پیشگویى‏هاى نهج‏البلاغه در باره حضرت مهدى ‏(1)‏ از آنكه روی گردانده ناامید مشو!‏ و خلَّف فینا رایةَ الحقِّ، مَن تَقدَّمها مَرق، و مَن تَخلَّف عَنها زَهق، و مَن لَزِمها لَحَق، دلیلُها ‏مَكیثُ الكَلام، بَطِى‏ءُ القِیام، سَریعٌ إذا قَام، فإذا أنتُم أَلَنتم لَه رِقابَكم و أَشَرتم إلیه بِأَصابِعِكم ‏جاءَهُ المَوتُ فذَهَب بِه فَلَبِثتُم بَعدَه ماشاءَ اللَّهُ، حتَّى یُطلِعَ اللَّهُ لَكم مَن یَجمَعُكم و یَضُمُّ ‏نَشرَكم، فلاتَطمَعوا فِى غَیرِ مُقبِلٍ و لاتَیأَسُوا مِن مُدْبِرٍ، فإنَّ المُدْبرَ عَسى أن تَزِلَّ بِهِ إِحدَى ‏قائِمَتَیْهِ و تَثبُتَ الأُخرَى، فَتَرجِعَا حتَّى تَثْبُتا جَمِیعاً .(1)‏ او (یعنی: پیامبر) پرچم حق را برافراشت و در میان ما به یادگار گذارد. آن كس كه از زیر ‏سایه این پرچم پاى پیش نهد، از شریعت اسلام خارج گردد و آن كس كه از پیروى‏اش سر ‏باز زند، به هلاكت رسد و سرانجام كسى كه زیر سایه این پرچم به پیش رود راه سعادت ‏پیموده.‏‎ ‎ پرچمدار این پرچم با شكیبایى و آرامش سخن گوید و با كُندى و تأنى در اجراى كارها بپا ‏خیزد؛ امّا چون بپا خواست بسى شتاب كند تا به پیروزى نهایى رسد. پس آنگاه كه سر ‏در گرو فرمانش نهادید و با سرانگشت به سویش‏اشاره كردید، دوران ‏او سپرى شده، ‏مرگش فرا رسد.‏‎ ‎ از آن پس ناگزیر مدتى كه مشیت الهى اقتضا كند در انتظار به سر برید. آنگاه خداوند ‏شخصیتى را برانگیزد تا شما را] كه به اختلاف و جدایى گراییده‏اید] جمع كند و پراكندگى ‏شما را سامان بخشد. پس به كسى (چیزى) كه رو نكرده دل مبندید و از آن كه رو ‏گردانده ناامید مشوید .(2)‏‎ ‎ آگاه باشید كه آل ‏محمّد -صلى الله علیه و آله- مانند ستارگان این گنبد مینا باشند؛ آن ‏هنگام كه یكى از آنها غروب كند دیگرى بدرخشد.‏‎ ‎ گویى چنان است كه در پرتو آل‏ محمد -صلى الله علیه و آله- نعمتهاى الهى را بر شما ‏فراوان و تمام شده مى‏بینم و آنچه را كه آرزویش را در دل مى‏پروراندید بدان دست ‏یافته‏اید.‏‎ ‎ ابن ابى الحدید مى‏نویسد:‏‎ ‎ امام این خطبه را در سومین جمعه زمامدارى خود ایراد فرمود و ضمن آن به مطالبى ‏پیرامون احوال خود اشاره كرد.‏‎ ‎ وى سپس همچون دیگر شارحان، هدف از بیان این خطبه را پیشگویى از مهدى و توصیف ‏آن‏ حضرت دانسته، مى‏گوید:‏‎ ‎ شخصى را كه خدا برمى‏انگیزد از اهل‏بیت است و این سخن اشاره به مهدى آخرالزمان ‏مى‏باشد و در نزد ما (اهل‏تسنن) موجود نیست و از این پس وجود پیدا خواهد كرد و به ‏عقیده امامیه اكنون موجود مى‏باشد.(3)‏‎ ‎ معناى و لاتَیأَسُوا مِن مُدْبِرٍ این است كه از كسى كه روگردانده نا امید مشوید؛ و مصداق ‏آن غیبت حضرت مهدى و روگردانى آن‏ حضرت از تصدّى ریاست و زعامت ظاهرى است تا ‏هنگام ظهور.‏‎ ‎ ابن ابى الحدید براى فرار از پذیرفتن ولادت آن بزرگوار و غیبتش، به تكاپو افتاده و خواسته ‏وانمود كند لازمه مُدْبِر بودن، موجود بودن است و در صورت وجود نداشتن، تعبیر به ادبار و ‏روگردانى غلط است و مفهوم عقلانى ندارد. آنگاه كلمه و لاتَیأَسُوا مِن مُدْبِرٍ را چنین معنا ‏مى‏كند كه هرگاه این مهدى از دنیا رفت و فرزندانش را به جانشینى برگزید و كار یكى از ‏آنها به اضطراب و ناپایدارى گرایید، مأیوس نشوید و به شكّ نیفتید و نگویید شاید ما در ‏پیروى اینان دچار اشتباه شده‏ایم.‏‎ ‎ حال آنكه اعتقاد شیعه مخالف نظر ابن ابی الحدید بوده و معتقد است امام زمان به دنیا ‏آمده و اكنون در غیبت به سر می‌برد.‏ ‏_______________________‏ ‏1. خطبه 100‏ ‏2. شاید مقصود این باشد كه به امام حاضر كه به دنیا بى‏توجه است، یا از اصلاح كار ‏شما در شرایط موجود ناتوان است، طمع نورزید و از امام زمان كه غایب مى‏شود ‏ناامید نگردید، كه رمز پیروزى و كلید حل مشكلات در دست اوست. چه ممكن ‏است كسى كه روگردانده، یك پایش بلغزد (و پاى دیگرش برقرار ماند) آنگاه پس از ‏مدتى هر دو با هم به جاى خود برگردند (و دین خدا را كه دستخوش حوادث شده ‏ثبات و استقرار بخشد).‏‎ ‎ ‏3. شرح نهج‏البلاغه، ج 7، ص 94 و 95.‏‎ ‎ برگرفته از منشورات دبیرخانه دائمی اجلاس حضرت مهدی