چرایی جدایی (1)

ابوحنیفه و چرایی جدایی او از استادش  امام صادق علیه السلام

ابوحًنیفه،نعمان بن ثابت، فقیه ومتكلم نامدار كوفه و پایه گذار مذهب حنفی از مذاهب چهارگانة اهل سنت. حنفیان او را “امام اعظم ” و “سراج االائمه ” لقب داده اند. ابوحنیفه در شهر كوفه نشأت یافته است.  پدربزرگ ابوحنیفه از مردمان بلخ بود كه در جریان فتح خراسان به اسارت درآمده به عراق آورده شد و به آیین اسلام گرویده،

از زندگی شخصی ابوحنیفه آگاهی چندانی در دست نیست. برای گذراندن معاش به تجارت خز (نوعی پارچة ابریشمی)می پرداخته و در جوانی با حماد عجرد، شاعر كوفه معاشرت داشته است.از بسیاری از عالمان دانش آموخت، ولی استاد ویژة او حمادبن ابی سلیمان بود كه وی مدت 18سال در حلقة درسش شركت می جست و تا هنگام وفات بهره گیری از او را ترك نگفت. او در مدینه از عالمانی چون امام محمد باقر(ع) عبدالرحمن بن هرمز اعرج، نافع مولای ابن عمر، محمد بن منكدر و ابن شهاب زهری نیز بهره برد.

در جریان قیام زید بن علی (ع) ابوحنیفه پنهانی او را یاری نمود و مال و جنگ افزار در اختیارش قرارداد. در پی پیروزی عباسیان وبه خلافت رسیدنِ سفاح، ابوحنیفه به كوفه مراجعت كرد ولی با به كار بستن حیله ای لفظی از بیعت كردن با سفاح طفره رفت. مخالفت خاموش ابوحنیفه، زمانی آشكار شد كه ابراهیم بن عبدالله حسنی از امامان زیدی در بصره بر ضد خلافت منصور قیام كرد و ابوحنیفه نفوذ خود را در تأیید این قیام به كار گرفت.

او مردم را به یاری ابراهیم ترغیب می كرد و در نامه ای از ابراهیم دعوت كرد تا به كوفه بیاید و از یاری بیشتر وی برخوردار گردد. با وجود اینكه قیام ابراهیم به زودی سركوب شد و منصور با یاران او به خشونت رفتار كرد ولی رجال پرنفوذ همچون ابوحنیفه از تعرض مصون ماندند.

از جمله رخدادهای سالهای پایانی عمر ابوحنیفه، عرضة منصب قضا از طرف منصور به وی و در پی نپذیرفتن آن، پیشنهاد نظارت بر ساختمان شهر بغداد است كه در منابع به گونه های مختلف نقل شده است. برپایه روایت هیثم بن عدی، منصور وی را بر پذیرش قضا الزام كرد و چون ابوحنیفه سرسختی نشان داد  او را ملزم ساخت تا بر بخشی از كار ساختمان شهر بغداد نظارت نماید.

گردآورنده : مهندس فرشید فلاحی