تبیان، دستیار زندگی
موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی در گزارشی به بررسی تجربه 11 کشور در حذف و هدفمند سازی یارانه ها پرداخته است
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تجربه هدفمند کردن یارانه ها در 11 کشور
رایانه

موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی در گزارشی به بررسی تجربه 11 کشور در حذف و هدفمند سازی یارانه ها پرداخته است. گزارش به اصلاحات انجام شده در پرداخت یارانه ها در کشورهای شمال آفریقا و خاور میانه اشاره کرده و می افزاید: در این مناطق هزینه های عمومی کالاهای یارانه ای سهم قابل ملاحظه ای از بودجه دولت را تشکیل می دهد و تقریبا در تمام کشورهای این منطقه یارانه ها بیشترین سهم برنامه پرداخت های اجتماعی دولت را برای کاهش فقر در بر می گیرند.

این گزارش می افزاید: از این رو بیشتر کشورهای شمال آفریقا و خاور میانه اصلاح سیستم یارانه ها را به منظور کاهش ناکارایی و هزینه مالی یارانه ها آغاز نموده اند که نتایج نشان می دهد تاکنون در این زمینه موفق عمل کرده اند.

این گزارش اصلاح سیستم یارانه ها در تونس را از طریق خود هدفمندی تفاوت در کیفیت عنوان کرد و افزود: معیار مشخص این اقدام شامل بهبود هدفمندی کالاهای پست ، افزایش قیمت کالاهای لوکس (کالاهای مصرفی گروه های پر در آمد) و کاهش هزینه تولید و توزیع کالاهای یارانه ای بود.

این گزارش حاکی است: با کاهش فساد و کاهش افراد ذی نفع اثر بخشی برنامه اعطای یارانه را به طور قابل ملاحظه ای افزایش یافته به طوری که در طول سه سال، سهم یک پنجم گروههای پایین درآمدی از کالاهای کالری زا و پروتئینی افزایش یافت و هزینه های یارانه از 4 درصد به 2 درصد در یک دوره خاص کاهش پیدا کرد. به دنبال این اصلاحات منافع مطلق فقرا افزایش پیدا کرد و توانستند 21 درصد کل یارانه ها را به خود اختصاص دهند در حالی که گروه های بالا درآمدی سهم شان از یارانه ها به 18 درصد رسید.

موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی در گزارشی به بررسی تجربه 11 کشور در حذف و هدفمند سازی یارانه ها پرداخته است

این موسسه پژوهشی در ادامه اصلاح نظام یارانه ها در الجزایر را مورد بررسی قرار داده و افزوده است: الجزایر از ابتدای سال 1992 برنامه پرداخت یارانه ها را در مدت چهار سال به طور کامل حذف کرد که این امر از طریق آزاد سازی تدریجی قیمت کالاهای اساسی حمایت شده انجام گردید و در همین زمان هم برنامه های تامین اجتماعی برای جبران رفاه عمومی از دست رفته اعمال شد. قبل از برنامه اصلاحات در الجزایر طی یک دوره خاص ارزش یارانه های در دسترس ثروتمندان سه برابر فقرا بوده است.

از سوی دیگر این گزارش فشارهای شدید مالی و بی ثباتی اقتصادی را از دلایل اصلاح برنامه یارانه ها در اردن برشمرد و افزود: در این راستا ابتدا در سال 96 یارانه گندم حذف شد و قیمت آرد و نان افزایش یافت که این افزایش با پرداخت های انتقالی به کل جامعه همراه بود سپس کوپن های مواد غذایی با پرداخت های نقدی جایگزین شد که کاهش پرداخت های انتقالی برای نان را به دنبال داشت و در مرحله بعد معادل پرداخت نقدی انتقالی که عام بود پرداخت های سیستم نقدی به خانوارها اعمال شد که این اقدام افزایش قیمت گندم، علوفه دام و نان را جبران نمود.

این گزارش با اذعان این مطلب که در ادامه این روند کلیه پرداخت های انتقالی حذف شد آورده است: اما علی رغم اعتراضات اولیه مردمی، این اصلاحات کاهش هزینه ها و بهبود هدفمندی یارانه ها را در پی داشت.

موسسه پژوهش ها در ادامه اظهار نظرات کارشناسی خود آورده است : مراکش از سال 1996 پیشرفت هایی در قانونمند نمودن یارانه ها داشته است به صورت که هیچ سهمیه ای و نه اجازه وارداتی حتی برای گندم و نان داده نمی شود و تولید کنندگان محلی و بازار داخلی تنها از طریق تعرفه حمایت می شوند.

از این رو بیشتر کشورهای شمال آفریقا و خاور میانه اصلاح سیستم یارانه ها را به منظور کاهش ناکارایی و هزینه مالی یارانه ها آغاز نموده اند که نتایج نشان می دهد تاکنون در این زمینه موفق عمل کرده اند.

این گزارش تصریح کرد: تا قبل از اصلاح نظام یارانه ها در مراکش یک پنجم جمعیت بالای درآمدی دو برابر فقرا از یارانه ها برخوردار شده اند و شکر و روغن بیشتر توسط گروه های بالادرآمدی مصرف شده و در این بین تنها یارانه گندم برای گروه های کم درآمد هدفمند تر بوده است.

در عین حال این گزارش با اشاره به اینکه تا قبل از 1996 در یمن قیمت های داخلی گندم و آرد در سطوح پایین تری از قیمت های جهانی توسط دولت تعیین می شدند افزود: اما از این سال به بعد انحصار دولت طی یک برنامه میان مدت برای حذف یارانه ها به منظور کاهش هزینه های یارانه و افزایش قیمت داخلی تا سطح قیمت جهانی شکسته شد و در نتیجه هزینه های یارانه مواد غذایی از 2/5 درصد به 6/3 درصد تولید ناخالص داخل در طی یک دوره خاص رسید.

در بخش دیگری از این گزارش هم به اصلاح نظام یارانه ها در کشور مصر اشاره شده و آمده است: در مصر نیز سیاست کاهش یارانه ها از جانب دولت اتخاذ شد به طوری که در اثر این سیاست ها سهم یارانه های مواد غذایی از 14 درصد به حدود 5 درصد کل هزینه های دولت در طی یک دوره خاص کاهش پیدا کرد که این امر از طریق کاهش کالاهای مشمول یارانه ها، افزایش قیمت نان و افزایش هدفمندی قند و شکر و روغن خوراکی صورت گرفته است.

این گزارش همچنین به جانشینی یارانه عام به بن کالاها به منظور حمایت از فقرا و کاهش هزینه های مالی در کشورهای جامائیکا، مکزیک و آمریکا اشاره کرد و افزود: جامائیکا تحویل بن کالا را جانشین برنامه فراگیر یارانه ها نمود. این برنامه به طور قابل ملاحظه ای هدفمندی یارانه را در مقایسه با یارانه های فراگیر بهبود بخشید به طوری که 20 درصد فقیر ترین افراد جامعه 31 درصد منافع این روش را بدست آوردند در حالی که این رقم در توزیع عام یارانه ها 14درصد بود.

موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی با اعتقاد به این که سریلانکا یکی از بهترین اصلاح تدریجی یارانه ها را تاکنون انجام داده است تصریح کرد: سریلانکا بعد از استقلال از بریتانیا اولین تغییرات سیستماتیک در نظام یارانه ها را آغازکرد و به مدت 35 سال در بین اغلب افراد جامعه سهمیه غذایی توزیع می نمود و بعد بن کالا را جانشین سهمیه بندی در کشور کرد.

در آلبانی یارانه های آرد و گندم حذف شده اند و کاهش در آمد از طریق افزایش حقوق جبران شده است که 4 دهک پایین در آمدی حدود 75 درصد کمک های فوق را دریافت می نمایند.

این اصلاح، سهم کل یارانه های 40 درصد خانوارهای پر در آمد جامعه (4 دهک بالا) را به نصف کاهش داد. با ادامه هدفمندی یارانه ها اکنون سهم دو پنجم (4 دهک آخر) از ثروتمندان به 15 درصد کل یارانه ها کاهش یافته است اما در مرحله بعدی دولت پرداخت نقدی را جایگزین بن کالا نمود.

این گزارش به تحول ساختاری پاکستان در سال 1987 با حذف توزیع سهمیه مغازه ها که آرد گندم را 30 درصد پایین تر از قیممت های متداول می فروختند اشاره کرد و افزود: این امر تنها اعتراض مغازه داران را در پی داشت زیرا بیش از نیمی از غلات هیچ گاه در اختیار مصرف کنندگان قرار نمی گرفت اما دولت سیاست های جبران آشکاری به کار بست برای مثال حقوق و دستمزد کارکنان دولتی کم در آمد را افزایش داد.

به اعتقاد این موسسه بنگلادش اگر چه هنوز به طور کامل سیستم توزیع سهمیه ای را حذف کرده است اما قدم های اساسی را برای هدفمندی یارانه های مواد غذایی انجام داده است به طوری که به دنبال تغییرات دولت در سال 91 دولت توزیع غلات بین نیروهای مسلح و کارکنان دولت را ادامه داد اما توزیع آن را در نواحی روستایی قطع نمود.

یافته های این پژوهش نشان می دهد در کشور آلبانی نیز با فروپاشی دولت سوسیالیستی یارانه های آرد و گندم حذف شده اند و کاهش در آمد از طریق افزایش حقوق بازنشستگی کمک های اجتماعی و دستمزدهای دولتی جبران شده است که 4 دهک پایین در آمدی حدود 75 درصد کمک های فوق را دریافت نموده اند

منبع: برنا