یُد، یک ریزمغذی لازم

ید چیست؟

ید یک ماده معدنی کم نیاز و ضروری است که یکی از اجزاء مورد نیاز برای عملکرد صحیح غده تیروئید می باشد.

در هورمون های تیروکسین و تری یدو تیرونین یافت می شود. این هورمون ها اعمال متابولیکی مختلفی را به عهده دارند که شامل سوخت و ساز چربی ها ، کربوهیدرات و پروتئین، تکامل در رشد و تولید مثل، مصرف اکسیژن و تنظیم میزان متابولیسم پایه است.

عملکرد ید:

تقریبا 60 درصد کل مخزن ید بدن غده تیروئید می باشد. 40 درصد باقیمانده در خون، تخمدان و ماهیچه یافت می شود. ید اعمال زیر را در بدن انجام می دهد:

* سلامت پوست ، مو ، ناخن و دندان

* تنظیم سرعت سوخت و ساز بدن

* تنظیم متابولیسم سلولی( تبدیل غذا به انرژی)

* تقویت بافت پیوندی

کمبود:

کمبود ید در افرادی که در نواحی مختلف کوهستانی دنیا و مصب رودخانه ها زندگی می کنند، دیده می شود، زیرا در این مناطق ید خاک کم می باشد، در نتیجه محصولات کشت شده در این مناطق نیز دارای ید کمی می باشد. گاهی کمبود در افرادی که در زمین های پست زندگی می کنند نیز، به دلیل مصرف بالای مواد گواتروژن دیده می شود. گواتروژن ها موادی هستند که به طور طبیعی در غذاها یافت می شوند و جذب ید و یا به کارگیری ید توسط بافت ها را دچار اختلال می کنند. از مواد غذایی گواتروژن می توان به کلم، شلغم، روغن کانولا، بادام زمینی ، کاساوا و سویا اشاره کرد. گواتروژن ها توسط حرارت دادن( پختن و کباب کردن) غذا غیر فعال می شوند.

علایم کمبود:

- خواب آلودگی ، بی حالی و سستی (سطح پایین تیروکسین)

- گواتر( غده تیروئید بزرگ شده، حالتی که بیش از 200 میلیون نفر در سطح جهان به آن مبتلا هستند.)

- اضافه وزن

- بیماری های کیست تخمدان

- خارش، جوش و زخم های پوستی

- مشکلات معدی – روده ای

- کرتینیسم در نوزادان (فقط در کمبودهای بسیار شدید در دوران بارداری). در این بیماری عدم رشد فکری – ذهنی و کوتولگی دیده می شود. در حال حاضر در کشورهای پیشرفته به منظور تعیین سطح هورمون تیروئید، نوزادان به طور روتین غربالگری می شوند. اخیرا کشورهای در حال توسعه نیز این عمل را انجام می دهند. کودکانی که کمبود دارند، ممکن است دچار کم خونی ناشی از کمبود ید باشند.

عوامل موثر در قابلیت دسترسی:

ید از سه طریق وارد بدن می شود:

1- از منابع غذایی و جذب در روده،

2- با استعمال موضعی ید و از طریق پوست،

3- از طریق استنشاق ید از بخارهای ید تولید شده به عنوان محصولات فرعی در فعالیت های کارخانه. بخار ید از مواد شوینده ای که در فرآیندهای میکروب زدایی مورد استفاده قرار می گیرد و یا از اشتعال سوخت های فسیلی مانند آن چه در موتور اتومبیل رخ می دهد، ساتع می شود.

منبع اصلی ید در کشورهای غربی شیر می باشد؛ چرا که استفاده از یدوفورس که به عنوان شوینده و ضدعفونی کننده تجهیزات در فرایند محصولات لبنی استفاده می شود، موجب بالا رفتن سطح ید در مواد لبنی می شود. البته این موضوع در دهه 70 موجب نگرانی زیاد مسئولان، مبنی بر منع ادامه استفاده از این مواد شوینده شد.

منابع غذایی ید:

علیرغم آن که خیلی از غذاها ید ندارند، اما مصرف یک قاشق چای خوری نمک ید دار، مقدار یدی بیشتر از آنچه برای نیازهای فیزیولوژیکی بدن لازم است را فراهم می کند.

از دیگر منابع غذایی می توان به آب آشامیدنی، غذاهای دریایی( ماهی آب شور و ساردین) و لبنیات آلوده شده به مواد ضدعفونی کننده حاوی ید اشاره کرد.

ید موجود در سبزیجات و میوه ها، به میزان ید موجود در خاکی که در آن روییده اند، بستگی دارد.

مقدار ید موجود در بعضی غذاها

مقدار مورد نیاز:

DRI ( دریافت های روزانه مرجع) برای ید در ذیل آمده است:

مسمومیت:

دریافت بیش از حد و دائمی ید می تواند با عملکرد غده ی تیروئید تداخل نماید. همچنین باعث پیشرفت گواتر و کم کاری تیروئید به علت مهار تولید هورمون تیروئید می شود.

لذا بورد غذا و تغذیه ی انیستیتوی پزشکی، حداکثر مقدار مجاز و سالم برای دریافت ید را به شرح زیر اعلام کرده است که افراد نباید بیش از این مقدار ید مصرف کنند:

منابع:

http://www.internethealthlibrary.com/DietandNutrition/Iodine

http://www.feinberg.northwestern.edu/nutrition/factsheets/iodin

http://ezinearticles.com/?The-Nutritional-Health-Benefits-of-Iodine

*مطالب مرتبط:

تغذیه درکم کاری تیروئید

تغذیه در پرکاری تیروئید

از اختلالات تیروئید بیشتر بدانیم

کم‌ کاری مادرزادی تیرویید

درمان کم کاری مادرزادی تیروئید