مناظره

مناظره امام صادق علیه السلام با ابوحنیفه

یكى از مناظره هاى مختصر حضرت صادق(ع ) را نقل مى كنیم تا به درجه قدرت كلام و منطق امام(ع ) تا حدى پى بریم.
روزى ابوحنیفه براى ملاقات با امام صادق(ع) در خانه امام آمد و اجازه ملاقات خواست امام اجازه نداد. ابوحنیفه گوید: دم در مقدارى توقف كردم تا اینكه عده اى از مردم كوفه آمدند و اجازه ملاقات خواستند، به آنها اجازه داد. من هم با آنها داخل خانه شدم وقتى به حضورش رسیدم گفتم: شایسته است كه شما نماینده اى به كوفه بفرستید و مردم آن سامان را از ناسزا گفتن به اصحاب محمّد نهى كنید. بیش از ده هزار نفر در این شهر به یاران پیامبر ناسزا مى گویند.
امام: مردم از من نمى پذیرند.
ابوحنیفه : چگونه ممكن است سخن شما را نپذیرند در صورتى كه شما فرزند پیامبر خدا هستید؟
امام: تو خودت یكى از همانها هستى كه گوش به حرف من نمى دهى. مگر بدون اجازه من داخل خانه نشدى؟ و بدون اینكه بگویم نشستى؟ و بى اجازه شروع به سخن گفتن ننمودى؟ شنیده ام كه تو براساس قیاس فتوا مى دهى.
اوحنیفه: آرى.

وقتى كه خداوند به او دستور داد كه به آدم سجده كند گفت من سجده نمى كنم  زیرا كه مرا از آتش آفریدى و او را از خاك و آتش گرامى تر از خاك است. سپس امام براى باطل بودن قیاس مواردى از قوانین اسلام را كه بر خلاف این اصل است ذكر نمود و فرمود:
به نظر تو كشتن كسى به ناحق مهمتر است یا زنا؟
ابوحنیفه گفت: كشتن كسى به ناحق.
امام: بنابراین اگر عمل كردن به قیاس صحیح باشد، پس چرا براى اثبات قتل دو شاهد كافى است ولى براى ثابت نمودن زنا چهار شاهد لازم است؟ آیا این قانون اسلام با قیاس سازگار است؟
ابوحنیفه: نه.
امام: بول كثیف تر است یا منى؟
ابوحنیفه: بول .
امام : پس چرا خداوند در مورد اول مردم را به وضو گرفتن امر كرده ، ولى در مورد دوم دستور غسل كردن صادر فرموده ؟ آیا این حكم با قیاس سازگار است ؟
ابوحنیفه : نه .
امام فرمود: شنیده ام كه این آیه را  «ثم لتسئلن یومئذ عن النعیم؛ در روز قیامت بطور حتم از نعمتها سؤال مى شوید» (تکاثر/8) را چنین تفسیر مى كنى كه خداوند مردم را از غذاهاى لذیذ و آبهاى خنك كه در فصل تابستان مى خورند بازخواست مى كند.
ابوحنیفه گفت: درست است من این آیه را این طور تفسیر كرده ام .
امام فرمود: اگر مردى تو را به خانه اش دعوت كند و با غذاى لذیذ و آب خنكى از تو پذیرایى كند و بعد براى این پذیرایى به تو منت بگذارد، درباره چنین كسى چگونه قضاوت مى كنى ؟
ابوحنیفه گفت : مى گویم آدم بخیلى است .
امام فرمود: آیا خداوند بخیل است تا اینكه در روز قیامت در مورد غذاهایى كه به ما داده ما را بازخواست كند؟
ابوحنیفه گفت : پس مقصود از نعمتهایى كه قرآن مى گوید انسان مؤ اخذه مى شود چیست ؟
امام فرمود: مقصود نعمت دوستى ما خاندان رسالت و اهل بیت است.
منبع:

مناظره، محمدى رى شهرى ، ص 130.

گردآوری شده توسط: