آثار امام
آثار علمى امام صادق(ع)
1 - نامه امام به نجاشى والى اهواز كه به نام رساله عبدالله بن نجاشى شهرت دارد.
این تنها اثرى است كه توسط امام صادق (ع) تدوین شده و باقى آثار از جمله چیزهایى است كه توسط راویان آن حضرت جمع آورى شده است.
2 - رسالهاى از حضرت كه صدوق در كتاب خصال آن را ذكر كرده است. این نامه حاوى احكام اسلامى از قبیل وضو و غسل و انواع آنها و نماز و اقسام آن و زكات، زكات مال و زكات فطره، عصمت پیامبران و ائمه و مخلوق بودن قرآن و وجوب امر به معروف و نهى از منكر و معناى ایمان و عذاب قبر و بعث و گناهان كبیره و مسایلى از این قبیل مىباشد.
3 - كتابى در توحید که توحید مفضل نام دارد. این كتاب در اثبات خداوند جزو بهترین كتابها به شمار مىرود و تمام آن در ضمن بحارالانوار موجود است.
4 - كتاب اهلیلجة، این كتاب به وسیله مفضل بن عمر روایت شده و در ضمن بحارالانوار موجود است.سید بن طاوس در كشف المحجة لثمرة المهجه در آنجا كه فرزندش را سفارش مىكند، گوید: به كتاب مفضل بن عمر كه امام صادق (ع) آن را بر وى املا فرموده بنگر كه درباره آثار و پدیدههایى است كه خداوند آفریده است و نیز كتاب اهلیلجة را بخوان كه كتاب بس پرارزشى است.
5 - كتاب مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة كه منسوب به امام صادق (ع) است. مجلسى درباره آن گفته است: در این كتاب مطالبى آمده كه خواننده خردمند و مطلع را با تردید مواجه مىكند. اسلوب این كتاب شبیه دیگر سخنان و آثار ائمه نیست. كفعمى روایات بسیارى را از مصباح الشریعة نقل كرده است.
6 - رساله آن حضرت خطاب به یارانش. كلینى این رساله را در آغاز روضة كافى نقل كرده است: امام صادق (ع) این رساله را براى اصحاب خود مرقوم داشت و به آنها دستور داد كه آن را به یكدیگر درس دهند و بدان عمل كنند. كلینى از اسماعیل بن مخلد سراج نقل كرده كه گفت: این نامه از طرف امام صادق (ع) خطاب به اصحابش ابلاغ گردید، آغاز این نامه چنین است: «بسم الله الرحمن الرحیم. اما بعد، از پروردگارتان عافیت طلب كنید». آنگاه تمام نامه را ذكر كرده است. همچنین قسمتى از آغاز این نامه در تحف العقول تحت عنوان رساله امام به گروهى از پیروان و یارانش، ذكر شده است.
7 - رساله امام به پیروان شیوه راى و قیاس.
8 - رساله آن حضرت درباره غنایم و وجوب خمس در آنها. در تحف العقول این قسمت نقل شده است.
9 - سفارش امام صادق (ع) به عبد الله بن جندب.
10 - سفارش آن حضرت به ابو جعفر محمد بن نعمان احول.
11 - رسالهاى كه برخى از شیعیان آن را نثر الدرر نامیدهاند.
12 - سخنان آن حضرت در وصف محبت اهل بیت و توحید و ایمان و اسلام و كفر و فسق.
13 - رساله آن حضرت درباره وجوه معیشت و كسب و كار بندگان و وجوه اخراج اموال. امام این نامه را در پاسخ كسى كه از وى درباره جهات معیشت بندگان كه در آنها كسب و كار و معامله بین یكدیگر انجام مىدهند پرسیده بود، نوشت.
14 - رساله آن حضرت در احتجاج بر صوفیه كه آن حضرت را از طلب رزق و روزى نهى مىكردند.
15 - گفتار آن حضرت درباره خلقت انسان و تركیب او.
16 - كلمات قصار آن حضرت.
آنچه گفته شد مربوط به كتابهایى بود كه تاكنون تدوین گردیده و به نامهاى خاصى شناخته شده است و گرنه آنچه دانشمندان از آن حضرت در شاخههاى گوناگون علمى همچون كلام و توحید و سایر اصول دین و فقه و اصول فقه و طب و مناظره و حكمت و موعظه و آداب و غیره نقل كردند آن چنان فراوان است كه نمىتوان آنها را برشمرد.
منبع: كتاب سیره معصومان، سید محسن امین.
گردآورنده: رحمان نجفی.
