تبیان، دستیار زندگی
شاه و دربار در زمان مصدق برگزاری رفراندم را غیر قانونی دانستند، اکنون چگونه است که همان آقایان به دنبال برگزاری رفراندم هستند؟
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

هم مخالف است، هم نیست!

مصدقشاه

سال 1332 خورشیدی

رفراندم مخالف قانون اساسی است! با روی کار آمدن مجدد مصدق پس از قیام مردمی در 30 تیر، مجلس اعطای اختیارات 6 ماهه به مصدق را تصویب كرد و شاه نیز به ناچار مسئولیت وزارت جنگ را به او محول كرد، در این دوره طرح انحلال مجلس سنا از جانب نمایندگان جبهه ملی مطرح شد كه نمایندگان – به جای انحلال- مدت آن را به دو سال كاهش دادند.

همچنین به دنبال ارائه لایحه انتخابات از طرف دولت به مجلس، میان نمایندگان مجلس شورای ملی و دولت اختلافاتی بروز كرد؛ به تبع آن اختلاف میان طرفداران مصدق و مخالفین او نیز به اوج رسید و دامنه آن به خارج از مجلس نیز سرایت کرد. سرانجام مصدق به این نتیجه رسید كه مجلس شورای ملی باید تعطیل شود. در اجرای خواست او 27 نفر از نمایندگان فراكسیون نهضت ملی و 25 نفر از نمایندگان دیگر جریانات سیاسی حاضر در مجلس به پیروی از نمایندگان نهضت ملی استعفا كردند به این ترتیب مجلس عملا تعطیل شد، با این وصف دكتر مصدق برای انحلال قانونی مجلس به آرای عمومی مراجعه كرد و سرانجام مردم در 12 و 19 مرداد (1332) در تهران و شهرستان‌ها به انحلال مجلس رای دادند.

این رفراندم با این توجیه که در قانون اساسی ایران پیش بینی رفراندم و همه پرسی نشده است، با  انتقاد شدید از سوی دولتمردان وابسته به رژیم مواجه شد. محمدرضاشاه بیان داشت که رفراندم مخالف قانون اساسی است.

آیت الله کمالوند به شاه گفت: دربار و سران رژیم در زمان دکتر مصدق برگزاری رفراندم را غیر قانونی دانسته اند، اکنون چگونه است که همان آقایان به دنبال برگزاری رفراندم هستند؟

امام خمینی
سال 1342 خورشیدی

رفراندم مخالف قانون اساسی نیست! ده سال بعد، هنگامی که عمو سام تصمیم گرفت برنامه اصلاحات ارضی را در ممالک جهان سومی وابسته اجرا کند تا این کشورها به دامان شوروی نیفتند، ایران هم یکی از گزینه های انتخابی او بود. کندی، رییس جمهور آمریکا ابتدا علی امینی را مامور این کار کرد اما محمدرضا شاه که می خواست همه امور در دست خودش باشد به آمریکا سفری کرد و کندی را قانع کرد که خود این اصلاحات را اجرا کند. پس به ایران بازگشت و ابتدا لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی را توسط اسد الله علم که جایگزین امینی شده بود مطرح کرد. با توجه به ناکامی در لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی، به دلیل مخالف امام خمینی و روحانیون، و اعلام هشدار به محمد رضا از سوی رییس جمهور آمریکا، شاه مجددا اصلاحات لایحه قبلی را با موارد جدیدی تحت نام انقلاب سفید به مرحله اجرا در آورد.

امام و دیگر مراجع قم که با دقت و تیزبینی امور را زیر نظر داشتند به محض اعلام برگزاری رفراندم برای تصویب انقلاب سفید توسط شاه، در جلساتی به بررسی موضوع پرداخته و برای اعلام مخالفت علما، آیت الله کمالوند را به نزد شاه فرستادند. یکی از ایراداتی که ایشان در این باره به شاه تذکر دادند، یاد آوری ماجرای رفراندم زمان مصدق بود و این که دربار و سران رژیم در آن زمان برگزاری رفراندم را غیر قانونی دانسته اند، اکنون چگونه است که همان آقایان به دنبال برگزاری رفراندم هستند؟ شاه در جواب و برای منحرف کردن اذهان اظهار داشت که این رفراندوم نیست، تصویب ملی است!!!؟

البته باید به محمد رضا شاه برای تلاش در جهت عدم استفاده از واژه های فرنگی تبریک گفت هر چند کلمه تصویب ملی هم عربی است!

به هر حال رفراندم یا همان همه پرسی خودمان، در حالی در 6 بهمن 1341 برگزار شد که به علت تحریم آن توسط امام خمینی با عدم استقبال و حتی اعتراض های مردم مواجه شد.

مطلب مرتبط: یک سفر، یک سخن

زهرا محمدی

جامعه و سیاست