خانه، لانه، آشیانه
حیوانات هم مثل ما انسان‌ها که به خانه و سرپناه نیاز داریم تا در آن آرامش و امنیت داشته باشیم، به لانه و سرپناه احتیاج دارند. آنها در لانه‌هایشان می‌خوابند، بچه به‌دنیا می‌آورند، از دست دشمنانشان پناه می‌گیرند و...
حیواناتلانه خود را در مکان‌های متفاوتی می‌سازند: زیرزمین، روی درختان، داخل شکاف سنگ‌های کوهستان یا لابه‌لای آبسنگ‌های مرجانی اقیانوس‌ها، بین‌نیزارها، بین‌شاخ و برگ‌ها، توی تنه پوسیده درختان و... برخی حیوانات هم خانه‌شان را با خودشان حمل می‌کنند؛ مثل لاک‌پشت.
شکل خانه حیوانات می‌تواند ساده یا پیچیده باشد، اما تمام این خانه‌ها با ظرافت و ریزه‌کاری تمام ساخته می‌شوند. لانه پرندگانی که در شهر هم می‌توانیم آنها را ببینیم، از چوب‌های خشک کوچک و پوشال و هر چیز دیگری که پرنده آن را برای لانه‌سازی مناسب ببیند، ساخته می‌شود. اما برخی دیگر از لانه‌ها، مثل لانه موریانه، بسیار پیچیده و تو در توست و موریانه‌های زیادی برای ساخت آن تلاش می‌کنند. ساخت این برج‌ها که ارتفاع برخی از آنها به بیش از 5 متر (به بلندی یک زرافه!) هم می‌رسد، گاهی 10 تا 50 سال طول می‌کشد!
لانه موریانه‌ها از قسمت‌های متفاوتی تشکیل شده است و هواکش هم دارد. در آن انبار غذا، محل پرورش قارچ؛ محل پرورش نوزادان و اتاق فرمانده در نظر می‌گیرند. شکل لانه با ویژگی‌های محل و آب و هوا تناسب دارد. موریانه‌هایی که در جنگل‌های پرباران استوایی زندگی می‌کنند، لانه‌هایی با سقف شبیه شیروانی، می‌سازند! برخی دیگر لانه‌هایشان را روی درخت می‌سازند. این لانه‌هایشان را روی درخت می‌سازند.
این لانه‌ها ناودان‌هایی دارند که لانه را از باران محافظت می‌کنند. موریانه‌هایی که در استرالیا زندگی می‌کنند، لانه‌هایشان را در جهت شمال به جنوب می‌سازند. سطوح صاف این برج‌ها در طول روز رو به خورشیدند و موجب گرم شدن لانه می‌شوند. هنگام ظهر پرتوهای گرم خورشید با لبه‌های نازک دیواره برج برخورد و از گرم شدن بیش از حد لانه جلوگیری می‌کنند.
به غیر از موریانه‌ها، حیوانات دیگری هم هستند که خانه‌های جالب و تو در تویی دارند. یکی از این حیوانات «هامستر خاکستری» است که در اکثر نقاط ایران یافت می‌شود. هامستر خاکستری لانه‌ای می‌سازد که چندین راه خروجی دارد و در آن، قسمت‌های گوناگونی به عنوان اتاق زایمان، انبار غذا و توالت وجود دارند.
برخی حیوانات به خود زحمت خانه ساختن را نمی‌دهند؛ مثل روباه که ازلانه‌های قدیمی دیگر حیوانات استفاده می‌کند. بعضی هم مستاجر می‌شوند! مانند مارمولک‌هایی که در دودکش‌های گرم و مرطوب برج موریانه زندگی می‌کنند. چون موریانه‌ها در دودکش‌ها زندگی نمی‌کنند، مستأجراتشان برایشان مزاحمتی ندارند.
جنس خانه‌های حیوانات نیز با هم فرق می‌کند. نوعی از زنبورها، خانه خود را از کاغذ می‌سازند. آنها چوب‌های خشک را می‌جوند و ماده‌ای تولید می‌کنند که پس از خشک شدن، به کاغذ تبدیل می‌شود. در افسانه‌های قدیمی آمده است که چینی‌ها با دیدن لانه‌های این زنبورها بود که به فکر ساختن کاغذ افتادند.
ادامه دارد......................
بر گرفته از رشد نو جوان
*********************************************
مطالب مرتبط
