روز لبخند های زیبا
به مناسبت 23 فروردین ماه ، روز دندانپزشک
23 فروردین روز دندانپزشک است.
هنوز صد سال از زمانی که مردم برای درمان دردهایشان به حکیم مراجعه می‌کردند، نگذشته است. آن حکیم راز تمام امراض را می‌دانست و در زمان خویش، متخصص بی‌نظیر و بی‌رقیب همه دردهای جسمی و روحی بود. از سردرد گرفته تا دل درد، از دردهای بلغمی تا صفراوی و از شکستگی استخوان گرفته تا دندان درد را در ذخیره ی تجربیات خود داشت و به حق، چقدر هم متبحر بود و مشکل‌گشا. محرم بود و مورد اطمینان.
حال با عبور از قرن علم و تکنولوژی و پیشرفت سریع و بی‌درنگ همه علوم، دیگر دانستن درمان همه دردها کاری است غیر ممکن.
با پیشرفت سیستم‌های‌آموزشی و یکه‌تازی علم، دیگر جایی برای خودنمایی تجربه باقی نمانده است، مگر آنکه آن را همراه با علم داشته باشیم که داشتن تجربه ی تنها، راهگشا نیست، اگر چه هنوز هم در بین عوام، جایگاهی از سر ناآگاهی دارد.
دندانپزشکی هم یکی از همین علوم است که به مدد علم و تکنولوژی طی یکصد سال گذشته، از جنبه های تجربی پیشی گرفته و زبان و نگرشی بسیار متفاوت با آنچه در قدیم رایج بود، یافته است. در زمانه‌ای که در آن هستیم، آگاهی مردم متناسب با پیشرفت علوم افزایش یافته و به همان نسبت خواسته‌هایشان هم علمی‌تر و منطقی‌تر شده است.
اغلب مردم برای درمان، به پزشکان خانوادگی خود مراجعه می‌کنند و نسبت به معاینات دوره‌ای آگاهند و تفاوت پزشکان را به لحاظ تخصصشان می‌دانند و دیگر کسی برای مداوای دردش به عطاری و یا حکیم تجربی مراجعه نمی‌کند.
آنان که از اهمیت حفظ و نگهداری دندان‌هایشان آگاهند و فرهنگ بهداشتی بالایی دارند و آنان که داشتن لبخندی زیبا و دهانی خوشبو و راحتی در غذا خوردن و تندرستی برایشان اهمیت دارد، به خوبی‌می‌دانند باید به دندانپزشک مراجعه کنند، یعنی به کسی که تحصیلات اختصاصی دانشگاهی در این رشته دارد و درمان‌های دندانی را به طور علمی و تجربی آموخته است.
جای بسی خوشحالی است که با وجود گذشت زمانی کوتاه از تاسیس اولین دانشکده دندانپزشکی در ایران به سال 1318 در دانشگاه تهران، اغلب مردم دندانپزشکی را می‌شناسند و حتی بعضا نسبت به نوآوری‌های نوین آن نیز آگاهند، مگر عده قلیلی از عوام که از سر ناآگاهی و کم‌سوادی از قافله علم عقب هستند و درمان دردشان را از راه دیگری می‌جویند.
این روزها داشتن دندانپزشک اختصاصی و پرونده دندانی، جزئی از فرهنگ و عادات خوب اجتماعی ما شده است و مطابق آمار ارائه شده، بهداشت دهان و دندان از مهم‌ترین نیاز افراد جامعه است.
شاید شما هم از جمله افرادی باشید که تا دندانتان درد نگیرد، پایتان را در مطب دندانپزشکی نمی‌گذارید، ولی اگر دوست دارید در سال جدید، هیچ وقت دچار دندان درد نشوید، باید از آن پیشگیری کنید. بیماریهای دهان و دندان معمولا آهسته و پاورچین پاورچین سر و کله‌شان در دهان پیدا می‌شود و معمولا وقتی به خودتان می‌آیید که کار از کار گذشته است.
برای اینکه از بیماریهای دهان و دندان پیشگیری کنید، باید با دندانپزشکی آشتی کنید و دست‌کم سالی یک بار برای چک‌آپ دندان‌ها و لثه‌ها‌یتان سری به دندانپزشکی بزنید.
* ورود بیماری به دهان ممنوع
برای رعایت کامل بهداشت دهان و دندان‌ها باید به نکات زیر توجه کافی داشت:
- حذف پلاک میکروبی که ایجادکننده پوسیدگی در دندان و بیماریهای لثه است، با استفاده از نخ‌دندان ، مسواک ، جرم‌گیری و استفاده از محلول آب و نمک (نصف قاشق چایخوری نمک در یک لیوان آب جوشیده سرد شده)
- کاهش مصرف مواد قندی
- افزایش مقاومت دندان از طریق افزودن فلوراید به آب آشامیدنی، استفاده از دهانشویه سدیم فلوراید، قرص و ژل فلوراید و مسدودکردن شیارهای دندانی
- مراقبت از دندان‌ها با روش صحیح مسواک زدن
- مراجعه مرتب و منظم به دندانپزشک
* پوسیدگی دندان ، شایع‌ترین بیماری
پوسیدگی دندان یک بیماری عفونی است، یعنی نتیجه یک عفونت باکتریایی است. برای ایجاد پوسیدگی، وجود پلاک میکروبی، مصرف قند و دندان مستعد لازم است. پس از خوردن غذاهای شیرین ، باکتری‌های دهان، غذا را تجزیه کرده و اسید تولید می‌کنند.
پلاک میکروبی، اسید را در سطح دندان نگه داشته و به مینای دندان حمله می‌کند. پس از حملات مداوم اسید، مینا شروع به حل شدن می‌کند و پوسیدگی آغاز می‌شود.
شیرینی‌هایی مانند گز، سوهان، آبنبات و... که به سطح دندان‌ها می‌چسبند در ایجاد پوسیدگی نقش مهمی دارند، طوری که تعداد دفعات مصرف غذاهای قندی، طول مدتی که قند در دهان می‌ماند و شکل ظاهری غذا همه جزو عوامل مهم در ایجاد پوسیدگی هستند.
پوسیدگی با فعالیت میکروب‌های داخل دهان در سطح دندان شروع می‌شود و به تدریج به داخل لایه‌های دندان نفوذ می‌کند. وقتی پوسیدگی فقط روی مینای دندان باشد، می‌توان با رعایت بهداشت و درمان‌های ساده، پوسیدگی را مهار کرد، در غیر این صورت پوسیدگی به آرامی به داخل عاج و از آنجا به مغز دندان نفوذ می‌کند.
پوسیدگی ممکن است از هر قسمت از سطح دندان شروع شود، ولی شروع پوسیدگی در شیارهای سطح جونده ،سطح بین دندانی و گردن دندان شایع‌تراست.
* شرط های پوسیدگی
1) مستعد بودن مینای دندان و ضعیف بودن آن در مقابل اسید
2) وقتی از دندان‌ها به خوبی مراقبت نشود، میکروب ها با مواد موجود در بزاق دهان لایه نرم، بیرنگ و چسبنده‌ای را تشکیل می‌دهند که بر روی دندان‌ها می‌چسبد. این لایه را پلاک میکروبی می‌نامند.
3) وجود مواد قندی در دهان
4) طول مدتی که لازم است تا پوسیدگی ایجاد شود.
باکتری‌های موجود در پلاک از مواد قندی غذاها تغذیه می‌کنند و در جریان این کار اسید تولید می‌شود. اسید تولیدشده مینای دندان را که یک ماده آهکی است حل می‌کند و پوسیدگی ایجاد می‌شود. پوسیدگی دندانی تقریباً به اندازه سرماخوردگی شایع است، بنابراین برای جلوگیری از پوسیدگی باید به توصیه های زیر عمل کنید:
- استفاده از مسواک و خمیر دندان حاوی فلوراید
- استفاده از نخ دندان
- حذف یا کنترل مصرف مواد قندی
- افزایش مقاومت دندان با استفاده از نفوذ فلوراید به داخل ساختمان دندان
بزاق یا آب دهان، تا حدود زیادی مانع از پوسیدگی دندان‌ها می‌گردد. چون در حین خواب، تراوش بزاق به مقدار زیاد کاهش می‌یابد، لذا تاثیر حفاظتی آن برای دندان‌ها به حداقل می‌رسد.
اگر روزانه 2 بار مسواک بزنیم و سپس با نخ دندان فاصله های بین دندانی را تمیز کنیم در پیشگیری از پوسیدگی دندان‌ها تاثیر بسیار زیادی خواهد داشت. خمیر دندان فلورایددار میزان پوسیدگی دندان‌ها را به مقدار 15 الی 30 درصد کاهش می‌دهد.
استفاده از نمک ، جوش شیرین و سایر پودرها برای مسواک کردن صحیح نیست و باعث ساییدگی مینا و خراشیدن لثه می‌شود. درصورتی که موهای مسواک خم شده باشد، مسواک توانایی تمیزکردن سطوح دندانی را نخواهد داشت و به لثه آسیب می‌رساند. توجه داشته باشید که هیچ‌وقت مسواک خیس را در جعبه سر بسته نگذارید، چون مرطوب ماندن مسواک باعث رشد میکروب‌ها در آن می‌شود.
مناسب‌‌ترین روش جهت پاک کردن سطوح بین دندانی استفاده از نخ دندان است. تاثیر نخ دندان برای تمیزکردن دندان‌ها و پیشگیری از پوسیدگی دندان‌ها از اهمیت زیادی برخوردار بوده و مکمل مسواک است. وقتی فاصله دو دندان خیلی کم باشد، مسواک نمی تواند در آنجا وارد شود، در این موارد نخ دندان با عبور از بین دندان‌ها، ذرات ریز غذایی بین آنها را خارج کرده و فاصله بین دندانی را تمیز می‌کند، بنابراین استفاده روزمره از نخ دندان در حفظ سلامتی دندان‌ها تاثیر زیادی دارد.
هر دندان پوسیده یک یا چند مورد از علامت های زیر را دارد:
- تغییر رنگ مینای دندان (در محل پوسیدگی، مینا قهوه‌ای یا سیاه رنگ می‌شود)
- سوراخ شدن دندان در محل پوسیدگی
- حساس بودن یا درد گرفتن دندان در موقع خوردن غذاهای سرد، گرم، ترش یا شیرین
- حساس بودن یا درد گرفتن دندان وقتی که دندان‌ها را روی هم فشار می‌دهیم.
* پوسیدگی دندان در بارداری
اگر احساس می‌کنید در دوران بارداری پوسیدگی دندان‌ها بیشتر شده است، به دلیل این است که مشغله شما در این دوران زیاد است و از پرداختن به بهداشت دهان و دندانتان غافل شده‌اید و یا اینکه غذاهای قندی را به دفعات مصرف می‌کنید. ضمنا تغییرات هورمونی در این دوران، پوسیدگی را افزایش می‌دهد. خانم‌های باردار اگر نیاز به درمان دندانپزشکی داشته باشند، بهتر است در طول ماه چهارم تا ششم حاملگی این کار را انجام دهند.
دکتر گلرخ ثریا
روزنامه تهران امروز
* مطالب مرتبط:
لبخندی زیبا با دندان هایی زیبا
لبخندی زیبا با دندان هایی سفید
مراحل عصب کشی دندان(با تصاویر)
مراحل پُر کردن دندان(با تصاویر)
مواد غذایی موثر در پوسیدگی دندان و جلوگیری از آن
نقش تغذیه در سلامت دهان و دندان
در مورد فواید نخ دندان و ضرورت استفاده از آن چه می دانید؟
