شاگردان مکتب امام
مکتب پربار جعفری و محضر گهربار امام صادق اسلام شناسانی بزرگ به جامعه اسلامی هدیه کرد. دانشمندانی که هر یک خود مرجعی مهم در مسایل علمی و مذهبی به شمار میآیند. دستاوردهای این دانشگاه فعال علمی دینی گستردهتر از آن است که بتوان به تمام آن اشاره کرد.
بسیاری از بزرگان فقها و برجستگان پهنه علم و دانش از پرورش یافتگان مکتب امام صادق (ع) بودهاند. از این عده میتوان به کسانی همچون زرارة بن اعین و دو برادرش بکر و حمران، جمیل بن صالح و جمیل بن دراج و محمد بن مسلم طائفی و برید بن معاویه و هشام بن حکم و هشام بن سالم و ابو بصیر و عبید الله و محمد و عمران حلبی و عبد الله بن سنان و ابوالصباح کنانی و بسیاری دیگر از فضلا اشاره کرد.
شماری از تابعین از او روایت کردهاند که از جمله آنان: یحیی بن سعید انصاری، ایوب سختیانی، ابان بن تغلب، ابو عمرو بن العلاء و یزید بن عبد الله است و از بزرگانی چون مالک بن انس، شعبة بن الحجاج، سفیان ثوری، ابن جریح، عبد الله بن عمرو، روح بن قاسم، سفیان بن عیینه، سلیمان بن بلال، اسماعیل بن جعفر، حاتم بن اسماعیل، عبد العزیز بن مختار، وهب بن خالد و ابراهیم بن طهمان از او روایت دارند.
یکی از کسانی که او را شاگرد امام صادق (ع) شمردهاند، جابر بن حیان کوفی است. در باره جابر سخنان گوناگون گفتهاند و مطالب مختلف نوشتهاند. ابن ندیم گوید: جماعتی از اهل علم و بزرگان گویند جابر حقیقت ندارد و بعضی گفتهاند او را کتابی نیست. گروهی گفتهاند او از مردم کوفه بود و از اصحاب امام صادق بود و گفتهاند از فیلسوفان بود. اما شیعه گوید او شاگرد جعفر صادق (ع) بود. ابن خلکان در شرح حال امام صادق نویسد: شاگرد او ابوموسی جابر بن حیان صوفی طرسوسی است. کتابی در هزار ورق تالیف کرده و رسالههای صادق (ع) را که پانصد رساله است در آن فراهم آورده.
شاگردی جابر در محضر امام صادق در کتابهایی چون تاریخ الحکماء قفطی، قاموس الاعلام، روضات الجنات ریاض العلما و دیگر کتابها آمده است. دائرة المعارف اسلامی نیز بدان اشارت دارد.
از مجموع آنچه درباره جابر نوشتهاند میتوان دریافت که او بر خلاف گفته آنان که وی را شخصی افسانهای شمردهاند، وجود داشته و در سده دوم هجری میزیسته. هر چند مجموع کتابهایی را که به وی نسبت دادهاند نمیتوان از آن او دانست، اما کتابهایی در کیمیا (شیمی) نوشته که به زبان لاتین ترجمه شده است.
گردآوری شده توسط: مریم اکبری گندمانی
