مناسب خوانی آیات قرآن

خواندن آیات قرآن، در همه اوقات امری ستوده و قابل ارزش است، اما در برخی مواقع و مناسبتها خواندن بعضی از آیات از جانب بزرگان دین و یا بر‌اساس آیات قرآن سفارش شده است. آنها عبارتند از:‌

1ـ هنگام سوارشدن بر كشتی، مستحب است خوانده شود:‌«[وَقالَ ارْكَبُوا فیها] بِسْمِ‌اللّهِ مَجْریها ومَرْسیها [اِنَّ رَبّی لَغَفُور رَحیم]؛ [و گفت بر آن سوار شوید]، كه روانه شدن و لنگر انداختنش به نام خداست، [كه پروردگار من آمرزگار مهربان است]» هود(11)، آیه41.

2ـ هنگام سوارشدن بر مركب، مستحب است بخوانند: «سُبْحانَ الَّذی سَخَّرَ لَنا هذا وَما‌كُنّا لَهُ مُقْرِنینَ وَاِنّا اِلی رَبِّنا لَمُنْقَلِبوُن؛ پاكا كسی كه این را رام ما ساخت و ما بر آن توانا نبودیم. و ما به [درگاه] پروردگارمان روی می‌آوریم» زخرف(43)، آیه 13 و14.

3ـ مستحب است به هنگام وارد شدن به هر منزل، بخوانند: «رَبِّ اَنْزِلْنی مَنْزَلا مُبارَكاً وَاَنْتَ خَیرُ الْمُنْزِلین؛ پروردگارا مرا به منزلی مبارك فرود آور و تو بهترین میزبانانی» مؤمنون(23)، آیه29.

4ـ هنگام شروع قرائت قرآن خوانده شود: «رَبَّنا آمَنّا بِما اَنْزَلْتَ وَاتَّبَعْنَا الرَّسُوُلَ فَاكْتُبْنا مَعَ الشّاهِدین؛ پروردگارا به آنچه نازل كرده‌ای ایمان آوردیم و از پیامبرت پیروی كردیم، پس ما را در زمره گواهان بنویس» آل‌عمران(3)، آیه53.

5ـ هنگام مواجهه با دشمن، سفارش شده است بخوانند:‌«رَبَّنا افْرِغْ عَلَینا صَبْراً وَثَبِّتْ اَقْدامَنا وَانْصُرنا عَلَی الْقوم الكافرین؛ پروردگارا بر ما [باران] صبر فرو ریز و گامهای ما را استوار بدار و ما را بر خدا نشناسان پیروز گردان» نیز از آیاتی كه برای گریز از تیررس دشمن سفارش شده، این است: «واجْعَلْنا مِنْ بَینِ اَیدیهِمْ سَدّاً و مِنْ خَلْفِهِم سَدّاً فَاَغْشَیناهُمْ فَهُمْ لایبْصِروُن؛ و در پیشاپیش آنان سدّی و در پشتشان هم سدّی نهاده‌ایم و بر [دیدگان] آنان پرده‌ای افكنده‌ایم، لذا نمی‌توانند دید» یس(36)، آیه9.

6ـ هنگام صدقه دادن مستحب است بخوانند:‌«رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنّا اِنَّكَ اَنْتَ السَّمیع الْعَلیمُ؛ پروردگارا از ما بپذیر كه تویی شنوای دانا» بقره(2)، آیه127.

7ـ هنگام دیدن آسمان و ستارگان، مستحب است خوانده شود:‌«اِنَّ فی خَلْقِ السَّمواتِ وَالاَرْض… رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَكَ فَقِنا عَذابَ النّار؛ در آفرینش آسمانها و زمین… پاكا كه تویی، ما را از عذاب آتش دوزخ در امان بدار» آل‌عمران(3)، آیه191. و همچنین بخوانند: «تَبارَكَ الَّذی جَعَلَ فِی السَّماءِ بُرُوجَاً وَجَعَلَ فیها سِراجاً وَقَمَراً مُنیراً؛ بزرگا كسی كه در آسمان بُرجهایی آفریده است و در آنها چراغی و ماهی تابان قرار داده است» فرقان(25)، آیه61.

8ـ آنگاه كه انسان مرتكب گناهی می‌شود، مستحب است بخواند:‌«رَبَّنا ظَلَمْنا اَنْفُسَنا وَاِنْ لَمْ تَغْفِرْلَنا وَتَََرْحَمْنا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخاسِرین؛ پروردگارا بر خود ستم كرده‌ایم و اگر بر ما نبخشایی و رحمت نیاوری بی‌شك از زیانكاران خواهیم بود» اعراف(7)، آیه23.

9ـ آنگاه كه انسان دچار سهو و فراموشی گردد، مستحب است بخواند:‌«رَبَّنا لاتُؤاخِذْنا اِنْ نَسینا اَوْ اَخْطأنا رَبَّنا وَلاتَحْمِلْ عَلَینا اِصْراً كَما حَمَلْتَهُ عَلَی الَّذینَ مِنْ قَبْلِنا؛ خدایا اگر [فرمانی را]‌فراموش یا خطایی كردیم بر ما مگیر؛ پروردگارا بار گرانی بر عهده ما مگذار، چنانكه بر عهده پیشینیان ما گذارده‌ای» بقره(2)، آیه286.

10ـ آنگاه كه از گذشتگان یاد كنند، مستحب است بخواند:‌«رَبَّنا اغْفِرْلَنا وَلأِخْوانِنَا الَّذینَ سَبَقُونا بِالْایمانِ ولاتَجْعَلْ فی قُلُوبِنا غِلّاً لِلَّذینَ آمَنوُا؛ پروردگارا ما و برادرانمان را كه در ایمان بر ما سبقت دارند، بیامرز و در دلهای ما نسبت به مؤمنان كینه‌ای مگذار» حشر(59)، آیه10.

11ـ به هنگام داخل شدن به شهری یا خانه‌ای، مستحب است خوانده شود:‌«رَبِّ اَدْخِلْنی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَاَخْرِجْنی مُخْرَجَ صِدْقٍ وَاجْعَلْ لی مِنْ لَدُنْكَ سُلْطاناً نَصیراً؛ پروردگارا مرا به درستی [به مدینه] درون آور، و به درستی [از مكه] بیرون بَر و برای من از سوی خویش سلطه‌ای نیرومند [بر دشمنان] قرار بده» اسراء(17)، آیه80.

12ـ به هنگام شادی و پوشیدن لباس نو، مستحب است بخواند:‌«رَبِّ اَوْزِعْنی اَنْ اَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتی اَنْعَمْتَ عَلَی وَعَلی والِدَی وَان اَعْمَلَ صالِحاً تَرْضاهُ…؛ پروردگارا به من الهام كن [و توفیق ده] كه بر نعمتت كه بر من و پدر و مادرم ارزانی داشتی، سپاس گزارم و كار نیك كنم كه آن را بپسندی…» نمل(27)، آیه19.

13ـ به هنگام سختی و رنج مستحب است خوانده شود:‌«رَبَّنَا اكْشِفْ عَنَّا الْعَذابَ اِنّا مُؤمِنُونَ. پروردگارا این بلا را از ما بگردان كه ما مؤمن هستیم» دخان (44)، آیه 12.

14ـ به هنگام وسوسه و یا دچار وسواس شدن، مستحب است بخواند: «اعوذُ بِك مِن هَمزات الشیاطین و اعوذُ بِك رَبِّ اَنْ یحْضُرُون؛ پروردگارا از وسوسه‌های شیاطین به تو پناه می‌آورم و پناه بر تو پروردگارا از اینكه آنان نزد من حاضر شوند» مؤمنون(23)، آیه97 و98.

15ـ آنگاه كه انسان فرزندش را می‌بیند، مستحب است بخواند:‌«اَلْحَمْدُلِلَّهِ الَّذی وَهَبَ لی عَلَی الْكِبَر اِسْماعیلَ وَ اِسْحاقَ اِنَّ رَبّی لَسَمیعُ الدُّعاء؛ سپاس خداوندی را كه با وجود پیری به من اسماعیل و اسحاق را ارزانی داشت؛‌چرا كه پروردگارم شنوای دعاست» ابراهیم(14)، آیه39.

16ـ آیه‌ای كه به هنگام برطرف شدن (اكتشاف) بلا خوانده می‌شود:‌«اَلْحَمْدُلِلّهِ الَّذی اَذْهَبَ عَنّا الْحزنَ اِنَّ رَبَّنا لَغَفوُر شَـكُور؛ سپاس خداوندی را كه اندوه را زدود، بیگمان پروردگار ما آمرزگار قدردان است» فاطر(35)، آیه34.

17ـ آیه‌ای كه به هنگام دیدن شخص مبتلی(مریض)، خوانده می‌شود:‌«اَلْحَمْدُلِلّهِ الَّذی فَضَّلَنا عَلی كَثیرٍ مِنْ عِبادِهِ الْمُؤْمِنین؛ سپاس خداوند را كه ما را بر بسیاری از بندگان مؤمنش برتری داد»‌نمل(27)، آیه15. و نیز دعایی است كه مستحب است زیر زبان و آرام بگوید:‌«اَلْحَمْدُلِلّهِ الَّذی عافانی مِنْ ما ابتلاك بِهِ وَلَوْ‌شاءَ فَعَل».

18ـ هنگام نظر در آینه بخواند:‌«اَلْحَمْدُلِلّهِ الَّذی خَلَقَنی فَأَحْسَن خلقی وَصَوَّرَنی فَاَحْسَنَ صُورَتی، وَتَبارَكَ اللّهُ اَحْسَن الْخالِقین».

19ـ هنگام دیدن پدر و مادر بخواند: «رَبِّ اغْفِرْلی وَلِوالِدَی و لِمَنْ دَخَلَ بَیتی مُؤْمِناً وَلِلْمُؤمِنینَ وَالْمُؤْمِنات…؛ پروردگارا مرا و پدر و مادرم را و هر كس را كه مؤمن به خانه من در آید و نیز مردان مؤمن و زنان مؤمن را بیامرز…» نوح(71)، آیه28.

20ـ به هنگام رعد و برق مستحب است خوانده شود:‌«هُوَ الَّذی یریكُمُ الْبَرْقَ خَوْفاً وَطَمَعاً و ینْشِیءُ السَّحابَ الثِّقال وَیسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهِ وَ الْمَلائِكَةُ مِنْ خیفَتِهِ وَ یرْسِلُ الصَّواعِقَ فَیصیبُ بِها مَنْ یشاء…؛ او كسی است كه برق را كه مایه بیم و امید است به شما می‌نمایاند، و ابرهای گرانبار پدید می‌آورد و رعد به سپاس او، و فرشتگان از خوف و خشیت او تسبیح می‌گویند و صاعقه‌ها را می‌فرستد، كه به هر كس كه او بخواهد برمی‌خورد…» رعد(13)، آیه12 و13.

21ـ هنگام آتش روشن كردن و یا داخل حمام شدن، مستحب است بخواند:‌«ربَّنا اِنَّكَ مَنْ تُدْخِلِ النّارَ فَقَدْ اَخْزَیتَهُ وَ ما‌ لِلظّالِمینَ مِنْ اَنْصار؛ پروردگارا هر كس را كه به دوزخ در آوری، خوار و رسوایش ساخته‌ای و ستمكاران یاورانی ندارند» آل‌عمران(3)، آیه192. و همچنین بخواند: «…رَبَّنا اصْرِفْ عَنّا عَذابَ جَهَنَّمَ اِنَّ عَذابَها كانَ غَراماً؛ پروردگارا از ما عذاب جهنم را بگردان، چرا كه عذاب آن سخت و سنگین است» فرقان(25)، آیه65.

22ـ آنگاه كه انسان مورد تهمت قرار می‌گیرد، مستحب است بخواند:‌«رَبَّنا اِنَّكَ تَعْلَمُ ما نُخْفی وَما نُعْلِنُ وَمایخْفی عَلَی اللّهِ مِنْ شَیءٍ فِی الاَرْضِ وَلا‌فِی السَّماءِ. پروردگارا تو آنچه پنهان و آنچه آشكار می‌داریم می‌دانی؛‌و هیچ چیز در زمین و در آسمان بر خداوند پنهان نیست» ابراهیم(14)، آیه38.

23ـ به هنگام پدید آمدن خطرهای ناگوار و بدعتهای پدید‌آمده در دین، مستحب است بخواند:‌«رَبَّنا لاتُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ اِذْ‌هَدَیتَنا وَهَبْ لَنا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً اِنَّكَ اَنْتَ الْوَهّاب؛ پروردگارا، پس از آنكه هدایتمان كردی، دلهای ما را مگردان،و رحمتی از سوی خویش به ما ارزانی‌دار كه تو بخشنده‌ای» آل‌عمران(3)، آیه8.

24ـ و آنگاه كه خبر درگذشت كسی را به انسان می‌دهند، مستحب است بگوید:‌انالله وانا الیه راجعون.