تبیان، دستیار زندگی
روزی روزگاری، فرش ایرانی، گران قیمت‌‌ترین و با ارزش‌‌ترین كالای هنری ایرانی به حساب می‌آمده است؛ روزگاری كه به قول حسین خسروجردی هر كسی نمی‌توانست فرش ایرانی را روی دوشش بگذارد و آن را معامله كند!
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

یك قرن طراحی فرش ایرانی

فرش ایرانی

اگرچه موزه فرش، فاصله زیادی با موزه هنرهای معاصر تهران ندارد و می‌شود دستاورد یك قرن طراحی فرش در آنجا به نمایش در‌بیاید اما مسئولان و برگزار‌‌كنندگان نمایشگاه طرح فرش، موزه هنرهای معاصر را انتخاب كردند تا مردم عادی و حتی اهالی هنرهای تجسمی به یاد بیاورند كه روزی روزگاری، فرش ایرانی، گران قیمت‌‌ترین و با ارزش‌‌ترین كالای هنری ایرانی به حساب می‌آمده است؛ روزگاری كه به قول حسین خسروجردی هر كسی نمی‌توانست فرش ایرانی را روی دوشش بگذارد و آن را معامله كند!

طرح او لچك ترنج تلفیقی گل و مرغ است. یا مثلاً دو طرحی كه در سال 87، خلق شده‌اند هم همین ویژگی را دارند.

برخلاف آنچه به‌نظر می‌رسد، نمایشگاه طراحی فرش، فقط برای حرفه‌ای‌ها و طراحان فرش جذاب و پُربار نیست؛ هر چند كه آنها لذت بیشتری از كل نمایشگاه می‌برند چون گره‌های هنری و نام طرح‌ها را از ظاهر یك طرح تشخیص می‌دهند و به این تشخیص درستشان، مباهات می‌كنند!‌اما زمینه شطرنجی تابلوها، اولین مشخصه‌ای است كه فرشبافان و طراحان به‌دنبال آن می‌گردند. زمینه شطرنجی كه نباشد، متوجه می‌شوند آنچه می‌بینند، فقط یك عكس از فرشی قدیمی است.

مهم‌ترین نكته‌ طرح این فرش‌های قدیمی‌تر، این است كه بیننده به راحتی می‌تواند متوجه بشود با پیشرفت زمان، طرح‌ها هم پیچیده‌تر و پیچیده‌تر می‌شود یا شاید هم شلوغ‌تر و خوشبختانه از آنجاكه تاریخ تمام طرح‌ها مشخص شده، مقایسه جزئیات  ساده‌تر است؛ مثلا در طرح فرش‌های دهه‌های اخیر گل‌ها و بته‌های بزرگ دیده می‌شود یا طرح‌های زیادی هستند كه چند سبك را با هم تلفیق كرده‌اند و از آن، طرحی جدید كشیده‌اند؛ طرح‌های مجید حامی یكی از این موارد است.

فرش ایرانی

طرح او لچك ترنج تلفیقی گل و مرغ است. یا مثلاً دو طرحی كه در سال 87، خلق شده‌اند هم همین ویژگی را دارند. یكی از آنها، طرح اسب و حاشیه تلفیقی دارد و اساساً به‌نظر می‌‌رسد تابلوفرش باشد، نه طرح یك فرش. دیگری كه طرحی با نام زیرخاكی (سبك استاد قلی نامی) دارد، با رنگ‌های روشن كشیده شده و همه جور نقشی در آنها می‌توان پیدا كرد؛ حیوان، گل، شیر بالدار و گلدان‌های بزرگ.

اما آنچه نمایشگاه طرح فرش را از دیگر نمایشگاه‌ها متمایز می‌كند، وجود كارگاه‌ها و میزگردهای مختلف است. به‌خصوص كه محسن محسنی، شخصاً در انتخاب و نمایش طرح‌های فرش دخیل بوده است؛ آنان كه كمی بیشتر با فرش و طرح فرش آشنا هستند، می‌دانند كه محسنی سال‌های متمادی، ریاست شركت فرش ایران را در شهرهای مختلف بر عهده داشته و احتمالا كسی بهتر از او نمی‌توانست نمایشگاه را اداره كند. او درباره برگزاری این نمایشگاه می‌گوید: «تا به حال همه نمایشگاه‌های فرش، به نمایش فرش بافته شده اختصاص داده شده، آنهم با انگیزه خرید و فروش این كالا.

مهم‌ترین نكته‌ طرح این فرش‌های قدیمی‌تر، این است كه بیننده به راحتی می‌تواند متوجه بشود با پیشرفت زمان، طرح‌ها هم پیچیده‌تر و پیچیده‌تر می‌شود یا شاید هم شلوغ‌تر و خوشبختانه از آنجاكه تاریخ تمام طرح‌ها مشخص شده...

لذا همیشه جنبه تجاری این نمایشگاه‌ها بسیار زیاد بوده است ولی ما این بار قصد داشتیم سوابق هنر فرش را به مخاطبان، به‌خصوص جوانان بشناسانیم. به همین دلیل هم می‌بایست طرح و نقش گذشته را شناسایی می‌كردیم.»او ادامه می‌دهد: «فرش ایرانی با مشكلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم می‌كند كه یكی از مهم‌ترین آنها، رقابت نابرابر با بازار فرش كشورهای دیگر است؛ كشورهایی كه با دستمزد بسیار پایین، قالیبافانی را از كشورهای چین، هند و پاكستان اجیر می‌كنند و دست به تولید انبوه می‌زنند؛ چیزی كه تاجران فرش ایرانی نمی‌توانند انجام دهند چراكه دستمزدها و هزینه‌ها مشخص است و عدول ناپذیر.

حتی اگر این كار عملی هم باشد، باز هم نتیجه، چیز مطلوبی نخواهد بود و فرش ایرانی به ابتذال كشیده می‌شود. بنابراین، فرش ایران باید تحت مدیریت خاصی ساماندهی شود. اولین قدم هم شناساندن طرح و نقش فرش به مخاطب است لذا این نمایشگاه، فرصت خوبی را در جهت نیل به این هدف فراهم كرده است چون طرح‌های فعلی از میان هزاران طرح از شهرهای مختلف انتخاب شده‌اند.»