تبیان، دستیار زندگی
جوانی نزد پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله آمد و گفت: ای پیامبر خدا! آیا اجازه انجام عمل خلاف عفت به من می‌دهی؟ با گفتن این سخن اطرافیان پیامبر فریاد اعتراضشان بلند شد، اما پیامبر (صلی‌ الله ‌علیه ‌و آله‌) فرمود: او را نزدیك بیاورید. مرد نزدیك شد و نزد پ
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

درخواست عجیب جوان از پیامبر

معرفی تفسیر المنار

قرآن كریم

از مهم‌ترین تفاسیر عصر حاضر در میان اهل تسنن تفسیر المنار است؛ تفسیری نا تمام، ولی پر اهمیت و تأثیرگذار. این تفسیر از دو بخش تشكیل می‌شود. بخش اول از ابتدای قرآن تا آیه 126 سوره نساء با انشای شیخ محمد عبده (م 1323 ق) و بخش دوم آن، به وسیله شاگردش رشید رضا به پیروی از سبك شیخ محمد عبده تا آیه 53 سوره یوسف ادامه یافته است.

شیخ محمد عبده دروس تفسیرش را در طول 6 سال در دانشگاه الأزهر مصر ارائه می‌كرد و رشید رضا آنچه را از او فرا می‌گرفت، می‌نگاشت و سپس با مشاوره و گفت‌وگو با استاد به اصلاح و تهذیب آن پرداخته، در مجله المنار به چاپ می‌رساند.

شیخ محمد عبده شاگرد سید جمال الدین اسد آبادی و از مصلحان نهضت‌های اصلاحی و احیاگران فكر دینی و از منادیان بازگشت به قرآن در عالم اسلام به شمار می‌رود كه افكار و نوشته‌های مختلف اعتقادی، اجتماعی، كلامی وی به شدت بر روشنفكران قرن بیستم تأثیر گذاشت. از این رو، در تفسیر قرآن نیز هدف او بر آن بود تا از طریق تفسیر آیات قرآن به اصلاح اجتماعی، اعتقادی و سیاسی در جامعه اسلامی بپردازد. عبده از روش‌های سنتی تفسیر، كه خود را به مباحثات صرفی لغوی، بلاغی و كلامی سرگرم كرده‌اند، انتقاد كرد و تلاش خود را در تفسیر بر جنبه‌های تحول آفرین قرآن، رابطه ایمان و مسایل مادی و زندگی اجتماعی و به طور كلی بُعد ارشادی و هدایتی قرآن قرار داد.

شیخ محمد عبده دروس تفسیرش را در طول 6 سال در دانشگاه الأزهر مصر ارائه می‌كرد و رشید رضا آنچه را از او فرا می‌گرفت، می‌نگاشت و سپس با مشاوره و گفت‌وگو با استاد به اصلاح و تهذیب آن پرداخته، در مجله المنار به چاپ می‌رساند.

از مهم‌ترین ویژگی‌های این تفسیر گرایش عقلانی در مسایل اعتقادی، پرهیز از ورود مسائل اختلاف‌انگیز، نقد اخبار ضعیف و رد شدید اسرائیلیات، تفسیر قرآن به قرآن و احترام به اهل بیت علیهم‌السلام است؛ هر چند بخش دوم تفسیر، كه به قلم رشید رضاست، در مواردی از دیدگاهها و روش تفسیری محمد عبده فاصله گرفته است.

در زیر به حكایتی از این تفسیر كه ذیل آیات مربوط به امر به معروف و نهی از منكر ( 104 آل عمران) و در بیان شیوه صحیح امر به معروف و نهی از منكر و ملاطفت در این زمینه آورده است، اشاره می‌كنیم.

روش پیامبر در امر به معروف و نهی از منكر

جوانی نزد پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله آمد و گفت: ای پیامبر خدا! آیا اجازه انجام عمل خلاف منافی عفت به من می‌دهی؟

با گفتن این سخن اطرافیان پیامبر فریاد اعتراضشان بلند شد، اما پیامبر (صلی‌ الله ‌علیه ‌و آله‌) فرمود: او را نزدیك بیاورید. مرد نزدیك شد و نزد پیامبر نشست.

پیامبر فرمود: آیا دوست داری با مادر تو چنین كنند. جوان گفت: فدایت شوم، نه. پیامبر فرمود: مردم هم دوست ندارند با مادرشان چنین شود. آنگاه فرمود: آیا دوست داری با دختر تو چنین كنند؟ گفت: خدا مرا فدایت كند، نه.

پیامبر فرمود: مردم هم دوست ندارند با دخترانشان چنین شود. و پیامبر همچنان از خواهر و عمه و خاله او پرسید كه آیا چنین كاری را درباره آنان می‌پسندد و او همچنان آن را ردّ می‌كرد.

از مهم‌ترین ویژگی‌های این تفسیر گرایش عقلانی در مسایل اعتقادی، پرهیز از ورود مسائل اختلاف‌انگیز، نقد اخبار ضعیف و رد شدید اسرائیلیات، تفسیر قرآن به قرآن و احترام به اهل بیت علیهم‌السلام است؛ هر چند بخش دوم تفسیر، كه به قلم رشید رضاست، در مواردی از دیدگاهها و روش تفسیری محمد عبده فاصله گرفته است.

آنگاه پیامبر رحمت دستان مبارك خود را بر سینه او گذاشت و این‌ چنین دعا كرد: اللهم طَهِّر قلبه واغفر ذنبه و حَصِّن فَرْجَه؛ پروردگارا قلبش را پاك گردان، گناهش را ببخش، و دامانش را حفظ كن.

از آن به بعد منفورترین چیز نزد آن مرد، این عمل زشت بود.

آری، پیامبر رحمت به جای داد و فریاد و با روشی عقلانی و با كمال لطف و مهربانی شیوه صحیح امر به معروف و نهی از منكر را به ویژه با كودكان و نوجوانان و جوانان این چنین آموزش می‌داد. باشد كه این روش را به كار بندیم و درس گیریم.

ماخذ:

ترجمه التفسیر و المفسّرون، محمدهادی معرفت، ج 2 ، ص 483 ـ 485 / شناختنامه تفسیر، سید محمدعلی ایازی، ص 259 ـ 262 / تفسیر المنار، ج 4، ص 33 ـ 34 / تفسیر نمونه، ج 3، ص 42.

منبع:

مجله سروش وحی، شماره 17، با تصرف .