رموز محبوبیت و خوش نامی با مردم چگونه برخورد كنیم؟ معاشرت درست و نادرست كدام است؟ هم‏نشینى مفید و زیان بار چیست؟ عوامل تحكیم رابطه‏ها یا گسست رابطه‏ها كدام است؟ حكمت‏هایى را برگرفته از اولیاى الهى برمى شمریم، كه توجّه به آنها و كاربردشان در بهینه سازى روابط ما با دیگران سودمند است. هنر همزیستى‏ روحیه سازگارى با دیگران و كنار آمدن با توقع‏ها، سلیقه‏ها، خواسته‏ها و حرف‏ها، به تدریج براى انسان «جا» باز مى‏كند. این روحیه هم وقتى فراهم مى‏آید كه انسان هم «حقوق» دیگران را بشناسد، هم تصمیم به مراعات آنها داشته باشد و تنها «خود» برایش مطرح نباشد. چون چنین خصلتى ایجاد تنش مى‏كند و دیگران را از پیرامون فرد ، فرارى مى‏دهد. حضرت على علیه‏السلام مى‏فرماید: «رأس الحكمة مداراة النّاس»؛1 سر آغاز حكمت، مدارا كردن با مردم است». باید پذیرفت كه سلیقه‏ها و روحیه‏هاى همه یكسان نیست و همه ذوق و پسند و راه و روش ما را ندارند. ما هم چاره‏اى جز زیستن با آنان نداریم، پس باید« مدارا» كنیم. این همان هم‏زیستى است كه هر كه ندارد ، مطرود و مأیوس و تنها مى‏شود. سلوك شایسته‏ برخوردارى از اخلاق كریمانه و آراستگى به صفات خوب و رفتارهاى انسانى، محبوبیّت‏آور است. كیست كه نخواهد محبوب دل‏ها شود و مورد توجّه و محبت دیگران قرار گیرد و « قلعه دل‏ها » را بگشاید؟ امّا راه و روش آن چیست و كلید گشودن قلوب كدام است؟ مگر مى‏توان با زور، دلى را به‏دست آورد، یا در خانه دلى جاى گرفت؟ اگر تواضع و خاك‏سارى عاملى براى محبوبیّت است، احسان و نیكى و بخشندگى عامل دیگرى است و «حسن خلق» و سلوك والا و اخلاق متعالى، عامل سوّم. ما بى‏نیاز از دوست نیستیم. نداشتن دوست، نوعى غربت و تنهایى است. به فرموده حضرت امیرعلیه‏السلام، غریب، كسى است كه «دوست» نداشته باشد: «الغریبُ مَن لم یكن لَهُ حبیب».2 مردان با جود و سخاوت به سیادت و آقایى مى‏رسند. انسان‏ها تا چه حد براى دیگران مفیدند؟ ارزش هركس به اندازه خدمت و خوبى و نفعى است كه از او به دیگران مى‏رسد. میزان محبوبیت مردم در دل‏ها نیز بستگى به اندازه خیرى دارد كه از آنها عاید دیگران شود. سرور، كسى است كه خدمتى به دیگران كند. این مضمون كلام حضرت على‏علیه‏السلام است كه فرمود: «بالجود تسود الرجال»3 مردان با جود و سخاوت به سیادت و آقایى مى‏رسند». این نیز نوعى كمال در رفتار و سلوك با دیگران است كه بر محور داد و دهش انجام مى‏گیرد. به قول سعدى در گلستان: مردم تا نان كسى را نخورند، نامش را به نكویى نبرند. در سخنان امام على علیه‏السلام چنین آمده است:«خیر الناس من نفع الناس؛4بهترین مردم كسى است كه به مردم سود برساند». پیامد چنین رفتارهایى چیست؟ جز آن‏كه محیطى سرشار از صفا و گرمى براى انسان و جامعه پدید مى‏آورد و الفت‏ها را مى‏افزاید و زندگى‏ها را صفا مى‏بخشد؟ چه لذت‏بخش است زیستن در كنار افرادى كه نیكوكارى، خوش‏رفتارى، نوع‏دوستى، خیررسانى، مهرورزى و خیرخواهى جزو سرشت و خصلتِ همیشگى آنان است. امام على علیه‏السلام مى‏فرماید: با مردم چنان زیست و معاشرت داشته باشید كه اگر از دنیا رفتید، در فقدان شما سوگوار و گریان باشند و اگر ماندید ، نسبت به شما عاطفه و مهرورزى داشته باشند:«خالطوا الناس مخالطة ان متم معها بكوا علیكم و ان عشتم حنوا الیكم».5 كسى كه نه دیگران با او انس و الفت بگیرند ، نه او با دیگران الفت داشته باشد ، خیرى در او نیست. مردم جوشى‏ روحیه انزواطلبى و فردگرایى و خودخواهى، فرد را از چشم‏ها و دل‏ها مى‏اندازد. برعكس، انس و الفت و جوشیدن و گرم‏گرفتن با مردم، عواطف و محبت‏هاى آنان را فراهم مى‏آورد. خداوند ، از نعمت‏هاى خویش، ایجاد الفت بین دل‏هاى مردم را یاد مى‏كند.6 حضرت رسول صلى‏الله‏علیه‏وآله نیز مى‏فرماید: «خیر المؤمنین من كان مألفة للمؤمنین، و لا خیر فى من لا یؤلف و لا یألف7 بهترین مؤمنان كسى است كه مایه الفت مؤمنان باشد،و كسى كه نه دیگران با او انس و الفت بگیرند ، نه او با دیگران الفت داشته باشد ، خیرى در او نیست». كسى كه با مردم نمى‏جوشد و همیشه به دامن تنهایى و گوشه انزوا و خودگرایى پناه مى‏برد ، یا دچار غرور و تكبر است، یا از آثار و بركات« الفت» بى‏خبر است، یا مشكلى در تربیت خانوادگى داشته كه او را «جمعى» بار نیاورده‏اند و میدان براى «مردم جوشى» برایش فراهم نساخته‏اند. صاحبان روحیه سرد و خود گرا و مردم گریز، اغلب در كارهاى عمومى شركت نمى‏كنند و برنامه‏هاى مشترك نمى‏تواند آنان را جذب كند. ابراز عاطفه به مردم و مشاركت و همراهى و هم‏دردى با آنان در امور و یارى‏رسانى در هنگامه نیاز، پشتوانه‏اى براى روزهاى «مبادا» فراهم مى‏آورد. عیب پوشى‏ حفظ «آبرو»ى دیگران، مهم‏ترین نشانه دوستى و احترام و ارزش‏گذارى براى آنان است. آبرو، سرمایه‏اى است كه به این راحتى به دست نمى‏آید و گوهر نفیسى است كه اگر شكست، به این آسانى قابل جبران نیست. به همین اندازه كه «عیب‏جویى» نكوهیده و نارواست، «عیب‏پوشى» نسبت به یك برادر مسلمان و آبرودارى نسبت به یك مؤمن، ضرورى و فضیلت است. وقتى از لغزش و عیبى از دیگرى باخبر مى‏شوید ، جوان‏مردى ایجاب مى‏كند كه پرده‏پوشى كنید و اگر نیاز به تذكر است، به خودش بگویید تا اصلاح كند. در كلام امیرمؤمنان است كه: ثمره اخوّت و برادرى آن است كه پشت سرش آبرویش را حفظ كنى و عیب‏هایش را به عنوان هدیه به خودش بگویى.8 پى‏نوشت : 1.غرر الحكم، ج 4 ص 52. 2.نهج البلاغه، حكمت 65. 3.غرر الحكم، ج 3، ص 212. 4.همان، ص 430. 5.نهج البلاغه، حكمت 10. 6.انفال(8) آیه 63 و آل عمران(3) آیه 103. 7.میزان الحكمه، ج 1 ص 129 ح 655. 8.غرر الحكم، ج 3 ص 330. منبع : پرسمان- با تغییر مقالات مرتبط : دنیایی بدون دوست و دشمن از موانع عبور کنید احساس و ظاهر خود را دلنشین کنید هوای همسایه ات رو داشته باش مهم ترین مشکل زندگی امروز نفوذ درقلب دیگران بدون جراحی