تعلیم وضو و نماز به پیامبر اکرم
(صلی الله علیه و آله)
بر اساس آنچه در تاریخ و روایات آمده است، نخستین دستورى كه به پیغمبر اسلام نازل گردید، دستور نماز بود بدین ترتیب كه در همان روزهاى نخست بعثت، روزى رسول خدا(صلی الله علیه و آله) در بالاى شهر مكه بود كه جبرئیل نازل گردید و با پاى خود به كنار كوه زد و چشمه آبى ظاهر گردید، سپس جبرئیل براى تعلیم به حضرت، با آن آب، وضو گرفت و رسول خدا(صلی الله علیه و آله) نیز از او پیروى كرد، آنگاه جبرئیل نماز را به آن حضرت تعلیم داد و نماز خواند.
پیغمبر بزرگوار پس از این جریان به خانه آمد و آنچه را که یاد گرفته بود به حضرت علی و حضرت خدیجه (علیهماالسلام) یاد داد و آنان نیز نماز خواندند.
از آن پس گاهى رسول خدا(صلی الله علیه و آله) براى خواندن نماز به درّههاى مكه مىرفت و حضرت على(علیهالسلام) نیز به دنبال او بود و با او نماز مىگزارد و گاهى هم مطابق نقل برخى از مورخین به مسجدالحرام یا منا مىآمد و با همان دو نفرى كه به او ایمان آورده بودند؛ یعنى حضرت على و حضرت خدیجه(سلام الله علیهما) نماز مىخواند.
تاریخنگاران از شخصى به نام «عفیف كندى» روایت كردهاند كه گوید: من مرد تاجرى بودم كه براى حج به مكه آمدم و به نزد «عباس بن عبدالمطلب» كه سابقه دوستى با او داشتم، رفتم تا از وى مقدارى مالالتجاره خریدارى كنم، پس روزى كه نزد «عباس» در منا بودم - و در حدیثى است كه به جاى منا، مسجدالحرام را ذكر كرده - ناگاه مردى را دیدم كه از خیمه یا منزلگاه خویش خارج شد و نگاهى به خورشید كرد و چون دید ظهر شده وضویى كامل گرفت و سپس به سوى كعبه به نماز ایستاد و پس از او پسرى را كه نزدیك به حد بلوغ بود مشاهده كردم او نیز آمد و وضو گرفت و در كنار وى ایستاد، سپس زنى را دیدم بیرون آمد و پشت سر آن دو نفر ایستاد. و به دنبال آن دیدم آن مرد به ركوع رفت و آن پسرك و آن زن نیز از او پیروى كرده به ركوع رفتند، آن مرد به سجده افتاد، آن دو نیز به دنبال او سجده كردند.
من كه آن منظره را دیدم به عباس - میزبان خود - گفتم: واى! این دیگر چه دینى است؟ پاسخ داد: این دین و آیین «محمد بن عبدالله» برادرزاده من است و عقیده دارد كه خدا او را به پیامبرى فرستاده و آن یکی، برادرزاده دیگرم، «على بن ابیطالب» است و آن زن نیز همسر محمد، خدیجه مىباشد.
«عفیف كندى» پس از آن كه مسلمان شده بود مىگفت: اى كاش من چهارمین آنها بودم.(1)
برخى گفتهاند كه: جبرئیل در روز دوم بعثت رسول خدا(صلی الله علیه و آله) براى تعلیم نماز و وضو، نازل شد.(2)
یعقوبى مىنویسد: «نخستین نمازى كه بر پیامبر(صلی الله علیه و آله) واجب شد؛ نماز ظهر بود. حضرت جبرئیل(علیهالسلام) فرود آمد و وضو گرفتن را به ایشان آموزش داد و چنان كه جبرئیل وضو گرفت، رسول خدا هم وضو گرفت. سپس نماز خواند تا به پیامبر آموزش دهد كه چگونه نماز بخواند، پس رسول خدا اقامه نماز را فراگرفت.
به روایت برخی دیگر: نخستین نمازى كه رسول خدا(صلی الله علیه و آله) خواند، «صلوة وسطى»، یعنى همان نماز ظهر بود و آن روز هم جمعه بود، و سپس «خدیجه» دختر «خویلد» رسید و رسول خدا به او خبر داد. پس وضو گرفت و نماز خواند. آنگاه «على بن أبى طالب» رسول خدا را دید و آنچه را دید انجام مىدهد انجام داد.(3)
ابن اسحاق گوید: برخى دانایان ذكر كردهاند كه: رسول خدا(صلی الله علیه و آله) در هنگام نماز به درههاى مكه مىرفت و على بن أبى طالب نیز پنهان از چشم دیگران، به همراه پیامبر اکرم میرفت و نمازها را در میان درهها مىگزاردند و شب كه مىشد برمىگشتند، چندى بدین منوال گذشت تا روزى أبوطالب آن دو را در حال نماز دید و پس از سؤال و جواب با رسول خدا، به على(علیه السلام) فرزند خود گفت:
پسر جان! این چه دینى است كه دارى؟ گفت: اى پدر! من به خدا و رسولش ایمان آورده و او را در آنچه آورده تصدیق كردهام و همراه وى براى خدا نماز مىگزارم و از وى پیروى مىكنم.
أبوطالب گفت: البته ترا جز به خیر و صلاح دعوت نكرده است، پس همراه وى باش.(4)
طبرى مىنویسد: بعد از اقرار به توحید و بیزارى از بتها اول چیزى كه از شرایع اسلام، واجب شد، نماز بود و از ابن عباس و زید بن أرقم روایت مىكند كه اول كسى كه با رسول خدا نماز گزارد على (علیهالسلام) بود. و از جابر روایت مىكند كه رسول خدا روز دوشنبه مبعوث شد، و حضرت على روز سهشنبه نماز خواند. و از حضرت على(علیهالسلام) روایت مىكند كه گفت: «منم بنده خدا و برادر رسول او، و منم صدیق أكبر، نمىگوید این را پس از من، مگر دروغگوى دروغپردازى، هفت سال پیش از مردم با رسول خدا نماز گزاردم.»(5)
پىنوشتها:
1- زندگانى حضرت محمد(صلی الله علیه و آله)، رسولى محلاتى، ص 135 .
2 ـ امتاع الاسماع، ص 15 .
3 ـ ترجمه تاریخ یعقوبى، ج 1، ص 378؛ سیرة النبی، ج 1، ص 263 ـ 264 .
4- سیرة النبی، ج 1، ص 265، تاریخ الامم و الملوك، ج 2، ص 58 .
5- تاریخ الامم و الملوك، ج 2، صص 53 ـ 56) .
برگرفته از: تاریخ پیامبران اسلام، دكتر محمدابراهیم آیتى، ص90. زندگانى حضرت محمد(صلی الله علیه و آله)، رسولى محلاتى.
تنظیم تبیان، گروه دین و اندیشه، فراوری هدهدی .
