های شاد، توانست مخاطبان زیادی را جذب كند؛ مخاطبانی كه طیف سنی بزرگسال را هم شامل می‌شد. این برنامه با همین روند و سبك موفق، هر هفته جمعه صبح‌ها ادامه دارد و هر بار با آواز‌ها و مضمون‌های تازه روی آنتن می‌رود.
گروه بازیگران نمایش‌های این برنامه، هر بار با گریم‌های متفاوت و لباس‌ها و گاه لهجه‌های مختلف كه بر خلاف سایر برنامه‌های كودك در سیما، كاملا سنجیده و برای آنها وقت صرف شده، نمایش‌های متنوعی را اجرا می‌كنند. برای ملودی‌های آشنا، آواز‌های جدید و كودكانه می‌نویسند و در فرم‌های جدید و آمیخته با طنز اجرا می‌كنند. اما جذابیت برنامه تنها به شاد و دلچسب بودن و موزیكال بودن این نمایش‌ها برنمی‌گردد. در دل همه این نمایش‌های پلاتویی كه در حضور تعدادی از بچه‌ها در استودیو اجرا شده و گاه گاه بازخورد آنها را در عكس العمل چهره بچه‌ها می‌بینیم، علاوه بر قصه‌های دوست داشتنی و خنده‌دار، پیام‌های آموزشی مناسب سنین دبستان و پیش دبستانی هم گنجانده شده؛
پیام‌هایی كه خود را به رخ مخاطب كوچك شان نمی‌كشند و گل درشت نبوده و كودكان را به‌دلیل كوچكی نادان حساب نمی‌كنند بلكه با روشی كه كاملا مبتنی بر روان شناسی رشد است، با ایجاد لحظات خوشایند تصویری و صوتی به او یاد می‌دهند كه مثلا چطور مسواك بزند و یا... و این ترفند و آموزش در چنین فضایی به شكلی غیرمستقیم نوعی روش تقویت‌كننده و تشویق‌كننده در روان‌شناسی است كه باعث به خاطرسپاری پیام نمایش به شكلی ظریف در ذهن كودك می‌شود و در واقع خلاقیت این گروه و شناختی كه از روحیه كودكان دارند، محمل خوبی برای آموزش شده است.
آواز‌های كودكانه و سرگرم كننده گروه نمایش، هر بار با موسیقی و ریتم جدید همراه شده و همراه آن آداب معاشرت روزمره و چیزهایی مثل فواید خوردن مواد غذایی مثل شیر و سایر نكاتی كه لازم است كودك در این سنین بداند، به شكلی تلویحی و با روش و زبانی قابل فهم و جذاب در قالب اجرایی ساده و كودكانه ارائه می‌شود. اما نكته‌ای كه اشاره به آن خالی از لطف نیست، طرح مسائل اجتماعی در قالب برنامه‌ای مخصوص كودكان است كه تا به حال در كمتر برنامه‌ای در سیما دیده شده است. مثلا اختصاص یكی از آیتم‌های نمایشی برنامه به كودكان كار، بیان مشكلات این بچه‌ها در آوازهایی كه می‌خوانند و وضعیتی كه دارند، شیوه خلاقانه‌ای برای بیان مشكلات این كودكان در اجتماع و در میان گذاشتن این مشكلات با كودكان و والدین آنهاست.
این ویژگی‌ها در این برنامه حكایت از گروهی علاقه‌مند به بچه‌ها و روحیه نازك و لطیف آنها دارد. این گروه خلاق و روشنفكر نه برای صرفا برنامه‌سازی ( كه این رده از برنامه‌ها دستمزد چندانی هم ندارد) بلكه به‌دلیل علاقه درونی دست به ساخت این برنامه زده‌اند و كاری دیدنی و با حال و هوایی شاد ساخته‌اند كه بهترین شیوه برای آموختن و انتقال مسائل آموزشی، تربیتی و تحصیلی است؛ چیزهایی كه در زمان كودكی ما نایاب بود!
فكری كه پشت هر قسمت برنامه است و پیدا كردن قالب مناسب برای مضمون‌های آموزشی و آشنا كردن بچه‌ها با مسائل جامعه به شكلی كودكانه و بدون فشار مستقیم یادگیری از نكات دیگری است كه این برنامه را با سایر برنامه‌های كودك سیما متفاوت می‌كند. با وجود تمام این حرف‌ها نه اینكه این برنامه شاهكار پیچیده‌ای باشد، بلكه تنها در مقایسه با سایر برنامه‌هایی كه در سیما پخش می‌شود این بحث‌ها قابل طرح است، و الا درصورت توجه دست اندكاران سیما به كودك و رعایت اصول برنامه‌سازی برای این گروه سنی و بررسی برنامه‌های كودك در سایر نقاط دنیا می‌توان نگاه دوباره و كارشناسانه‌ای به برنامه‌های كودك داشت و صرفا با اتكا به چند خاله و عروسك در زمان زیاد، وقت آنتن را در قالب برنامه‌هایی كه انگار در مهد كودك فیلمبرداری شده‌اند، پر نكرد.
منبع : همشهری
تنظیم برای تبیان : مسعود عجمی
