محوطه های باستان شناختی استان قزوین

دردشت قزوین تاكنون بیش از دو هزار محوطه باستان شناختی شناسایی شده است كه قدمت برخی از آنها به بیش از هشت هزار سال می رسد.

تپه های پیش از تاریخ دشت قزوین

تپه های پیش از تاریخ ( تپه زاغه ، تپه قبرستان و قره تپه ) واقع در جنوب این دشت ، مُعّرف قدیم ترین دوران استقرار در این منطقه است .

تپه زاغه : این تپه با وسعت حدود بیست هزار متر مربع در هشت كیلومتری شمال شرق دهستان " سگزآباد " از توابع شهرستان بویین زهرا قرار دارد . این تپه تقریباً گرد ، و رأس آن كمتر از یك متر از سطح زمین های اطراف بالاتر است.

در بررسی های اولیه این تپه ، بقایای یكی از اولین اجتماعات كشاورزی به دست آمده كه معرف یكی از مكان های اولیه اسقرار در ایران است . تاریخ تقریبی استقرار در  زاغه به اواخر هزاره ششم ق . م  برمی گردد و بعد ازآن ، این محل به كلی متروك  شد و اهالی آن به مكانی دیگر مهاجرت كردند. به نظر می رسد تپه زاغه ، قدیمی ترین بقایای باستانی را در بر دارد  و پس از متروكه شدن آن ، استقرار در تپه " قبرستان " آغاز شده است . معماری بناهای زاغه اكثراً با چینه و خشت بوده و برای پوشش سقف آنها از تیرهای چوبی استفاده شده است . برای پخت و پز نیز از انواع اجاق در اتاق ها بهره می جستند . سفال های تپه زاغه به رنگ قرمز یا نخودی با سطحی صیقل یافته است و اكثراً توسط سفالگران محلی در خارج از روستا پخته می شد. برخی از سفال های این تپه ی منقوش ، عمدتاً هندسی شكل است. سایر اشیای به دست آمده از این تپه عبارت اند از : ریتون(1) های كره ای ، مخروطی  و استوانه ای ، مُهر ، پیكرك ( مجسمه ی كوچك ) حیوان و انسان، تیغه و آثار سنگی و استخوانی .از سال 1349 حفاری های باستان شناسی توسط دانشگاه تهران در این مكان انجام شده است .

تپه قبرستان : این تپه با ارتفاع بسیار كم ، در فاصله سیصد متری غرب تپه سگزآباد ( قره تپه ) قرار دارد و بیشتر بقایای باستانی آن در زیر لایه های شن و ماسه ی سیلاب مدفون شده است . سفال های به دست آمده از این تپه به صورت ظریف و منقوش است و نقوش هندسی ، حیوانی وانسانی بر سفال منقوش دیده می شود.

آثار معماری به دست آمده نیز شامل بخش هایی از دیوار خانه ها ، كوچه و نمونه كوزه فلزكاری است . براساس شواهد باستان شناسی چنین به نظر می رسد كه این تپه به تناوب یا  مورد سكونت قرار گرفته و یا به عنوان قبرستان در طول هزاره پنجم تا اول ق . م  مورد  استفاده بوده است .

قره تپه : این تپه در پنجاه و پنج كیلومتری دهستان سگزآباد ، از توابع شهرستان بویین زهرا ،  قرار دارد . طول تقریبی این تپه از شمال به جنوب 345 متر و از شرق به غرب  300 متر است . اطراف این تپه زمین های كشاورزی قرار  دارد. تپه زاغه در شمال شرق این تپه و تپه قبرستان در جنوب غرب آن قرار گرفته است .

آثار و اشیای به دست آمده از حفاری های متعدد در قره تپه عبارت اند از: آثار معماری خشتی و چینه ای به صورت دیوار با پایه سنگی ، اجاق های سنگی به شكل مدور ، اشیای سفالین چون : ظروف پایه دار ساده یا پایه دكمه یا سه پایه ، ظروف ساده و منقوش به رنگ نخودی، خاكستری  و قرمز ، پیكره و مجسمه انسانی و حیوانی ، مهره های سفالین و سنگی ، تیغه های سنگی و ....

1 ) ریتون : جام هایی كه سر آن به شكل سر حیوانات درست شده است

منبع: کتاب میراث فرهنگی استان قزوین

تهیه و تنظیم: زهره پری نوش