زندگانی امام باقر علیه السلام در یک نگاه

نام : محمد.

كنیه : ابو جعفر و ابوجعفر اول .

القاب : باقر, شاكر, هادى , امین , شبیه -به خاطر شباهت ایشان به پیامبراكرم (ص )-.

مـشهورترین لقب آن حضرت , باقر است . پیامبر اكرم (ص ) به واسطه جابربن عبداللّه انصارى , آن حضرت را به این لقب, ملقب كرد و به ایشان سلام رساند.

منصب : معصوم هفتم و امام پنجم شیعیان .

تاریخ ولادت : اول رجب سال 57 هجرى .

برخى از مورخان , ولادت ایشان را در سوم صفر سال 57 هجرى دانسته اند.

محل تولد: مدینه مشرفه , در سرزمین حجاز (عربستان سعودى كنونى ).

نسب پدرى : امام زین العابدین , على بن حسین بن على بن ابى طالب (ع ).

نام مادر: فاطمه , دختر امام حسن مجتبى (ع ) كه مكنى به ام عبداللّه بود.

ایـن بـانـوى ارجـمـند, از زنان بزرگ عصر خویش بود كه امام صادق (ع ) درباره شان و منزلت او, فـرمـود: جـده ام , فـاطمه بنت حسن , صدیقه بود و در آل امام حسن (ع ) زنى به درجه و مرتبه او نرسید.

چـون نـسـب امـام مـحـمـد بـاقر(ع ), هم از پدر و هم از مادر, به امام امیرالمؤمنین (ع )و فاطمه زهرا(س ) مى رسد, به ایشان علوى بین علویین و فاطمى بین فاطمیین گفته مى شود.

مـدت امـامـت : از زمـان شهادت پدرش , امام زین العابدین (ع ) در سال 95 تا سال114 هجرى , به مدت 20 سال .

تاریخ و سبب شهادت : هفتم ذى حجه سال 114 هجرى , در سن 57 سالگى (و به قولى ربیع الاول یا ربیع الاخر سال 114 هجرى ) به وسیله زهرى كه ابراهیم بن ولید عبدالملك , در ایام خلافت هشام بن عبدالملك , به آن حضرت خورانید.

محل دفن : قبرستان بقیع , در مدینه مشرفه , در جوار قبر پدرش , امام زین العابدین (ع ) و عمویش , امام حسن مجتبى (ع ) و فرزندش , امام صادق (ع ).

همسران :1. ام فروه بنت قاسم . 2. ام حكیم و چند ام ولد.

فرزندان :1. امام جعفر صادق (ع ). 2. عبداللّه . 3. ابراهیم . 4. عبیداللّه . 5. على .6. زینب . 7. ام سلمه .

اصحاب :

تعداد اصحاب , یاران و راویان آن حضرت , بیش از آن است كه بتوان نام همه آنان را در این جا آورد, به ناچار نام برخى از بزرگان آنان را ذكر مى كنیم :

1. زرارة بن اعین .

2. معروف بن خربوذمكى .

3. ابو بصیر اسدى .

4. فضیل بن یسار.

5. محمدبن مسلم .

6. یزید بن معاویه عجلى .

ایـن شـش نـفـر, در علم رجال , به اصحاب اجماع اولى شهرت یافته اند كه فقها وحدیث شناسان شیعه , اتفاق نظر و اجماع دارند بر صحت نقل روایت آنان از امام معصوم (ع ).

7. حمران بن اعین .

8. بكیر بن اعین .

9. عبدالملك بن اعین .

10. عبدالرحمن بن اعین .

11. محمد بن اسماعیل بن بزیع .

12. عبداللّه بن میمون .

13. محمد بن مروان .

14. اسماعیل بن فضل هاشمى .

15. ابو هارون مكفوف .

16. ظریف بن ناصح .

17. سعید بن ظریف .

18. اسماعیل بن جابر خثعمى .

19. عقبة بن بشیر اسدى .

20. كمیت بن زید اسدى .

21. جابر بن یزید جعفى .

زمامداران معاصر

1. معاویة بن ابى سفیان (35- 60ق .).

2. یزید بن معاویه (60- 64ق .).

3. معاویة بن یزید (64- 64ق .).

4. عبداللّه بن زبیر (64- 73ق .).

5. مروان بن حكم (64- 65ق .).

6. عبدالملك بن مروان (65- 86ق .).

7. ولید بن عبدالملك (86- 96ق .).

8. سلیمان بن عبدالملك (96-99ق .).

9. عمربن عبدالعزیز (99- 101ق .).

10. یزید بن عبد الملك (101- 105ق .).

11. هشام بن عبدالملك (105- 125ق .).

از مـیان خلفاى مذكور, تنها عبداللّه بن زبیر, كه به مدت ده سال بر حجاز و عراق حكومت كرد, از غیر بنى امیه بود و بقیه , همگى از سلسله بنى امیه و از دو تیره فرزندان ابوسفیان و فرزندان حكم بـن عـاص بـودند و تمامى آنان جز معاویة بن یزید(معروف به معاویه ثانى ) و عمربن عبدالعزیز در اذیت و آزار اهل بیت پیامبراكرم (ص ) و امامان شیعه اتفاق داشتند.

رویدادهاى مهم 1. حـضـور امـام مـحـمد باقر (ع ) در واقعه كربلا, در سن چهار سالگى , به همراه پدرش , امام زین العابدین (ع ) در محرم سال 61 هجرى .

2. شهادت امام زین العابدین (ع ), پدر ارجمند امام محمد باقر (ع ), در سال 95هجرى .

3. مباحثات و احتجاجات امام محمد باقر (ع ) با بزرگان مذاهب و ادیان , درباره اثبات حقانیت اهل بیت (ع ).

4. ضـرب سـكه اسلامى , براى پول رایج خلافت اسلامى , و اسقاط سكه رومى توسط عبدالملك بن مروان , در سال 76 هجرى , با مشورت و یارى امام محمدباقر(ع ).(1) 5. احضار امام محمد باقر (ع ) و فرزندش , امام جعفر صادق (ع ) به شام از سوى هشام بن عبدالملك .

6. تـاسـیس پایه هاى اصلى حوزه علوم اهل بیت (ع ) در مدینه , و تربیت شاگردان مبرز توسط امام محمد باقر(ع ).

7. مـسـمـومـیت و شهادت امام محمد باقر (ع ), درسال 114 هجرى , به دست ابراهیم بن ولید بن عبدالملك , والى مدینه , به دستور خلیفه وقت , هشام بن عبدالملك .

8. به خاك سپارى بدن مطهر امام محمد باقر (ع ) در قبرستان بقیع , در مدینه , دركنار قبر پدرش , امـام زیـن الـعـابـدیـن (ع ) و عمویش , امام حسن مجتبى (ع ), توسطامام جعفر صادق (ع ) و سایر بازماندگان .

داستان ها 1. موعظه امام محمد باقر (ع ) به صوفى عصرش محمد بن منكدر, یكى از متصوفان مشهور عصر خویش بود كه در عبادت ظاهرى و انجام فرایض و مـسـتحبات اسلامى سعى بلیغى داشت , به طورى كه از همه كارها دست برداشته , تنها به عبادت مى پرداخت .

او اوقـات شـب را مـیان خود, مادر و خواهر خویش تقسیم كرده بود تا هر كدام ازآنان ثلث شب را بیدار بوده و به نماز و تهجد بپردازند. چون خواهرش درگذشت ,شب را با مادرش تقسیم كرد كه هر كدام نیمى از آن را مشغول عبادت باشند و چون مادرش وفات یافت , وى تمام شب را بیدار بود و به راز و نیاز مى پرداخت .

مـحـمـد بن منكدر روزى در جمع مریدانش گفت : من گمان نداشتم كه على بن حسین (زین الـعـابـدین ) خلفى چون خود به یادگار گذاشته باشد تا این كه روزى فرزندش محمد باقر (ع ) را دیـدم و خـواسـتـم وى را پندى دهم , اما او به من پندى داد ودرسى آموخت . مریدانش پرسیدند: مـحـمـد باقر (ع ) به چه چیز تو را پند داد؟

وى جریان ملاقات خویش با امام محمد باقر (ع ) را این گونه بیان كرد: در یـكـى از روزهاى بسیار گرم , براى انجام كارى به بیرون مدینه مى رفتم , در بین راه محمد بن على (ع ) را دیدم كه فربه و تناور بود و بر دو غلام خویش تكیه كرده ,مى آمد. با خود گفتم بزرگى از بـزرگـان قـریـش براى طلب دنیا در چنین حالتى بیرون آمده است , هم اكنون وى را موعظه خواهم كرد. هـمـیـن كه به او رسیدم , سلام كردم . محمد بن على (ع ) نفس زنان و عرق ریزان جواب سلام مرا داد.

پی نوشت:

1- سیرة الائمة الاثنى عشر, ج2 , ص 221. لازم بـه ذكـر اسـت گـرچـه سـال ضـرب سكه اسلامى , معاصر با دوران امامت حضرت امام زین الـعـابدین (ع )بوده است , اما در ایام , امام محمد باقر(ع ) نیز همچون پدر گرامى اش ملجا علمى و دیـنـى امت بود. به همین دلیل , كمك رسانى به خلیفه وقت و تشویق او در یك امر مهم اسلامى و سـیاسى و اقتصادى , توسط آن حضرت , استبعادى ندارد و یا ممكن است عمل امام محمد باقر (ع ) به اشاره پدر گرامى وى امام زین العابدین (ع ) انجام یافته باشد.

برگرفته از:

خاندان عصمت، سید تقى واردى