جایزه نوبل 2008-قسمت دوم

سرانجام با اهداء جایزه نوبل اقتصاد پرونده جوایز نوبل 2008 بسته شد، حال ببینیم برندگان جوایز چه کسانی بودند:

نوبل شیمی برای کشف پروتئین سبز فلورسان

دو پژوهشگر آمریکایی و یک پژوهشگر ژاپنی به خاطر کشف پروتئینی نورانی در  چتر دریایی که سلول‌ها، بافت‌ها و حتی اندام‌ها را درخشان می‌کند - ابزاری که اکنون هزاران پژوهشگر در سراسر دنیا از آن استفاده می‌کنند -  برنده جایزه نوبل شیمی شدند.

جایزه 10 میلیون کرونی (1.4 میلیون دلاری) نوبل در رشته شیمی به اوسامو شیمومورا، دانشمند متولد ژاپن که اکنون در آزمایشگاه زیست‌شناسی دریایی  Woods Hole در ماساچوست آمریکا کار می‌کند، مارتین چالفیه از دانشگاه کلمبیا در نیویورک و راجر تسین از دانشگاه کالیفرنیا در سان‌دیه‌گو به خاطر کشف پروتئین دارای خاصیت فلورسانس سبز اهدا شد.

کمیته نوبل شیمی از  آکادمی سلطنتی علوم سوئد در بیانیه‌ای گفت: "پروتئین سبز نورانی فلورسان" (GFP) در ابتدا در یک  گونه "چتر دریایی" (Aequorea victoria) در سال 1962 کشف شد. از آن هنگام به بعد این پروتئین به یکی از مهم‌ترین ابزارهای مورد استفاه در علوم زیستی معاصر بدل شده است."

شیمومورا در ابتدا GFP را از چترهای دریایی ساحل غربی آمریکای شمالی جدا کرد، و کشف کرد که این پروتئین در برابر نور ماورای‌بنفش می‌درخشد. از سال 1967 برای 20 سال او هر تابستان بندر فرایدی در ایالت واشنگتن در غرب آمریکا می‌رفت تا هر روز بیش از 3000 چتر دریایی جمع کند.

چالفیه و همکارانش باکتری‌‌هایی مانند "ای‌ کولای" (E. coli) و کرم‌های ریز به نام "کانوربیتیدیس الگانس" (C. elegans) را برای تولید این پروتئین با "چسباندن" (splicing) ژن‌ مناسب به کار گرفتند.

رنگ سبز پروتئین چتر دریایی زیر نور آبی و نور ماورای بنفش خود را نشان می‌دهد، به پژوهشگران امکان می‌دهد که سلول‌های توموری را نورانی کنند، مواد سمی را ردیابی کنند و خاموش و روشن بودن ژن‌ها را تحت نظر بگیرند.

چالفیه در مصاحبه‌ای تلفنی گفت:‌ "ما می‌توانیم به سادگی به درون جانور نگاه کنیم و بگوییم در کجا این رنگ سبز روشن شده است، از چه هنگامی روشن شده است و  پروتئین ایجاد کننده رنگ سبز در کجا ساخته شده است و به کجا می‌رود؟"

تسین، که پژوهشگر انستیتوی پزشکی هاوارد هیوز در آمریکا است، نیز از پروتئین مرجان استفاده کرد، و این رنگ فلورسانس را در فراسوی سبز به زرد، آبی و سایر رنگ‌ها گسترش داد تا فرایند‌های زیست‌شناختی متعددی را در یک زمان دنبال کند.

این سه پژوهشگر با برنده‌شدن جایزه نوبل شیمی، به ردیف برخی بزرگترین نام‌ها در علم  مانند ماری کوری، که جایزه نوبل فیزیک را هم برد، و لینوس پائولینگ، دانشمند و فعال مشهور راه صلح  که در سال 1954 این جایزه را برد، پیوستند.

پل کروگمن جایزه نوبل اقتصادی را برد

آکادمی سطلنتی علوم سوئد اعلام داشت که جایزه یادبود آلفرد نوبل در رشته اقتصاد را به پل کروگمن، اقتصاددان پنجاه و پنج ساله آمریکایی، استاد دانشگاه پرینستون و از نویسندگان اقتصادی نشریه نیویورک تایمز اعطا کرده است.

آکادمی علوم سلطنتی گفته است که این جایزه به دلیل دستاوردهای پروفسور کروگمن در زمینه تاثیر اقتصاد مقیاس بر شکل دهی به انگاره تجارت بین الملل به وی تعلق گرفته است.

پل کروگمن در سال 1953 در آمریکا متولد شده و فارغ التحصیل دانشگاه های ییل و ام آی تی آمریکاست و پیش از پیوستن به هیات علمی دانشگاه پرینستون در دانشگاه های آمریکایی ییل، ام ای تی، کالیفرنیا در برکلی و استانفورد، و همچنین مدرسه اقتصاد دانشگاه لندن تدریس کرده است.

بخش عمده تحقیقات پرفسور کروگمن در زمینه تجارت بین المللی و سایر موضوع های مرتبط با آن صورت گرفته است.

کتاب "اقتصاد بین الملل: نظریه و عمل" به طور وسیع به عنوان متن درسی پایه در بسیاری از دانشگاه های جهان تدریس می شود.

از نظر دیدگاه اقتصادی، پل کروگمن یک اقتصاد دان لیبرال با دیدگاهی "مترقی" محسوب می شود که از مکتب "نو- کینزی" طرفداری می کند.

برخلاف اقتصاددانان معتقد به کارآیی سیاست های پولی، طرفداران اقتصاد کینزی، با وجود اعتقاد به آزادی اقتصادی، از مداخله دولت در اقتصاد برای جلوگیری از انحراف بازار آزاد حمایت می کنند.

گفته می شود که بیل کلینتون، رئیس جمهور سابق آمریکا، پس از انتخاب به این سمت در سال 1993 به پل کروگمن پیشنهاد انتصاب به یک سمت دولتی کرد که مورد قبول واقع نشد.

پرفسور کروگمن از جمله منتقدان صریح اللهجه سیاست های اقتصادی جورج بوش بوده و در جریان مبارزات انتخاباتی جاری در ایالات متحده نیز جان مک کین، نامزد حزب جمهوریخواه را هدف انتقادات شدید قرار داده است.

نوبل ادبیات به فرانسه رفت

ژان ماری گوستاو لوکلزیو نویسنده فرانسوی برنده جایزه جهانی نوبل در زمینه ادبیات شد.

جایزه نوبل ادبی برای ارائه آثار انسانی به "ژان ماری گوستاو لوکلزیو" (Jean-Marie Gustave Le Clézio)  فرانسوی تعلق گرفت.

این نویسنده حرکتی جدید و شاعرانه را در ادبیات جهان آغاز کرده و در اکثر آثارش به جستجوی انسانیت ماورای سلطه تمدن پرداخته است.

وی متولد 1940 در فرانسه بوده و رمان‌های "صورتجلسه" و"بیابان" او  را در جهان به شهرت رسانده است.

رمان‌های "تب" و "دادخواست" از دیگر آثار وی به شمار می‌روند.

نوبل برای فیزیک ذره‌ای

ماکوتو کوبایاشی و توشیهیدو ماسکاوا از ژاپن و یوشیرو نامبو از آمریکا جایزه نوبل فیزیک سال 2008 را برای کار نظری راهگشای‌شان درباره ذرات بنیادی دریافت کردند.

این سه دانشمند به خاطر کارشان در توضیح بی‌قاعدگی‌ها در مفاهیم مربوط به ماهیت ماده و منشا کیهان، که در "مهبانگ" در 14 میلیارد دلار سال پیش به وجود آمد، برنده جایزه نوبل فیزیک امسال شدند.

کمیته نوبل اعلام کرد نامبو، 87 ساله، نیمی از جایزه را به خاطر کارش در دهه 1960 برای کشف ساز و کارهای "گسیختگی خودبه‌خودی" در فیزیک زیر‌اتمی است.

به گفته هیات داوران دو دانشمند دیگر نیمه دوم جایزه نوبل را به خاطر "کشف منشا تقارن گسیخته" دریافت کردند.

نامبو برای ایجاد مفهومی به نام "گسیختگی خودبه‌خودی تقارن" در ابررسانایی و در ذرات بنیادی مورد تقدیر گرفته است.

این نظریه‌ها ستون اصلی "مدل استاندارد فیزیک" هستند، که سه نظریه از چهار نیروی بنیادی طبیعت - نیروی قوی مولکولی، نیروی ضعیف مولکولی و الکترومغناطیس - را به هم می‌پیوندد. چهارمین نیروی بنیادی، نیروی جاذبه است.

کمیته نوبل اعلام کرد: " گسیختگی خودبه‌خودی تقارن، نظم طبیعت را زیر سطحی به ظاهر درهم و برهم پنهان می‌کند. ثابت شده است که این مدل بسیار کارآمد است، و نظریه‌های نامبو آغازگر مدل استاندارد فیزیک ذرات بنیادی بودند. این مدل کوچکترین واحدهای ساختمانی همه مواد و سه از نیرو از چهار نیروی بنیادی طبیعت را در یک نظریه واحد، یکپارچه می‌کند."

فرضیه‌ آنها تقریبا سه دهه بعد در تجربیات آزمایشگاهی به تایید رسید.

کوبایاشی، 64 ساله، استاد ممتاز بازنشسته در سازمان پژوهش شتاب‌دهنده پرانرژی در تسوکوبا است و ماسکاوا، 68 ساله، همین عنوان را در انستیتوی فیزیک ذره‌ایی یوکاوا در دانشگاه کیوتو دارد.

نامبو استاد ممتاز بازنشسته در انستیتو انریکو فرمی در دانشگاه شیکاگو است.

آنچه اساس نظریه عدم تقارن را تحکیم کرد، این کشف بود که پس از "مهبانگ" ماده بسیار بیشتری نسبت به "ضدماده" به وجود آمده است.  این ماده اضافی بود که به هسته کیهان بدل شد، و آن را با کهکشان‌ها، ستاره‌ها و سیاره‌ها  پر کرد.

تلاش برای کشف علت این تخطی اسرارآمیز از تقارن، به حوزه گسترده‌ای از پژوهش‌ها دامن زده است.

بلندپروازانه‌ترین گام تجربی که در ماه گذشته در این زمینه برداشته شد، به کار افتادن "برخورددهنده هاردون بزرگ" Large Hadron Collider, بزرگترین اتم‌شکن دنیا در ژنو بود.

بخش دانش و فناوری تبیان