تبیان، دستیار زندگی
چند متر پایین تر از چارتاقى نیاسر، چشمه تمیز و خنكى جریان مى یابد و به روستا مى رود. این چشمه كه یك هزار و 680 مترمربع بالاتر از سطح دریا قرار دارد، «اسكندریه» نام دارد. گویند اسكندربن ..
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

نیاسر،سرسبزو رؤیایى در دل كویر(2)

آبشارى رؤیایى

نیاسر،سرسبزو رؤیایى در دل كویر(2)

چند متر پایین تر از چارتاقى نیاسر، چشمه تمیز و خنكى جریان مى یابد و به روستا مى رود. این چشمه كه یك هزار و 680 مترمربع بالاتر از سطح دریا قرار دارد، «اسكندریه» نام دارد. گویند اسكندربن فیلقوس به علم كشف الاسرار كه از دانیال پیغمبر به او رسیده بود چون عبورش به آن قریه رسید دانست كه در دل سنگ آبى بزرگ، مستور و پنهان است. حجاران را طلبید و در یك شبانه روز این چشمه را ساخت و احیا كرد و آن موضع كه بالفعل باغ تالار است آن روز مضرب خیام و محل قیام اردوى كیوان پوى بود.

نظر به آن كه جایى بسیار رفیع و با روح و صفا و از اطراف و جوانب به قدر 200 ذرع مشرف به جلگه و هموارى است و قاف تا قاف عالم در منظر نظر است، فرمان داد كه باغ و عمارت و تالارى بنا كنند و چنان بوده كه تمام آن آب به جدول هاى عریض از خیابان هاى آن باغ گردش كرده و به حوضخانه و از آنجا فرو رفته در پاى تالار 7 ذرع كوه را به اندازه 20 ذرع در 15 ذرع تراشیده و پست و هموار كرده حوضى بزرگ در دل سنگ تراشیده در وسط آن فواره اى كه تمام آن 4 سنگ آب به قدر یك ذرع جوشیده و از لب آن كوه از موضعى كه تقریباً 100 ذرع مسقط الحجر آن است مانند عمودى از بلور به پایین مى ریزد و به نوعى آن آب صاف روشن از آن آبشار به نشیب ریزد كه از 2 فرسخ راه نمایان و صداى آن مانند رعد پرده گوش را پاره مى كند. از توصیفاتى كه از كتاب تاریخ كاشان عنوان شد مى توان حدس زد كه قدمت این محل به دوره اسكندر بازمى گردد.و در تاریخ قم به وصفى دیگر درباره تعداد آسیاب ها در آن زمان و در مسیر آب این آبشار چنین مى نویسد: از جمله 10 باب آسیاب معظم كه یكى از آنها به واسطه وفور آب و عمق و ارتفاع تنوره و خوبى آلات و ادوات كه در اوایل ابداع و ساخت داشت شبانه روزى یك هزار من بوزن شاه گندم خرد مى كرد.

در كتاب آیین میترا، نوشته مارتین ورمازرن نقل شده است كه، پورفیر در كتابش از شخصى به نام اوبولوس روایت مى كند كه ستایش مهر در غارهاى طبیعى انجام مى گرفته است. نزدیك غار باید رودخانه اى جریان داشته باشد.

و در كتاب آیین مهر، نوشته شده كه، آب در آیین میترا داراى اهمیت فراوانى است، یكى از آداب مهرى دینان شست و شو و غسل بوده و براى شركت در آیین ستایش مهر، افراد ملزم بودند تا مدت چند شبانه روز، مطابق با آدابى خود را شست و شو دهند و متحمل ضربات تازیانه شوند. در مهرابه ها یا چاه آب وجود داشت یا چشمه هاى جوشان، به همین دلیل كف مهرابه ها جوى حفر مى كردند.

نیاسر،سرسبزو رؤیایى در دل كویر(2)

آبشار نیاسر مدرك دیگرى است بر این نظریه كه به احتمال غار معبدى بوده متعلق به پیروان آیین میترا.هرساله در روز عید قربان اهالى محله سركمر و برزه دون در قدیم در كنار چشمه اسكندریه و هم در محوطه مسجد امام حسن (ع)، گاوى قربانى كرده خون آن را بر آب مى ریزند و همراه با آب از آبشار پایین ریخته و به باغ ها و مزارع مى روند، زیرا اهالى اعتقاد بر این دارند كه این خون موجب پربركت شدن آب شده و از كم شدن آب جلوگیرى مى كند.

آب این چشمه بسیار زلال و همسان با آب چشمه سلیمانیه فین است و پس از خروج از دل كوه و در مسیرى طولانى بعد از عبور از باغ تالار و باغ ها به صورت آبشار بسیار زیبایى به پایین و به سمت شهر حركت مى كند.

مركز مهم تولید گلاب

شهر نیاسر یكى از 3 مركز مهم تولید گل محمدى، گلاب و عرقیات گیاهى شهرستان كاشان و كشور است. چنین ویژگى كم نظیرى به دلیل قرارگیرى در دامنه شرقى كوه هاى كركس و وجود چشمه پرآب اسكندریه و قنات هاى زیاد است كه محدوده اى به وسعت 800 هكتار را به زیر كشت برده و با گسترش روش هاى مدرن آبیارى و كشاورزى به میزان زیادى قابل گسترش است. وجود اختلاف ارتفاعى به میزان 200 متر موجب ایجاد چشم اندازهاى بى نظیر و بسیار زیبایى شده است. قطرات ریز آب با عطر گل و سبزه درمى آمیزد و بر گونه ها مى نشیند و نوازشگر روح و جان مى شود و بدین سان آبشار زیباى نیاسر رخ مى نمایاند و تمام كویر را به سوى خویش مى خواند.

محلات مسكونى شهر نیاسر در مساحتى بیش از 8 هزار هكتار از باغ ها و گلستان هاى اراضى زراعى پراكنده شده است. غار تاریخى رئیس و لایه كهن زیرین آن، چارتاقى، بافت تاریخى با عناصر، فضاها، راسته ها و بناهاى عمومى و مسكونى متعدد و گوناگون، باغ هاى گسترده، گلستان هاى زیبا و قرارگیرى در دامنه كوه به همراه چشمه اسكندریه و آبشار معروف آن و باغ و كوشك تالار، این شهر را به یكى از شهرهاى تاریخى و گردشگرى كشور تبدیل كرده است.

جذب كننده توریست

نیاسر،سرسبزو رؤیایى در دل كویر(2)

فاصله كم شهر نیاسر با شهرهاى اصفهان، كاشان، قم و تهران، جاذب جمعیت بسیارى از این شهرها شده، هرچند كه گردشگران خارجى بسیارى به همراه سایر ایرانى ها نیز از این شهر و جاذبه هاى آن بازدید مى كنند به دلیل این كه شهر نیاسر در حد وسیعى براى گردشگران و تورهاى گردشگرى داخلى و خارجى شناخته شده و همچنین به لحاظ ویژگى هاى متعددى كه داراست، بتدریج با هجوم سرمایه داران، متقاضیان ساخت ویلا و سرمایه گذاران داخلى و خارجى روبه رو مى شود.از آنجا كه ادامه زندگى شهر بدون وجود باغ ها و گلستان ها و محیط طبیعى آن ممكن نیست، شهردارى نیاسر با هماهنگى استاندارى و سازمان مسكن و شهرسازى استان اصفهان از ساخت و ساز غیرعرف محلى در بافت مسكونى و ساخت و سازهاى غیربومى در باغ ها، مزارع و گلستان ها جلوگیرى كرده اما كماكان روزانه با فشار زیادى براى تملك و تخریب آنها روبه رو است.

میراث معنوى نیاسر

شهر نیاسر یكى از مراكز سكونتى كهن سرزمین ایران است. آثار و بقایاى بسیار همچون چارتاقى و غارنشینى و لایه زیرین آن نشانگر وجود تمدن و انجام آیین و آیین هاى كهن است. با ورود اسلام به ایران و مسلمان شدن ساكنان منطقه، برخى از آیین هاى كهن تداوم یافته یا در قالب آیین اسلامى و مذهبى نمود یافته اند.

آیین منطقه نیاسر آمیخته با میراث گرانبهاى باستان و اعتقادات مذهبى است. در سرزمین خداپرستانى كه پرستش خداوند را به پیامبرى زرتشت آغاز كرده و ایمان را با اسلام آوردن به كمال رسانده اند، آیین ها ریشه اى بس كهن دارد. در جاى جاى نیاسر، در رفتار و آداب و رسوم مردم، در شادى هایشان، در جشن هایشان، در اندیشیدن و ساختن و زیستن آنها و بر سر مزارهاى عزیزانشان، در همه جا مى توان ردپایى از آیین را دید.

میراث باستان نیاسر از غار شگفت انگیز «وییس» گرفته تا چارتاقى نیاسر با آیین مردمان آن عجین است. اعیاد و جشن هاى ملى آنان همچون نوروز، شب یلدا، چهارشنبه سورى و سیزده بدر و اعیاد مذهبى شان، مانند عید مبعث و 15 شعبان و عید قربان و...

نیاسر،سرسبزو رؤیایى در دل كویر(2)

آیین سوگوارى سالار شهیدان، مراسم آیینى- مذهبى قالیشویان، آیین نخل گردانى در 21 رمضان و بسیارى از مراسم دیگر ریشه و محتواى آیینى و اعتقادى دارد و این شاخصه هویت ملى در سرزمین ایران، همواره در بستر زمان و در پهنه مكان مردمانى بوده اند كه خوب مى اندیشیدند، خوب مى ساختند و خوب مى زیستند و آنگاه كه چشم فرو بسته و رخت از این جهان برمى بستند، میراثى ماندگار را از خویش به یادگار مى گذاشتند. آنچه امروز با عنوان میراث فرهنگى نمود عینى و كالبدى یافته، تبلور آیین و فرهنگ مردمانى است كه تفكر و پژوهش آن انسان امروزى را مسحور مى كند. هر آنچه از پیشینیان مانده سراسر رمز و راز و شگفتى است. آنچه مانده كالبدى بى جان نیست و روح حاكم بر آن، اعتقادها، باورها، سنت ها و مراسم هر جامعه است كه دست ساخته هاى آدمى همچون بسیارى زمینه هاى دیگر محل تجلى آن است. بدین ترتیب حضور این روح جانبخش را در صنایع دستى كهن مكان هاى چون نیاسر نمى توان نادیده انگاشت، هرچند كه این حضور امروزه بشدت رنگ باخته و در بسیارى موارد رو به نابودى مى رود.

در كوچه پس كوچه هاى نیاسركه قدم مى زنیم، شاید نخستین چیزى كه نگاه را به سوى خود مى برد، در منازل است با 2كوبه، یكى مردانه، دیگرى زنانه، براى رعایت سنت، حفظ حریم خانه، احترام به امنیت حضور زن! در كنار كوبه ها گل میخ هاى آهنى جا خوش كرده اند، گل میخ هایى درآمده به صورت گل هاى 8 پر، 12 پر، 16 پر، 24 پر كه همگى نشانگر حضور آناهیتا (الهه آب ها) از گذشته هاى دور در زندگى آدمى هستند. این گل ها روى سنگ مزارها نیز حاضرند و گاهى نیز به شكل ظرف كوچك آب تا پرندگان بنوشند، گرچه برخى عنوان مى كنند كه این حفره هاى كوچك محل گذاشتن شمع است. شمسه نماد خورشید، مظهر پرستش مهرپرستان، در میان گل هاى قالى نشان داده مى شود. پنجره هاى چوبى مشبك نیز گاه به شكل شمسه درآمده اند و شیشه هاى شفافشان، نور خورشید را به اهل خانه پیشكش مى كنند. گشت و گذار در دنیاى صنایع دستى نیاسر ما را به شگفتى وامى دارد كه چگونه مراسم ها و سنت ها از این همه سال هاى دور، راه پیموده و به اینك رسیده اند چگونه نیاكان ما به باورهایشان شكل بخشیده اند و آنچه كه مى ساختند با اندیشه هاى دینى و اعتقادى شان پیوند داشته است. تاریخ معمارى نیاسر با معمارى آیینى آغاز شده و با فراز و نشیب هایى تا به امروز ادامه یافته است.

منبع:

ایران