معرفی مناطق حفاظت شده استان قزوین
منطقه حفاظت شده الموت
این منطقه از نظر تنوع حیات وحش و غنای ساختارهای طبیعی در استان قزوین و نیز در كشور ، منحصر به فرد است . منطقه الموت به دلیل كوهستانی بودن و ویژگی های خاص خود ، گونه های مختلفی از حیات وحش مانند كل و بز كوهی ، گراز ، پلنگ ، خرس قهوه ای ، خرگوش ، خارپشت ، جوجه تیغی ، روباه ، شغال و انواع پرندگان چون عقاب ، هما ، كبك ، كبك دَری ، تیهو ، كبوترسانان ، لاشخور ، گنجشك سانان ( سهره ، بلبل و... ) را در خود جای داده است .منطقه حفاظت شده باشگل
منطقه حفاظت شده باشگل با مساحت 26000 هكتار در هشت كیلومتری شمال غرب شهرستان تاكستان ، در محدوده دهستان " قاقازان " قرار دارد . این منطقه ی تپه ماهوری، كم ارتفاع است كه از دشت شروع شده و به تدریج به طرف شمال و غرب ، ارتفاع آن افزایش می یابد . در پست ترین نقطه یعنی نواحی دشتی ، ارتفاع آن هزار متر بالاتر از سطح دریا است و در بلندترین نقطه كه قله " كوه پانچال " در شمال این منطقه است ، حدود 2128 متر از سطح دریا ارتفاع دارد . مهم ترین كوه ها و ارتفاعات این منطقه " آق داغ" ، كوه " سفید "، كوه " قزقلعه "، كوه " چهل قز" ، " قازان داغ " و كوه " قره داش " است . از مهم ترین مناطق دشتی آن نیز می توان به دشت " قره باغ" ، " سیچانلو" ، " حسین آباد " و " قاسم آباد " اشاره كرد .منطقه باشگل از نظر پوشش گیاهی دارای فلور ایران – تورانی است و شامل گونه های مختلف ، به ویژه گونه هایی از جنس گـَوَن ، سرپوشك ، پیاز، اسپرس (گیاهی است با ساقه ای به ارتفاع 30 تا 60 سانتی متر و برگهایش جفت جفت و دراز و نوك تیزند . گل هایش صورتی كمرنگ و میوه اش محتوی یك تخم است ) ، گل گندم ، ورك ، جو وحشی ، خارشتر ، تلخ بیان ، شیرین بیان و... است . منطقه باشگل با توجه به موقعیت خاص جغرافیایی دارای زیستگاه های متفاوتی است . قسمت های جنوبی آن زیستگاه آهو و بقیه ی نقاط این تپه ماهور ، زیستگاه قوچ و میش است. به دلیل خالی از سكنه بودن تعداد زیادی از روستاهای این منطقه ، این ناحیه برای زیست حیات وحش بسیار مناسب بوده و علاوه بر آهو، قوچ و میش ، جانوران دیگری چون گرگ ، روباه معمولی ، شغال ، گراز و خرگوش دشتی نیز در آن زندگی می كنند.
دوبنای تاریخی و فرهنگی امامزاده هفت صندوق و قزقلعه دراین منطقه قرار دارند.
منطقه حفاظت شده تارم سفلی
این منطقه كوهستانی با وسعت تقریبی چهل وهفت هزار هكتار در شمال غربی استان قزوین و همجوار با استان های گیلان و زنجان قرار دارد . مهم ترین مسیر دستیابی به این منطقه جاده لوشان – سیردان است .متوسط بارندگی سالانه در این منطقه دویست و پنجاه میلیمتر و دمای متوسط سالانه آن حدود 15 تا 20 درجه سانتیگراد و رطوبت هوای آن بین 55 تا 65 درصد متغیر است . حداقل ارتفاع این منطقه سیصدمتر و حداكثر ارتفاع آن 2800متر از سطح دریا است .
پوشش گیاهی منطقه اغلب از خانواده گرامینه و بقولات ( انواع گون ، خارشتر واسپرس) است . وجود درختان كهن سال با قدمت نهصد سال مانند " سیردان " از جمله ویژگی های طبیعی این منطقه محسوب می شود. حیات وحش و تنوع جانوری در دره ها و ارتفاعات این منطقه به لحاظ زیباشناسی ، تحقیقاتی و آموزشی بسیار حایز اهمیت است .
منطقه حفاظت شده دانسفهان
این منطقه با مساحت بیست و هفت هزار هكتار در غرب شهرستان بویین زهرا در اراضی جنوب جاده بویین زهرا. همدان تحت مدیریت زیست محیطی قرار دارد . این منطقه جهت حفظ جمعیت پرندگان منطقه و احیای گونه های منقرض شده آن ، منطقه حفاظت شده اعلام شده است . در گذشته شكاربی رویه گونه های آهو ، قوچ ومیش در این منطقه سبب انقراض این جانوران در این منطقه شده است . جمعیت پرندگان این منطقه در اثر مدیریت زیست محیطی افزایش یافته است . معضل توسعه كشاورزی و دامداری مهم ترین مشكل برای ارتقاء این منطقه است .منطقه زرشك و كامان
این منطقه در بیست كیلومتری شمال قزوین در آبگیری با وسعت تقریبی ده الی بیست متر مربع با چشم اندازهای زیبا و آب و هوای مناسب در دامنه كوه " كافرمیدان " قراردارد و مكانی برای گذراندن اوقات فراغت شهروندان قزوینی به شمار می رود. آبگیر بالایی كه توسط مزارع و نیزارها محاصره شده ، در فصل مناسب به پناهگاه پرندگان مهاجر تبدیل می شود و بر جذابیت های آن می افزاید . خنكی هوا در تابستان و پوشش برف در زمستان و چشمه سارهای فراوان این مكان ، از ویژگی های این منطقه به شمارمی آید.چشمه های معدنی
چشمه آبگرم خرقان
این چشمه در كیلومتر نود و پنج جاده قزوین – همدان قرار دارد . آب معدنی های خرقان ، پس از مصرف به رودخانه " ابهررود" كه از این منطقه عبور می كند ، می ریزد. آب های چشمه خرقان از دسته ی آب های كلروه سدیك و بیكربناته كلسیك گرم با اسید و سیلیس است . آب این چشمه در درمان دردهای عصبی ، سیاتیك و روماتیسم مؤثر است . در عفونت های مجاری تنفسی ، تورم گلو و حلق و برونشیت مزمن به صورت استنشاق ، بخار و دوش بینی مؤثر است .چشمه یله گنبد
" یله گنبد " یكی از دهات دهستان " قاقازان" در بخش " ضیاء آباد" شهرستان قزوین است . چشمه یله گنبد در پانزده كیلومتری شمال این ده قرار دارد و راه دسترسی به آن سخت و كوهستانی است. این چشمه در كف دره ای كه از آن رودخانه كوچكی عبورمی كند و به رودخانه شاهرود می ریزد ، از دل زمین بیرون می آید .آب چشمه معدنی یله گنبد از دسته آب های معدنی بیكربناته كلسیك آهن و گازدار خیلی گرم است . استحمام در این آب به دلیل وجود گاز كربنیك و گرمای آن ، تسكین دهنده و ضد درد است . ظاهراً این آب در درمان بیماری های عصبی ، مفصلی و رماتیسم مؤثر است و آشامیدن آن نیز در كار دستگاه گوارش ، كبد و مجاری صفرا و بیماری های معده ای و روده ای و نیز بیماری های تغذیه ای مؤثر می باشد.
غارها
غار قلعه كرد
این غار در صد و چهل كیلومتری جنوب غربی شهر قزوین در روستای " قلعه كرد" قرار دارد . دهانه این غار به شكل نیم دایره و به سمت جنوب شرقی است و ارتفاع آن حدود هشت متر و عرض آن نه متر است . این غار با یك راهرو به دهانه چاهی كه عمود بر دهلیز اصلی است ، منتهی می شود و پس از عبور از مدخل این چاه ، به فضایی كه دارای ستون های قطور استالاكتیت و استالاكمیت در رنگ های مختلف است ، می رسد . تالار اصلی غار به دهلیزها و شاخه های فرعی منتهی می شود كه خود شاهكاری از طبیعت است و آویزه های آهكی بعضی از قسمت های آن از سقف تا كف غار كشیده شده است . در كف غار نیز حوزه های كوچك آبی تشكیل شده و سنگ های سفید آهكی زیبای آن، توجه هر بیننده ای را به خود جلب می كند.غار ولی گشنه رود
این غار در بخش قاقازان شرقی – شصت كیلومتری شهر قزوین - و در مسیر جاده روستای آلولك - گشنه رود قرار دارد . دهانه آن رو به شمال و طول آن حدود دو متر و عرض آن نیم متر است . این غار در منطقه نسبتاً نیمه معتدل و سرد كوهستانی با پوشش گیاهی درختان ارس واقع شده و ظاهراً محل سكونت انسان های اولیه بوده است .غار یخی انگول
این غار در چهل كیلومتری شمال غرب قزوین ، در روستای " دینك " بخش " رودبار شهرستان " قرار دارد . این غار از نوع غارهای یخی و دهانه آن به سمت جنوب غرب است .غار عباس آباد در بخش آوج - آبگرم و غار چهل دختر در بخش مركزی از دیگر غارهای استان قزوین است .
کتاب میراث فرهنگی استان قزوین
تهیه و تنظیم: زهره پری نوش - سایت تبیان
