پاداش انفاق دینی و علمی

در میان انفاق‌ها و بخشش‌های در راه خدا، كم ارزش‌ترین آنها انفاق مالی است. با این حال خداوند انفاق یك درهم در راه خویش را مانند دانه‌ای می‌خواند كه با كِشته شدن، به هفت خوشه و هر خوشه به صد دانه تبدیل می‌شود: "مثل الّذین ینفقون أموالهم فی سبیل الله كمثل حبّة أنبتت سبع سنابل فی كلّ سنبلة مائة حبّةٍ".(1) سپس این هفتصد را دو برابر می‌كند كه: "والله یضاعف لمن یشاء"(2) و با بیان وسعت فضل و گستره‌ی‌ علم خدا، راه را برای هزاران برابر دیگر نیز، باز می‌گذارد: "والله واسع علیمٌ."(3)

اگر پایین‌ترین مرتبه‌ انفاق از چنین پاداشی برخوردار است، پاداش خدمات دینی و علمی چگونه خواهد بود؟ آنان كه بذر محبت خدا را در زمینه‌‌ دل‌‌های آماده می‌افشانند و با زلال حكمتِ بر آمده از اخلاصشان آبیاری می‌كنند و گُم‌گشتگان را به مقصد و مقصود، آشناتر می‌سازند، آیا از هر كلمه‌‌ طیبه‌ای كه توسط آنان در دل‌ها كِشته می‌شود، چندین برابر بركت نمی‌روید؟ مسلّماً این انفاق كنندگان فراتر از انفاق مالی بهره می‌برند و پاداش‌های ملكوتی آنان وصف ناپذیر است.

در حالات رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) آمده است كه به هنگام گفتگو، همه‌‌ چهره‌‌ خویش را به سوی شنونده می‌كرد و نیم رخ، با كسی سخن نمی‌گفت. در شرح این حدیث نیز آمده است كه شیوه‌‌ پیامبر خدا در این باره همان سنّت الهی است كه خدای سبحان خود را با همه‌‌ كمالات، نشان می‌دهد و دو نوع تبعیض را هرگز روا نمی‌دارد: نه با بعض اسم‌هایش ظهور می‌كند و نه از میان انسان‌ها با بعضی سخن می‌گوید. هم ظهورش همه جایی است و هم گفتگویش همگانی.

اگر كسی شایستگی خویش را از میان برد و به این همه زیبایی، پشت كرد، هم از آن جلوه‌‌ هر جایی به دور افتاده است و هم از آن سخن همگانی محروم شده است و به فرموده‌‌ قرآن كریم، نه خدا با او سخن می‌گوید و نه به سوی او نگاه می‌كند و نه از آلودگی گناهانش پاك می‌سازد: "ولا یكلّمهم الله ولا ینظر إلیهم یوم القیمة ولا یزكّیهم."(4) گرچه ظاهر آیه راجع به قیامت است ولی از نفی این توجهات در آخرت معلوم می‌شود كه چنین فیض ویژه‌ای در دنیا بهره آنان نشده بود؛ زیرا آخرت، محصول كوشش و كشش دنیا است. اگر در دنیا تكلّم خاص و نظر مخصوص الهی بهره‌ كسی شود، چنین شخصی در قیامت مخاطب خاص و منظور ویژه خدا قرار می‌گیرد. پس خداوند، گروهی را با نگاهِ تشریفی و عنایی نمی‌نگرد. اما هر كس را نگریست، تمام چهره با او روبرو می‌شود.

صاحبان انفاق دینی و علمی از چنین پاداشی بهره‌مند خواهند شد كه صد هزار دیده‌‌ ملكوتی در جانشان گشوده می‌شود و این پاداش بزرگ، شهود حق را میسّر و مقام بلند خلافت الهی را برای آنان حاصل می‌كند و این مرتبتی است كه از حیث عظمت، با زمین و آسمان هم سنجیدنی نیست.

اولین شرط این مقام، تطهیر اعضا و جوارح و اوج آن نیز نماز است. از این رو بزرگانی چون مرحوم سید حیدر گفته‌اند كه به هنگام نماز آن اندازه فیض الهی، نصیب انسان می‌شود كه با عمر نوح نیز نمی‌توان گوشه‌ای از آن را بر شمرد. هر كس به جایی رسیده است از بركت نماز توفیق یافته است؛ زیرا نماز، مناجات با پروردگار است، كه: "المصلّی یناجى ربّه"(5) و آنچه در نجوای با خدا و خلوت با او به دست می‌آید در هیچ حال دیگر به دست آمدنی نیست.