ذکر خدا چگونه حاصل می شود؟

شناختنامه قرآن 57

(سوره ی مبارکه ی نجم)

چشم انداز کلی سوره

کاروان شناختنامه قرآن، اکنون به پنجاه و سومین وادی نور یعنی سوره مبارکه نجم رسیده است.

نام این سوره از آغازین آیات آن برگرفته شده است

فرودگاه این سوره مبارکه در سال چهارم از بعثت، در مكه مکرمه بوده است و سنگ بنای آن از62 آیه و 1405 حرف ساخته شده است.

درباره فرودگاه آن دیدگاههای متعددی وجود دارد:

از نگاه برخی،این سوره، پس از آغاز دعوت آشكارِ پیامبر و در مکه نازل گردیده است.

برخی دیگر با استناد به مفاد سوره که دربردارنده مسائل مربوط به اصول و ارکان دین چون یکتاپرستی، رسالت، رستاخیز و عوالم پس از مرگ است، آنرا مدنی می شمرند.

و به باور اندکی دیگر، همه آیات این سوره جز یك آیه،(52) در مكه فرود آمده است.

در اهمیت تلاوت این سوره همین بس که پیامبر رحمت گستر درباره اش فرمود:

من قرأ سورة النجم اعطى من الاجر عشر حسنات، بعدد من صدق بمحمد (ص) و من جحد به.

هر كس سوره «نجم» را آن گونه كه شایسته است فرا گیرد و تلاوت كند، خدا به شمار هر یك از كسانى كه به پیامبر ایمان آوردند و كسانى كه او را انكار كردند، ده پاداش به او ارزانى مى‏كند.

« غرض سوره، تذکر اصول سه گانه توحید در ربوبیت و معاد و نبوت است که با تصدیق ارسال وحی بسوی رسول خدا- صلی الله علیه وآله-  آغاز می شود و پس از آن به وحدانیت می پردازد و بتها و شریکها را نفی می کند و بیان می کند که خلقت و تدبیر امور عالم به خداوند باز می گردد. اوست که زنده می کند و می میراند. اوست که می خنداند و می گریاند .اوست که غنا ، بی نیازی ، عذاب ، انذار و دعوت به دست اوست. درنهایت سخن را بااشاره به معاد و امر به سجده و عبادت به پایان می رساند.

«فاعرض عمّن تولّی عن ذکرنا و لم یرد إلاّ الحیاة الدنیا . ذالک مبلغهم من العلم»2

کسانی که از ذکر خدا اعراض کنند و دنیا را اراده کنند و جز دنیا هیچ همتی نداشته باشند ،بهره آنها از علم، همین دنیا خواهد بود . از آنان روی گردان باش زیرا در گمراهی اند.

در این آیه کریمه، تنها راه رسیدن به حق تعالی ذکر الله معرفی و روی گردانی از آن ضلال از سبیل الهی نامیده شده است. ذکر خدا حاصل نمی شود مگر با اعراض از دنیا .

کسی که از یاد حق روی گردان است علم او فقط به حیات دنیا می رسد و به مرتبه ی عالی از علم که با ذکر حاصل می شود نخواهد رسید. انتهای مسیر علم آنها، دنیا است و در کنار دنیا ایستاده و به جای دیگر نمی رسند.

تنها طلب و اراده ی آنها بسوی دنیا بوده جایگاه تمامی همتهایشان و غایت آرزوی آنهاست. به چیزی جز ان دل نبسته و جز به آن رو نمی کنند. » 3

-------------------------------

تالیف:محمد حسین رحیمی

1- المیزان ج 19 ص26-27

2- نجم:53/29-30

3- المیزان ج 19 ص42