رختكن مرگ!
رازهای مرگ 12
مرگ از منظر روایات
قسمت اول
در شماره پیشین چیستی موت و اجل را برایتان آوردیم و گفتیم كه: خداوند مرگ را با صفت «حقّ» توصیف کرده است پس مرگ بطلان و عدم و نیست شدن نیست. و « وَالْتَفَّتِ السَّاقُ بِالسَّاقِ إِلَى رَبِّكَ یَوْمَئِذٍ الْمَسَاقُ »1 روز مرگ روز رجوع إلی الله و سوق یافتن به سوی اوست.2 در این شماره و شماره آتی به بررسی روایات این مبحث خواهیم پرداخت.
جناب صدوق (رحمه الله) از رسول خدا (صلی الله علیه وآله) نقل می‌کنند: «ماخُلقتم للفناءِ بل خُلقتم للبقاءِ و إنّما تننقلونَ من دارٍ الی دار»3 شما برای فانی شدن و نیست و نابود شدن خلق نشده‌اید بلكه برای بقاء آفریده شده‌اید و (با مرگ) فقط از خانه‌ای به خانه‌ی دیگر منتقل می‌شوید.
ـ از امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) درخواست شد مرگ را وصف كند، فرمود: برای گروهی نوید به نعمت‌های همیشگی است و برای دسته‌ای وعید به عذاب ابد و برای طایفه‌ای هول و ترس است: "إمّا بشارةٌ بنعیمِ الأبدِ وإمّا بشارةٌ بعذابِ الأبدِ، وإمّا تحزینٌ و تهویلٌ"4.
از امام مجتبی (علیه‌السلام) سؤال شد: مرگی كه مردم به آن آگاهی ندارند چیست؟ فرمود: بزرگترین سروری است كه بر مؤمنان وارد می‌شود؛ چرا كه از سرای سختی‌ها به نعمت‌های همیشگی،انتقال می‌یابند و بزرگترین درد و مصیبت است بر كافران، زیرا از دنیا كه بهشتش محسوب می‌داشتند به آتشی منتقل خواهند شد كه هیچ نابودی و زوال ندارد: "ما الموتُ الذى جَهِلوه؟ قال: أعظمُ سرورٍ یرد علی المؤمنین إذ نقلوا عن دارِالنّكدِ إلی نعیمِ الأبد، و أعظمُ ثبورٍ یرد علی الكافرین إذ نقلوا عن جنّتهم إلی نارٍلاتبید و لا تنفد"5.
امام حسین (علیه‌السلام) در روز عاشورا چهره‌ی زیبایی از مرگ ترسیم كردند، در حالی كه آن به آن به مرگ نزدیك می‌شدند و چهره ملكوتی ایشان برافروخته تر و گل‌گون‌تر میگشت؛: "وقال علیُ بنُ الحسینِ علیهما السلام : لمّا اشتدَّ الامرُ بالحسینِ بنِ علیِّ بنِ أبی طالب علیهم السلام نَظَرَ إلیه من كان معه فإذا هو بخِلافهم لأنهم كلّما اشتدَّ الامرُ تغیَّرَتْ ألوانُهم و ارْتَعَدَتْ فرائِصُهم ووَجِلَتْ قُلوبُهُم ، وكان الحسین صلوات الله علیه وبعض من معه من خصائصه تُشرق ألوانهم ، وتُهدئُ جوارحُهم ، وتسكن نفوسهم ، فقال بعضُهُم لِبعضٍ : انظروا لا یُبالی بالموتِ ! فقال لهم الحسینُ علیه السلام صبراً بنى الكرام، فما الموتُ إلّا قنطرةٌ یَعبُرُ بِكُم عن البُؤسِ و الضّرّاء إلی الجنانِ الواسعةِ و النّعیمِ الدائمةِ، فأیُّكُم یَكره أن یَنتقل من سجنٍ إلی قصرٍ، و ما هو لأعدائكم إلا كمن ینتقل من قصرٍ إلی سجنٍ و عذابٍ، إنّ أبى حدّثنى عن رسول اللّه (صلی الله علیه و آله و سلم) إنّ الدّنیا سجنُ المؤمن و جنّةُ الكافر و الموت جسر هؤلاء إلی جنانهم و جسر هؤلاء إلی جحیمهم، ما كُذِبت و لا كَذِبت"6 ؛ امام سجّاد(علیه‌السلام) نقل فرموده‌اند:زمانی كه كار بر امام حسین(علیه‌السلام) شدت گرفت،كسانی كه با آن حضرت بودند به ایشان چشم دوختند .حال آن حضرت به خلاف حال آنها بود.
زمانی كه كار شدت پیدا میكرد،آنان به لرزه افتاده دلهاشان ترسان میگشت در حالی كه حسین(علیه‌السلام) وبعضی از یاران و خاصّان درگاهش چهره‌شان نورانی گشته جسم و جانشان آرام می گرفت .گروهی به یكدیگر می گفتند:نگاه كنید او از مرگ نمی ترسد.امام میفرمودند: شكیبایی كنید ای فرزندان مردان بزرگوار، مرگ تنها پلی است كه شما را از ناراحتیها و رنجها به باغ‌های وسیعِ بهشت و نعمت‌های جاودان منتقل می‌كند. كدام یك از شما از انتقال یافتن از زندان به قصر ناراحتید؟ امّا مردن نسبت به دشمنان شما مانند این است كه شخصی را از قصری به زندان و عذاب منتقل كنند. پدرم از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل فرمود: كه دنیا زندان مؤمن و بهشت كافر است و مرگ، پل آنان به باغ‌های بهشت و پل اینان به جهنّم خواهد بود. نه برایم دروغ گفته اند و نه من دروغ می‌گویم.
از امام سجّاد (علیه‌السلام) حقیقت مرگ را جویا شدند. فرمودند: "للمؤمن كنزع ثیابٍ وَسِخَةٍ قُملةٍ و فكِّ قیودٍ و أغلالٍ ثقیلةٍ و الاستبدال بأفخرِ الثّیابِ و أطیبها روائحَ و أوطیءِ المراكبِ و آنسِ المنازل و للكافر كخلعِ ثیابٍ فاخرةٍ و النقلِ عن منازلَ أنیسةٍ و الاستبدالِ بأوسخِ الثّیابِ و أخشَنِها و أوحَشِ المنازلِ و أعظمِ العذابِ"7 ؛ مرگ برای مؤمن مانند كندن لباس چركین و پر حشره است و گشودن غل و زنجیرهای سنگین و تبدیل آن به فاخرترین لباسها و خوشبوترین عطرها و راهوارترین مركبها و مناسب‌ترین منزلها و برای كافر مانند كندن لباس فاخر و انتقال از منزلهای مورد علاقه و تبدیل آن به چركترین و خشن‌ترین لباسها و وحشتناكترین منزلها و بزرگترین عذاب‌هاست.
ادامه این مبحث در شماره آینده...
تالیف: استاد محمد حسین رحیمی - گروه دین و اندیشه تبیان
1- قیامت: 29-30
2- الانسان: ص 58-60
3- بحار: ج 6 / ص 249/ ح 87
4- بحار: ج 6، ص 153
5- بحار: ج 6، ص 154
6- بحار: ج 6، ص 154
7- بحار: ج 6، ص 154
