تبیان، دستیار زندگی
به چند علت زیر توجه به سرطان تخمدان از اهمیت خاصی برخوردار است: * سرطان تخمدان شایع ‌ترین علت مرگ خانم ها در اثر سرطان ‌های دستگاه...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

سرطانی کشنده در خانم ها

سرطان‌ تخمدان

سرطان تخمدان

به چند علت زیر توجه به سرطان تخمدان از اهمیت خاصی برخوردار است:

* سرطان تخمدان شایع ‌ترین علت مرگ خانم ها در اثر سرطان ‌های دستگاه تناسلی است.

* شایع ‌ترین سرطان زنان است که در مراحل پیشرفته، تشخیص داده می‌ شود.

* احتمال وقوع آن یک مورد در 55 زن است و علت مرگ یک زن از 100 زن است.

سرطان تخمدان در چه سنینی شایع است؟

سرطان‌ های تخمدان به دو گروه تقسیم می‌ شوند:

* گروه اول: 80 درصد سرطان‌ های تخمدان را تشکیل می ‌دهند. صحبت ما بیشتر در مورد این دسته از سرطان‌های تخمدان است که بعد از 40سالگی شایع‌ اند و در سنین 75 تا 79 سالگی به حداکثر شیوع خود می ‌رسند، به طوری که با افزایش سن، بروز آن به شدت افزایش می ‌یابد. این گروه از سرطان‌ ها اکثرا در مراحل پیشرفته تشخیص داده می ‌شوند و به این ترتیب تشخیص زودرس (در مراحل اولیه) مهم است.

* گروه دوم: سرطان‌ های تخمدانی که از سلول‌ های جنینی منشا می ‌گیرند و 20 درصد سرطان‌ های تخمدان را تشکیل می ‌دهند که بیشتر در دختران و زنان تا قبل از 20 سالگی بروز می ‌کند. این گروه برعکس گروه اول، به دلیل بروز علائم حاد (بیشتر به صورت درد و تورم شکمی) در مراحل اولیه  تشخیص داده می ‌شوند و بقای عمر در این گروه از سرطان‌ های تخمدان، زیاد است.

چه عواملی در ایجاد سرطان‌ تخمدان نقش دارند؟

وراثت و سابقه فامیلی در سرطان تخمدان تقریبا از مهم‌ ترین عوامل است. 5 تا 10درصد سرطان‌ های تخمدان در زنانی بروز می ‌کند که ناقل ژنتیک مرتبط با سرطان هستند و این گروه، جمعیت پرخطر سرطان تخمدان محسوب می‌ شوند.

فردی که دارای یک مورد سرطان تخمدان در بستگان درجه یک خود است، حدود 2 تا 4 برابر افراد عادی در معرض خطر ابتلا می باشد. به این ترتیب افرادی که سرطان تخمدان در خانواده ی آنها شایع است، باید در سنین 25 تا 35 سالگی، هر 6 ماه یک بار تست غربالگری سرطان تخمدان به صورت معاینات زنانگی و لگن، سونوگرافی داخل واژن و ... را انجام دهند.

آیا روشی برای پیشگیری از سرطان تخمدان در افراد پرخطر با سابقه خانوادگی وجود دارد؟

بله، مطالعات نشان داده است که مصرف قرص‌های ضد بارداری به مدت 10 سال خطر ابتلا به سرطان تخمدان را در افراد با سابقه فامیلی کاهش می‌‌ دهند و همانند زنان بدون سابقه فامیلی مثبت می ‌کند.

به این ترتیب در صورت عدم تمایل به باروری در افراد با سابقه فامیلی مثبت توصیه می ‌شود که از قرص ‌های ضد بارداری استفاده کنند.

قرص ضدبارداری

به طور کلی مصرف قرص‌ های ضد بارداری به دلیل جلوگیری از تخمک ‌گذاری و جلوگیری از آسیب تخمدان به عنوان یک روش پیشگیری از سرطان تخمدان می باشد.

روش دیگر پیشگیری از سرطان تخمدان در افراد با سابقه فامیلی(دو نفر از بستگان درجه یک او مبتلا به سرطان تخمدان باشند) آن است که با رسیدن به سن 35 سال، تحت جراحی برداشتن تخمدان قرار گیرند تا از بروز این بیماری پیشگیری شود.

لازم به ذکر است که کمبود هورمون های تخمدان بعد از برداشتن آن، با مصرف جانشینی هورمون تامین خواهد شد و برداشتن تخمدان‌ ها منجر به پوکی استخوان و عوارض ناشی از آن نخواهد شد.

آیا عوامل دیگری در ایجاد سرطان تخمدان نقش دارند؟

بله، زنانی که در طبقه متوسط تا بالای جامعه در کشورهای صنعتی زندگی می‌ کنند، در معرض خطر بیشتری هستند. رژیم غذایی زنان و میزان چربی بالای آن در کشورهای صنعتی با کشورهای غیرصنعتی تفاوت اساسی دارد.

برخی مطالعات نشان می ‌دهد زنانی که شیر پرچرب می ‌نوشند، در مقایسه با زنانی که شیر کم چرب تر می ‌نوشند، بسیار بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان هستند.

آیا زایمان و تعداد آن در ایجاد و پیشگیری از سرطان تخمدان نقش دارد؟

بارداری و زایمان، خطر بروز سرطان تخمدان را کاهش می ‌دهد. با اولین بارداری این خطر 40 درصد کاهش می‌ یابد و در هر یک از بارداری‌ های بعدی نیز 14درصد کاهش خطر وجود دارد. در خانم‌هایی که 6 بارداری یا بیشتر دارند، میزان خطر به کمتر از یک سوم کاهش می یابد.

بر اساس مطالعات مشاهده شده که زنان با سابقه نازایی (15سال یا بیشتر) بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان تخمدان هستند.

داروها در ایجاد سرطان تخمدان چه نقشی دارند؟

همان طور که گفته شد مصرف قرص ‌های ضد بارداری خطر سرطان تخمدان را 40 درصد کاهش می‌ دهد. مطالعات دیگری نشان داده است، خطر سرطان تخمدان در زنانی که داروهای محرک تخمک ‌گذاری مصرف می کنند بیشتر است. البته تعداد موارد کم بوده است.

تشخیص زودرس سرطان تخمدان چگونه امکان ‌پذیر است؟

در حال حاضر بیش از 75 درصد بیماران مبتلا به سرطان تخمدان در مرحله پیشرفته، بیماری شان تشخیص داده می‌ شود که در این زنان امید زنده ماندن، کم است. به ‌طوری که علی‌ رغم انجام جراحی‌ های وسیع و شیمی درمانی، 15 تا 20درصد بیماران می‌ توانند بقای عمر پنج ساله داشته باشند. در صورتی که اگر بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، قابل درمان است.

تشخیص زودرس سرطان تخمدان در مراحل اولیه، توسط موارد زیر امکان پذیر است:

روبان فیروزه ای

* مراجعات 6 ماه یک بار خانم ها به پزشک زنان برای معاینه

* مراجعه به پزشک متخصص زنان، در صورت مشاهده ی هر گونه علامت غیرطبیعی در لگن و شکم (به خصوص در سن بالای 40 سال)

* شک کردن پزشک به وجود سرطان تخمدان، در صورت شنیدن شکایات احتمالی بیمار در انجام سونوگرافی داخل واژن

* نشانه‌های بیوشیمیایی در خون

نشانه‌ های بالینی سرطان تخمدان در مراحل اولیه، ناشی از رشد تومور در داخل لگن است که علائمی مانند سوء هاضمه، دردهای مبهم شکمی و سایر اختلالات خفیف گوارشی، تکرر ادرار و احساس فشار در لگن را ایجاد می ‌کند.

تشخیص اولیه این موارد، نیازمند شک پزشک به وجود بیماری، با شنیدن علائم گفته شده توسط بیمار است و پزشک در گفتگو با زنان 40 تا 60 ساله که علائم مبهم گوارشی و لگنی دارند، باید وجود تومورهای تخمدان را مد نظر قرار دهد.

علاوه بر این، آیا معاینات منظم در هر سال می ‌تواند باعث تشخیص زودرس سرطان تخمدان شود؟

اگر در معاینه لگن خانمی (به خصوص بالای 40 سال) توده ای با قطر بیش از 5 سانتی ‌متر در تخمدان دیده شود، احتمال سرطان تخمدان زیاد است.

وجود این توده‌ها در زنان جوان در سنین باروری، بیشتر علت هورمونی دارد و به دلیل اختلال در عملکرد تخمدان‌هاست که در70 درصد موارد خود به خود برطرف می شود، یعنی سرطان تخمدان نیست. ولی با این همه، تداوم وجود این توده‌ها در تخمدان در طی 6 تا 8 هفته و وجود علائم خاص در سونوگرافی حتی در زنان جوان، بررسی وجود سرطان تخمدان را ایجاب می ‌کند.

با افزایش بعضی نشانه‌ های بیوشیمیایی در خون طی سرطان تخمدان، از جمله یک آنتی ژن به نام CA125 ، انقلابی در تشخیص زودرس سرطان تخمدان رخ داد، طوری که این نشانه ی بیوشیمیایی در بیش از 80 درصد بیماران مبتلا به سرطان تخمدان افزایش می ‌یابد، اما متاسفانه این نشانه تنها در نیمی از بیماران در مراحل اولیه افزایش می ‌یابد و گذشته از آن در سایر سرطان‌ ها و بیماری‌ های خوش خیم دستگاه تناسلی و در یک درصد افراد کاملاً طبیعی نیز ممکن است افزایش یابد. به این ترتیب این نشانه بیوشیمیایی نمی تواند در تشخیص سرطان تخمدان کمک زیادی کند.

در خانم‌های یائسه، بررسی حجم و شکل تخمدان ها، شکل کیست‌ ها، وضعیت دیواره‌های کیست و محتویات درون کیست ‌ها توسط سونوگرافی، برای تشخیص زودرس سرطان تخمدان، دقیق تر است.

در خانم‌ها قبل از سن یائسگی، تکرار سونوگرافی به فاصله 4 تا 6 هفته و مشاهده ی تداوم وجود تغییرات در بررسی های مجدد، می تواند در تشخیص زودرس سرطان تخمدان در مراحل اولیه، کمک کند.

دکتر فاطمه قائم مقامی - فلوشیپ سرطان‌های زنان

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران

*مطالب مرتبط:

تغذیه در کیست تخمدان زنان

زنجبیل و فلفل سرطان های مرگبار را درمان می‌کنند

زنجبیل با سرطان تخمدان مبارزه مى كند

بیماری اِندومتریوز در زنان

کنترل اندومتریوز با رژیم غذایی

6 غذای مورد نیاز هر خانم (1) و (2)

پیشگیری از سرطان با چای سبز

بخش تغذیه و سلامت تبیان

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.