باران شبانه
"با وجودی که 5 سال دارد، تقریباً هر شب رختخوابش را خیس می‌کند". به‌طور معمول، گرچه در سن 3 تا 4سالگی کودکان می‌آموزند که شب‌ها دستشویی خود را کنترل کنند، اما شب ادراری تا سن 6 و حتی گاهی 7 سالگی امری طبیعی است. جالب آنكه 3 درصد افراد تا پانزده سالگی نیز گاه‌گاه به این مشكل دچار می‌شوند. آنچه اهمیت دارد دانستن این موضوع است كه شب‌ادراری بیماری نیست، بلكه وضعیتی است كه نیاز به درمان مؤثر و مداوم دارد.
علل شب ادراری
علل ایجادكننده شب‌ادراری ناشناخته‌اند. اما عوامل متعددی با این عارضه ارتباط دارند:
1. حجم مثانه: شب‌ادراری ممكن است به‌دلیل ظرفیت كم مثانه باشد.
2. سابقه خانوادگی: كودكانِ والدینی كه شب‌ادراری داشته‌اند، بیشتر احتمال دارد كه به این عارضه دچار شوند.
3. عفونت: عفونت كلیه‌ها یا مثانه ممكن است باعث شب‌ادراری كودكی شود كه سابقه این مشكل را نداشته است.
4. كمبود هورمون ضد ادرار: میزان این هورمون در بدن كودكانی كه رختخواب خود را خیس می‌كنند كمتر از سایرین است. این هورمون ساخت ادرار را كاهش می‌دهد.
5. تأخیر در رشد و نمو: كودك ممكن است به علت تأخیر رشد دستگاه عصبی خود قادر به دریافت پیام از مثانه پر نباشد.
6. خواب بسیار عمیق: تعدادی از پزشكان به در نظر گرفتن این عامل به‌تنهایی اعتقادی ندارند.
7. رژیم غذایی: مصرف شكلات و مواد كافئین‌دار و محصولات غذایی حاوی مواد رنگی مصنوعی كودك را مستعد شب‌ادراری می‌كند.
8. علل روانی و عاطفی: برخی از كودكان دچار مشكلات روانی و عاطفی‌اند و اعتمادبه‌نفس كافی برای كنترل ادرار پیدا نكرده‌اند. این كودكان نیز مستعد شب‌ادراری‌اند.
9. نقص و نابالغ بودن مثانه: مثانه بدون هیچ دلیلی حتی زمان‌هایی که کاملا پرنیست منقبض می‌شود و در طول روز، بطور مداوم کودک را به دستشویی می‌کشاند و در طول شب نیز موجب شب ادراری می‌شود.
خودتان هم باور كنید كه كودك بدون هیچ غرضی این كار را انجام می‌دهد. پس تنبیه یا شرمنده كردن او وضع را بهتر نخواهد كرد
برای دارو دادن، هنوز خیلی زود است.
شما مخالف دارو دادن به کودکتان هستید؟ حق دارید دادن دارو به کودکان زیر 6 یا 7 سال، کار بیهوده و اشتباهی است. شب ادراری بیماری نیست که با دارو درمان شود. اگر کودکتان از مرز 7سالگی گذشته و باز هم دچار شب‌ادراری شد آنگاه می‌توانید زیرنظر پزشک متخصص، دارو مصرف کنید. برای کودکانی که دچار نقص در مثانه‌اند، داروهایی وجود دارد که در کامل شدن مثانه به آنها کمک می‌کند در مورد کودکانی هم که دچار مشکلات خوابند، درمان‌ها کاملاً رفتاری است. به هر حال درمان زمانی جواب می‌دهد که کودک خود، برای مداوا شدن هیجان داشته باشد. وقتی او تصمیم گرفت، بازی را شروع کنید!
حس مسئولیت را به او القا کنید.
برای یک مدت کوتاه می‌توانید از روش‌های کلاسیک استفاده کنید. مثلا از ساعت 18 به بعد به او نوشیدنی ندهید. فرمول همیشگی «جیش، بوس،لالا» را به او یادآوری کنید. به او یاد بدهید باید در طول شب، ادرارش را نگه دارد البته نه با این تهدید که در غیر این صورت تنبیه می‌شود. با تحقیر، حس مسئولیت به او القاء نمی‌شود. باید کاری کنید که شب ادراری نه تنها دغدغه ذهنی شما بلکه دغدغه ذهنی او نیز باشد. یک چراغ خواب روشن کنید تا شب‌ها بدون نگرانی و ترس به دستشویی برود و شما را بیدار نکند. روی یک تقویم شب‌هایی را که دچار شب ادراری شده و شب‌هایی را که نشده، همراه با خود او علامت بزنید تا برای این مسئله تشویق شود. مبادا روزها «فرزند دلبندم» و شب‌ها «احمق کردن» خطابش کنید!
آشنا كردن كودك با عارضه شب‌ادراری
گاه كودك از شما می‌پرسد: «من نمی‌خواهم رختخوابم را خیس كنم. نمی‌خواهم شما را به دردسر بیندازم. پس چرا این اتفاق می‌افتد؟» ابتدا باید به كودك بفهمانید كه شب‌ادراری گناه نیست. . برای كودكتان توضیح دهید كه احتمالاً كلیه او بیشتر از كلیه دیگران ادرار می‌سازد یا مثانه‌اش قادر به نگهداری ادرار نیست. یك بادكنك را از آب پر كنید. به كودك بگویید كه این بادكنك شبیه مثانه است. وقتی پر می‌شود به دیواره‌هایش فشار می‌آید و كشیده می‌شود. تا زمانی كه دهانه بادكنك بسته باشد، آب از آن خارج نمی‌شود. هرگاه مغز دستور دهد، دهانه بادكنك باز می‌شود و ادرار بیرون می‌ریزد. به كودك بفهمانید كه فرمان مغز همان چیزی است كه او باید هنگام خواب دریافت كند.
استفاده از زنگ هشداردهنده
در كودكی كه رختخوابش را خیس می‌كند، باید راه عصبی مغز به مثانه تقویت شود. زنگ‌های هشداردهنده برای تقویت این مكانیسم به‌كار می‌روند. یك گیرنده رطوبت، بلافاصله پس از شروع ادرار كردن كودك، در رختخواب او فعال می‌شود و زنگ را به‌صدا درمی‌آورد. برخی از این زنگ‌ها لرزشی هستند. بیداری کودک همراه با صدای زنگ جلو خروج بیشتر ادرار گرفته می‌شود. به‌تدریج كودك می‌آموزد كه پیش از به‌صدا درآمدن زنگ از خواب بیدار شود یا تمام شب را بدون نیاز به ادرار كردن به خواب رود. در استفاده از این روش، كودك باید آن‌قدر بزرگ شده باشد كه مشكل شب‌ادراری را دریابد و به‌عنوان بخشی از درمان، با والدین و پزشك همكاری كند. براساس آمار به‌دست‌آمده، این زنگ‌ها می‌توانند تا 70 درصد در درمان شب‌ادراری مؤثر باشند. توصیه می‌شود كه استفاده از این زنگ‌ها حداقل سه هفته پس از خشك شدن رختخواب كودك ادامه یابد. به‌‌نظر می‌رسد كه درمان هر كودك با این روش به چهار الی پنج ماه زمان نیاز دارد.
درمان دارویی شب‌ادراری كودكان
داروها بسیار سریع‌تر از زنگ‌های هشداردهنده عمل می‌كنند، اما این داروها، به‌جای معالجه كردن عارضه، آن را برای مدت كوتاهی پنهان می‌كنند. اسپری استنشاقی، داروی ایمی‌پرامین و در مورد برخی كودكان كه عضلات مثانه آنها قبل از پر شدن كامل مثانه منقبض می‌شود، اكسی‌بوتین كاربرد دارد.
باید به چنین كودكانی اطمینان داد كه این مسئله دیر یا زود حل خواهد شد. پزشك و پدر و مادر در كنار او هستند و او را حمایت می‌كنند تا مشكل به‌طور كامل برطرف شود.
منبع: ماهنامه آموزشی کودک و پیام آشنا
مقالات مرتبط
