معرفی بازارهای استان آذربایجان غربی

بازار ارومیه

بازار قدیمی شهر ارومیه در مجموعه بافت قدیمی و در گوشه جنوب شرقی شهر قرار دارد. این بازار همراه با تغییر شیوه زندگی، دستخوش تغییرات زیادی شده است. قدیمی ترین بخش های باقی مانده آن به دوره صفویه به بعد تعلق دارد؛ به ویژه حمام های آن که متعلق به دوره زندیه و قاجاریه است. در بازار ارومیه هر راسته و بخشی، از سبک و شکل خاص دوره خود پیروی کرده است. بقایای به جا مانده، نمایانگر ذوق معماری دوره های مختلف است. علی رغم تنوع شکل طاق ها، چشمه و گنبدها مجموعه بازار از سادگی ویژه ای برخوردار است. به عبارت دیگر هیچ نوع کاشی کاری، گچ بری و سنگ کاری در آن دیده نمی شود.

سردر ورودی اصلی بازار ارومیه از طرف مسجد اعظم، یکی از زیباترین جلوه های قدیمی معماری ایران است. بازار از طریق هشت یا نه راسته به خیابان های اطراف راه دارد. این بازار همچنان هسته مرکزی خرید و فروش اهالی این منطقه است. مصالح تمام راسته بازار و چهارسوها از آجر و اغلب بدون اندود ساده گچ است.

بازار از قسمت های مختلف و سراهای متعدد تشکیل شده است و در هر سرا صنف خاصی فعالیت دارد. قسمتی از بازار دو طبقه است. درون بازار مسجد و حمام های مختلفی تعبیه شده بود.

بازار خوی

بازار خوی که بازمانده بازار وسیع و قدیمی خوی است، در ضلع شرقی شهر و به موازات خیابان های طالقانی و انقلاب قرار دارد. این بازار و همچنین دروازه سنگی، بقایای به جا مانده دیوار حصار شهر قدیم خوی و خندق پشت آن، مجموعه کاملی از سبک شهرسازی دوره اسلامی در دوره های افشاریه، زندیه، قاجاریه، اوایل پهلوی و معماری دوره خاندان "دنبلی" را نشان می دهد. این خاندان در خوی بناهای بسیاری ساخته اند.

بازار خوی نیز به مرور دچار دگرگونی شد، ولی آنچه که به جای مانده با ارزش و قابل توجه است. راسته بازارهای سر پوشیده، چهار سوهای خوش ترکیب و سراهای نسبتاً بزرگ و جالب، شکل خوبی به آن داده است. با توجه به ویژگی های معماری و اقلیمی، بازار خوی نیز مانند بازارهای اصفهان، کرمان، اراک فاقد تزیینات خاص گچ بری، کاشی کاری و کتیبه است. تنها در بعضی قسمت ها خصوصاً در چهار سوهای آن نظم و دقت قابل توجهی در کار برد و رگه چینی آجر به کار رفته است. مصالح به کار رفته در بازار خوی سنگ و آجر و ملاط آن گچ و خاک است. در بعضی از قسمت های بنا- به ویژه در چهارسوها- نمای سنگی به چشم می خورد. در قسمت پی نیز از سنگ استفاده شده است.

منبع: میراث فرهنگی استان آذربایجان غربی

تهیه و تنظیم: زهره پری نوش