معرفی سنگ نبشته ها، سنگ نگاره های استان آذربایجان غربی

سنگ نبشته بسطام

این سنگ نبشته از بالای دروازه قلعه بسطام شهرستان خوی کشف شده است. این کتیبه به خط اوراتوبی است و توسط "روسا" پسر "آرگیشتی دوم" از پادشاهان آن قوم به خط میخی اوراتوبی نوشته شده است. رنگ آن سبز و جنس آن از سنگ های رسوبی و به شکل مکعب مستطیل است. بر روی این کتیبه شانزده خط نوشته موازی دیده می شود. این کتیبه توسط پروفسور "هینتس" – استاد دانشگاه گوتینگن آلمان- ترجمه شده است. این سنگ نوشته اکنون در تالار موزه ملی در معرض نمایش عموم قرار دارد.

سنگ نوشته کله شین

این سنگ به جای ستون مرزی در سر راه "رو اندوز" به "اشنویه" قرار داشت و به دلیل جنگ تحمیلی عراق و جلوگیری از صدمه احتمالی به موزه ارومیه منتقل شد. این ستون دارای دو صفحه و بر روی هر صفحه آن دو متن به خط آشوری و اورارتوبی است. متن یک صفحه آن دعا و نیایش برای رب النوع و متن صفحه دیگر شرح عملیات جنگی است. خط کتیبه به وسیله "شولتز" آلمانی کشف و ترجمه آن به همت "مینورسکی" صورت گرفت. کتیبه به فرمان "ایشپویینی" کنده شد.

کتیبه عین الروم

کتیبه کوهی عین الروم در بالای چشمه موسوم به اژدها و در دره "قاسملو" واقع در جنوب غربی ارومیه، تنها یادمان شناخته شده اورارتوبی مجاور آب در شمال غرب ایران محسوب می شود. این مکان در کنار جاه آسفالته اورمیه – اشنویه، نزدیک روستای "آق بلاغ" قرار دارد.

کتیبه متعلق به "منوآ " (810 تا780 ق.م). فرزند "ایشپونی" (825 تا 810 ق. م) است. آب و سرما به آن آسیب شدید وارد ساخته و در اثر همین عوامل فرسایشی بخش هایی از خطوط میخی آن ریخته و یا محو شده است. هیأت باستان شناسی آلمانی که در سال 1970 م این محل را بررسی کرد، فقط توانست چند سطر اول این یادمان را بخواند.

کتیبه محمودآباد

کتیبه محمود آباد در سال 1355 ش در داخل روستایی به همین نام در حومه ارومیه کشف شد. این کتیبه به دوره اورارتوها تعلق دارد و مربوط به روسا است.

کتیبه موانا

تپه روستای "مونا" در بخش "سیلوانا" در سی و پنج کیلومتری غرب ارومیه، مکانی متعلق به هزاره اول ق . م است. در سال 1374 ش، در نزدیکی این تپه کتیبه ای سنگی به خط میخی اورارتوبی و آشوری متعلق به "اورزانا" پادشاه سرزمین "موصاصیر" به دست آمد. این کتیبه اکنون در موزه ارومیه نگهداری می شود.

سنگ نگاره خره هنجیران

سنگ نگاره خره هنجیران در بیست و هشت کیلومتری جنوب شهر مهاباد، در دره ای به نام خره هنجیران قرار دارد. جنس سنگ ها از نوع شیست رسوبی بوده و نگاره ها بر روی چندین قطعه سنگ ایجاد شده است. حکاکی موجود بر سنگ حکایت از تاریخ هزاره سوم ق. م دارد. نقوش شامل اسب، سوار کار و شکار حیوانات است.

نقش برجسته ساسانی خان تختی

این نقش برجسته دوره ساسانیان در شانزده کیلومتری شهر سلماس، بر روی سنگ صاف و بزرگی در کوه "پیرچاووش" حجاری شده است. در این نقش برجسته دو نفر سوار بر اسب نقش شده اند. احتمالاً این دو سوار، یکی "اردشیر" پادشاه نامدار ساسانی و دیگری "شاپوراول" است.

در این نقش دو نفر پیاده نیز دیده می شوند؛ آن ها احتمالاً پادشاه ارمنستان و وزیر اعظم او هستند. در این نقش اردشیر حلقه قدرت را به پادشاه ارمنستان اعطا می کند.

منبع: میراث فرهنگی استان آذربایجان غربی

تهیه و تنظیم برای سایت تبیان:زهره پری نوش