شیعه عاقل

کلام آن حضرت علیه السلام در مکارم اخلاق

امام ششم (ع) می فرماید:

«لنُحِبُّ مِن شیعَتِنا مَن کانَ عاقلاً، فَهماً ، فقیهاً، حلیماً، مداریاً، صبوراً، صدوقاً، وفیاً؛ ثمَّ قال: إن الله تبارک وتعالی خصَّ الانبیاءَ بمکارم الاخلاق، فمن کانت فیه فلیحمد الله علی ذلک، و من لم تکن فَلیَتَضَرَّعُ اِلَی الله و لیسأله»

قال قلتُ: جعلتُ فداک و ما هی؟

قال:

«الورع و القنوع، والصبر، والشکر، والحلم، والحیاء، والسخاء، والشجاعة، والغیرة، والبرّ، وصدق الحدیث، و اداءالأمانة»

ما از شیعیانمان کسی را دوست داریم که عاقل، با فهم، فقیه، بردبار، مدارا کننده با مردم، راست گو و با وفا باشد. همانا خداوند تبارک و تعالی پیغمبران را به مکارم اخلاق اختصاص داد، کسی که مکارم اخلاق دارد، خداوند را بر آن حمد کند و کسی که ندارد به درگاه خدا تضرع کند، و آن را مسئلت نماید.

گفتم فدایت شوم، مکارم اخلاق چیست؟

فرمود:

ورع، قناعت، صبر، شکر، حلم، حیا، سخاوت، شجاعت، غیرت، نیکوکاری، راست گویی و ادای امانت. (1)

شرح:

در این حدیث اصول و فروع مکارم اخلاق بیان شده است. نتیجه بعثت پیغمبر خاتم (ص) که عصاره بعثت تمام انبیای خداست، اخلاق کریمه است: «انما بعثت لاتمّم مکارم الاخلاق»

همچنین در این حدیث شریف عقل مقدم بر همه کمالات قرارداده شده است،  زیرا قوام انسانیت انسان به عقل است. عقل است که آیات خدا را در کتاب خلقت و شریعت ادراک می کند: «إِنَّ فی ذَلِکَ لَایاتٍ لِقَومٍ یَعقِلون» (نحل/12)

دیده عقل انسان است که با چراغ علم به اسرار عالم طبیعت -از ترکیب اتم از مثبت و منفی، جاذبه ودافعه میلیونها کرات معلق در کهکشانها، کیفیت تجزیه و ترکیب جمادت و نباتات و حیوانات- تأمل می کند و از پوست خلقت به مغز، و از عالم به ملکوت وجود و از شهود آیات علم و قدرت و حکمت به ایمان به غیب می رسد و چون عقل، مغز انسانیت است، امام(ع)هم میزان محبت خود را به شیعیانش، اول به عقل و کمال عقل را به فهم و فقه قرارداد.

پس از ترغیب به تکمیل عقل به فهم و فقه، اصول مکارم اخلاق را در دوازده فصل بیان فرمود که عبارتند از: ورع، قناعت، صبر، شکر، حلم، حیا، سخاوت، شجاعت، غیرت، نیکوکاری، راست گویی و ادای امانت.

این حدیث شریف را می توان جامع ترین برنامه برای سعادت فرد و جامعه دانست و عمل به آن را ضامن رسیدن انسان به کمال مطلوب دانست.

پی نوشت:

1- بحار الانوار،ج66،ص397

گردآورنده: