گلستانی برای عاقلان

مجموعه‌ای از روایات امام حسن عسكری عیله السلام

دو روی = بدبختی

قالَ الإمامُ الْعَسْكَری " لیس العبد عبدا یکون ذا وجهین و ذالسانین یطری اخاه شاهدا و یاکله غائبا اعطی حسده و ان ابتلی خانه."

حضرت امام حسن عسكری( علیه السلام) فرمود: چه بد است آن بنده خدایی که دو رو و دو زبان است در حضور برادرش او را می‌ستاید و پشت سر از او بدگویی می‌کند اگر چیزی ( به آن برادر دینی) برسد حسودی کند و اگر گرفتار شود بر او خیانت ورزد.

فرق امام با مردم عادی

قالَ (علیه السلام):  إنَّ اللهَ تَبارَكَ وَ تَعالی بَیَّنَ حُجَّتَهُ مِنْ سائِرِ خَلْقِهِ بِكُلِّ شَیء، وَ یُعْطِیهِ اللُّغاتِ، وَمَعْرِفَةَ الاْنْسابِ وَالاْجالِ وَالْحَوادِثِ، وَلَوْلا ذلِكَ لَمْ یَكُنْ بَیْنَ الْحُجَّةِ وَالْمَحْجُوحِ فَرْقٌ.(1)

فرمود: همانا خداوند متعال، حجّت و خلیفه خود را برای بندگانش الگو و دلیلی روشن قرار داد، همچنین خداوند حجّت خود را ممتاز گرداند و به تمام لغتها و اصطلاحات قبائل و اقوام آشنا ساخت و أنساب همه را می‌شناسد و از نهایت عمر انسانها و موجودات و نیز جریات و حادثه‌ها آگاهی كامل دارد و چنانچه این امتیاز وجود نمی‌داشت، بین حجّت خدا و بین دیگران فرقی نبود.

نشانه‌های ایمان

قالَ (علیه السلام): عَلامَةُ الاْیمانِ خَمْسٌ: التَّخَتُّمُ بِالْیَمینِ، وَ صَلاةُ الإحْدی وَ خَمْسینَ، وَالْجَهْرُ بِبِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم، وَ تَعْفیرُ الْجَبین، وَ زِیارَةُ الاْرْبَعینَ.(2)

فرمود: علامت و نشانه ایمان پنج چیز است: انگشتر به دست راست داشتن، خواندن پنجاه و یك ركعت نماز (واجب و مستحبّ)، خواندن «بسم الله الرّحمن الرّحیم» را (در نماز ظهر و عصر) با صدای بلند، پیشانی را ـ در حال سجده ـ روی خاك نهادن، زیارت اربعین امام حسین(علیه السلام) انجام دادن.

كم و زیاد عبادت مهم نیست

قالَ (علیه السلام): لَیْسَتِ الْعِبادَةُ كَثْرَةُ الصّیامِ وَالصَّلاةِ، وَ إنَّمَا الْعِبادَةُ كَثْرَةُ التَّفَكُّرِ فی أمْرِ اللهِ.(3)

فرمود: عبادت در زیاد انجام دادن نماز و روزه نیست، بلكه عبادت با تفكّر و اندیشه در قدرت بی منتهای خداوند در امور مختلف می‌باشد.

بهترین ویژگی

قالَ (علیه السلام): خَصْلَتانِ لَیْسَ فَوْقَهُما شَیءٌ: الاْیمانُ بِاللهِ، وَنَفْعُ الاْخْوانِ.(4)

فرمود: دو خصلت و حالتی كه والاتر از آن دو چیز نمی‌باشد عبارتند از: ایمان و اعتقاد به خداوند، نفع رساندن به دوستان و آشنایان.

من، دوستم و دشمنم

قالَ (علیه السلام): قُولُوا لِلنّاسِ حُسْناً، مُؤْمِنُهُمْ وَ مُخالِفُهُمْ، أمَّا الْمُؤْمِنُونَ فَیَبْسِطُ لَهُمْ وَجْهَهُ، وَ أمَّا الْمُخالِفُونَ فَیُكَلِّمُهُمْ بِالْمُداراةِ لاِجْتِذابِهِمْ إلَی الاْیِمانِ.(5)

فرمود: با دوست و دشمن خوش گفتار و خوش برخورد باشید، امّا با دوستان مؤمن به عنوان یك وظیفه كه باید همیشه نسبت به یكدیگر با چهره‌ای شاداب برخورد نمایند، امّا نسبت به مخالفین به جهت مدارا و جذب به اسلام و احكام آن.

دوست دست به خیر

قالَ (علیه السلام): اللِّحاقُ بِمَنْ تَرْجُو خَیْرٌ مِنَ المُقامِ مَعَ مَنْ لا تَأْمَّنُ شَرَّهُ.(6)

فرمود: تداوم دوستی و معاشرت با كسی كه احتمال دارد سودی برایت داشته باشد، بهتر است از كسی كه محتمل است شرّ ـ جانی، مالی، دینی و... ـ برایت داشته باشد.

امان از شایعه

قالَ (علیه السلام): إیّاكَ وَ الاْذاعَةَ وَ طَلَبَ الرِّئاسَةِ، فَإنَّهُما یَدْعُوانِ إلَی الْهَلَكَةِ.(7)

فرمود: مواظب باش از این كه بخواهی شایعه و سخن پراكنی نمائی و یا این كه بخواهی دنبال مقام و ریاست باشی و تشنه آن گردی، چون هر دوی آن‌ها انسان را هلاك خواهد نمود.

مدارا بهتر از صدقه

قالَ (علیه السلام): إنَّ مُداراةَ أَعْداءِاللهِ مِنْ أفْضَلِ صَدَقَةِ الْمَرْءِ عَلی نَفْسِهِ و إخْوانِهِ .(8)

فرمود: مدارا و سازش با دشمنان خدا ـ و دشمنان اهل بیت (علیهم السلام) در حال تقیّه ـ بهتر است از هر نوع صدقه‌ای كه انسان برای خود بپردازد.

خوشگل و خوش فكر

قالَ (علیه السلام): حُسْنُ الصُّورَةِ جَمالٌ ظاهِرٌ، وَ حُسْنُ الْعَقْلِ جَمالٌ باطِنٌ.(9)

فرمود: نیكوئی شكل و قیافه، یك نوع زیبائی و جمال در ظاهر انسان پدیدار است و نیكو بودن عقل و درایت، یك نوع زیبائی و جمال درونی انسان می‌باشد.

آرایشگاه دوستان

قالَ (علیه السلام): مَنْ وَعَظَ أخاهُ سِرّاً فَقَدْ زانَهُ، وَمَنْ وَعَظَهُ عَلانِیَةً فَقَدْ شانَهُ.(10)

فرمود: هركس دوست و برادر خود را محرمانه موعظه كند، او را زینت بخشیده; و چنانچه علنی باشد سبب ننگ و تضعیف او گشته است.

بی حیا

قالَ (علیه السلام): مَنْ لَمْ یَتَّقِ وُجُوهَ النّاسِ لَمْ یَتَّقِ اللهَ.(11)

فرمود: كسی كه در مقابل مردم بی باك باشد و رعایت مسائل اخلاقی و حقوق مردم را نكند، تقوای الهی را نیز رعایت نمی‌كند.

آرزوی آبرو ریز

قالَ (علیه السلام): ما أقْبَحَ بِالْمُؤْمِنِ أنْ تَكُونَ لَهُ رَغْبَةٌ تُذِلُّهُ.(12)

فرمود: قبیح‌ترین و زشت‌ترین حالت و خصلت برای مؤمن آن حالتی است كه دارای آرزوئی باشد كه سبب ذلّت و خواری او گردد.

قربان بهترین دوست

قالَ (علیه السلام): خَیْرُ إخْوانِكَ مَنْ نَسَبَ ذَنْبَكَ إلَیْهِ.(13)

فرمود: بهترین دوست و برادر، آن فردی است كه خطاهای تو را به عهده گیرد و خود را مقصّر بداند.

دور حق بگردم من الهی

قالَ (علیه السلام): ما تَرَكَ الْحَقَّ عَزیزٌ إلاّ ذَلَّ، وَلا أخَذَ بِهِ ذَلیلٌ إلاّ عَزَّ.(14)

فرمود: حقّ و حقیقت را هیچ صاحب مقام و عزیزی ترك و رها نكرد مگر آن كه ذلیل و خوار گردید، همچنین هیچ شخصی حقّ را به اجراء در نیاورد مگر آن كه عزیز و سربلند شده است.

همسایه كمرشكن

قالَ (علیه السلام): مِنَ الْفَواقِرِ الّتی تَقْصِمُ الظَّهْرَ جارٌ إنْ رأی حَسَنَةً أطْفَأها وَ إنْ رَأی سَیِّئَةً أفْشاها.(15)

فرمود: یكی از مصائب و ناراحتی‌های كمرشكن، همسایه‌ای است كه اگر به او احسان و خدمتی شود آن را پنهان و مخفی دارد و اگر ناراحتی و اذیّتی متوجّه‌اش گردد آن را علنی و آشكار سازد.

نصیحت

قالَ (علیه السلام) لِشیعَتِهِ: أوُصیكُمْ بِتَقْوَی اللهِ وَالْوَرَعِ فی دینِكُمْ وَالاْجْتِهادِ لِلّهِ، وَ صِدْقِ الْحَدیثِ، وَأداءِ الاْمانَةِ إلی مَنِ ائْتَمَنَكِمْ مِنْ بِرٍّ أوْ فاجِر، وِطُولِ السُّجُودِ، وَحُسْنِ الْجَوارِ.(16)

به شیعیان و دوستان خود فرمود: تقوای الهی را پیشه كنید و در امور دین ورع داشته باشید، در تقرّب به خداوند كوشا باشید و در صحبت‌ها صداقت نشان دهید، هركس امانتی را نزد شما نهاد آن را سالم تحویلش دهید، سجده‌های خود را در مقابل خداوند طولانی كنید و به همسایگان خوش رفتاری و نیكی نمائید.

متواضعان كار درست

قالَ (علیه السلام): مَنْ تَواضَعَ فِی الدُّنْیا لاِخْوانِهِ فَهُوَ عِنْدَ اللهِ مِنْ الصِدّیقینَ، وَمِنْ شیعَةِ علی بْنِ أبی طالِب (علیه السلام)حَقّاً.(17)

فرمود: هركس در دنیا در مقابل دوستان و هم نوعان خود متواضع و فروتنی نماید، در پیشگاه خداوند در زُمره صِدّیقین و از شیعیان امام علی (علیه السلام) خواهد بود.

داروی تب بر

قالَ (علیه السلام): إنَّهُ یُكْتَبُ لِحُمَّی الرُّبْعِ عَلی وَرَقَة، وَ یُعَلِّقُها عَلَی الْمَحْمُومِ: «یا نارُكُونی بَرْداً»، فَإنَّهُ یَبْرَءُ بِإذْنِ اللهِ (18)

فرمود: كسی كه ناراحتی تب و لرز دارد، این آیه شریفه قرآن در «سوره أنبیاء، آیه 69» را روی كاغذی بنویسید و بر گردن او آویزان نمائید تا با إذن خداوند متعال بهبود یابد.

ثواب ضرب در ده

قالَ (علیه السلام): أكْثِرُوا ذِكْرَ اللهِ وَ ذِكْرَ الْمَوْتِ، وَ تَلاوَةَ الْقُرْآنِ، وَالصَّلاةَ عَلی النَّبی (صلی الله علیه وآله وسلم)، فَإنَّ الصَّلاةَ عَلی رَسُولِ اللهِ عَشْرُ حَسَنات.(19)

فرمود: ذكر و یاد خداوند متعال، مرگ و حالات آن، تلاوت و تدبّر قرآن; و نیز صلوات و درود فرستاد بر حضرت رسول ـ و اهل بیتش (علیهم السلام) ـ را زیاد و به طور مكرّر انجام دهید، همانا پاداش صلوات بر آن ها، ده حسنه و ثواب می‌باشد.

كاری كن پشیمان نشوی

قالَ (علیه السلام): إنَّكُمْ فی آجالِ مَنْقُوصَة وَأیّام مَعْدُودَة، وَالْمَوْتُ یَأتی بَغْتَةً، مَنْ یَزْرَعُ شَرّاً یَحْصَدُ نِدامَةً.(20)

فرمود: همانا شما انسان‌ها در یك مدّت و مهلت كوتاهی به سر می‌برید كه مدّت زمان آن حساب شده و معیّن می‌باشد و مرگ، ناگهان و بدون اطلاع قبلی وارد می‌شود و شخص را می‌رباید، پس متوجّه باشید كه هركس هر مقدار در عبادت و بندگی و انجام كارهای نیك تلاش كند ـ فردای قیامت ـ غبطه می‌خورد كه چرا بیشتر انجام نداده است و كسی كه كار خلاف و گناه انجام دهد پشیمان و سرافكنده خواهد بود.