پایداری در میان نشانه‌های یك جنگ
زمانی بود كه برگزارشدن نمایشگاه‌ها و جشنواره‌های موضوعی و مفهومی توسط منتقدین مومرد حمله قرار می‌گرفت و آثار نمایش داده شده به خاطر سفارشی بودنشان از ارزش چندانی برخوردار نبود.
اما حالا به دلایل متعددی این نمایشگاه‌ها مورد تامل قرار گرفته‌اند و بسیاری سفارشی بودن را نقطه ضعف نمی‌دانند.
به هرحال یكی از این جشنواره‌های موضوعی، جشنواره پوستر پایداری است كه تا سوم آبان ماه در موزه هنرهای معاصر فلسطین و موزه هنرهای دینی امام علی(ع) برپاست.
این جشنواره به‌دلیل اینكه برای نخستین بار برگزار می‌شود و نام بیشتر گرافیست‌های حرفه‌ای را می‌توانید كنار آثار ببینید، از اهمیت ویژه برخوردار است، چراكه تداوم آن به شكل‌گیری یك جریان می‌تواند منجر شود؛ جریانی كه هنرهای تجسمی ما به آن نیازمند است.
اولین و مهم‌ترین چیزی كه در برخورد با این 70 پوستر برای مخاطب مهم جلوه می‌كند، چگونگی استفاده از نشانه‌ها و انتخاب آنهاست.
مخاطب (به‌خصوص حرفه‌ای ها) در بازدید از چنین نمایشگاهی به‌دنبال یافتن نگاه‌های تازه و نو هستند. البته تمام آثار این جشنواره توقع بیننده را برآورده نمی‌كند. هرچندكه با آثار خوب زیادی مواجه می‌شود.
در موارد بسیاری می‌شود استفاده از نشانه‌های بی‌شمار مفهومی و تاریخی را در جهت معنا دادن به نشانه‌های بصری پیدا كرد.
به‌عنوان مثال محمدسیری، به جای خار، ستاره داوود را به سیم كشیده و خون فلسطین در اثر تماس با آن به زمین ریخته شده است.
یا مثلا استاد ابراهیم حقیقی ستاره داوود را طوری طراحی كرده كه تكه‌ای از آن به شكل فلسطین و از ستاره جدا شده است یا پوستر حسین سعیدی ، طراحی سیم خاردارهایی است كه كبوترهای سفید بر آن نشسته‌اند.
علی اصغر حسینی هم در نمایشگاه2 پوستر دارد كه مقاومت را با همان نشانه‌های تاریخی، معرفی می‌كند؛ 2 دست باند پیچی شده كه خونی است و سنگ‌های خونی را در مشتش نگاه داشته است.
در مجموع، نشانه‌ها عوض نمی‌شوند، در طول سالیان تغییر نمی‌كنند و مخاطب هم نباید انتظار داشته باشد كه با تغییر نشانه‌ها روبه‌رو شود.
چیزی كه بیننده باید به‌دنبال آن باشد نگاه نو به نشانه‌ها و به كارگیری متفاوت از آنهاست.
عد از دیدن آثار تماشاگران به این نتیجه می‌رسند كه چنین اتفاقی در اولین جشنواره پوستر مقاومت – دست كم در بیشتر موارد- افتاده است.
مثلا چفیه، بعد از گذشت 50 سال، یكی از نشانه‌های بلامنازع مقاوت است. فرقی هم نمی‌كند كه در ایران استفاده شود یا عراق یا در فلسطین.كشورهای مسلمانی كه طعم تلخ جنگ را چشیده‌اند؛ با چهارخانه‌های سفید و خط‌های سیاه آن آشنا هستند.
اما اسماعیل منتهایی، درخت نخل شكسته شده‌ای را با چفیه به هم چسبانده است! گاهی سادگی تصاویر است كه مخاطب را به دیدن طرح‌ها دعوت می‌كند.
مثل طرح امیرحسام رنجبری، تنها یك دست خونی است یا پوستر تورج صابری وند كه در یك زمینه سیاه، دست مردان و زنان را به هم گره زده است، پوستر محمدرضا قادری كه گلوله‌های قرمز و سبز را از بالا به پایین طراحی كرده است؛ طوری: كه مخاطب می‌تواند شلیك شدن آن را به سمت پایین حس كند. به علاوه چون در قسمت پایین طرحش از رنگ قرمز استفاده كرده، توانسته طرحش را روایت كند.
سارا قاسمی هم با طراحی یك تله جنگلی سبز در یك پس زمینه زردرنگ، جزء پوسترهای ساده قرار می‌گیرد، با این تفاوت كه اگر پوستر او خارج از موزه دیده شود، مخاطب را به زحمت می‌اندازد یا در نگاهی خوشبینانه‌تر به مخاطب امكان حدس‌های بی‌شمار می‌دهد.
شاید اگر در كنار این سادگی از نوشتار هم كمك می‌گرفت، نتیجه بهتری حاصل می‌شد. به‌طور كلی چیزی كه در نمایشگاه پوستر پایداری عایدتان می‌شود، تنوع است.
تنوع تكنیكی پوسترها به جز اینكه می‌تواند به مثابه یك كلاس درس عمل كند، در بسیاری از موارد به مخاطب لذت هم می‌دهد.
مصطفی گودرزی، دبیر این جشنواره به نگاه پویای گرافیك ایران اشاره می‌كند و عقیده دارد كه با وجود تمام كاستی‌های پوستر و پوستر‌سازی، هنرمندان جوان زیادی به جمع گرافیست‌های حرفه‌ای خواهند پیوست: «در همین نمایشگاه شاهد طراحانی هستیم كه به‌دنبال نمادها و تكنیك‌های جدیدتر می‌گردند و سعی كرده‌اند از زبان تصویری نوتری استفاده كنند.
در بسیاری از آثار می‌بینید كه هنرمندان از نوشتار و تصویر، به صورت همزمان استفاده كرده‌اند و به‌طور صحیح‌تری حروف فارسی را به كار گرفته‌اند، همچنین با ارائه رنگ‌ها و تركیب بندی‌های متفاوت به تنوع تصویری قابل قبولی رسیده‌اند.»
همچنین به جز پوسترهای مقاومت فلسطین، آثار ی هم وجود دارند كه به مفهوم پایداری اشاره می‌كنند اما لزوما به سرزمین فلسطین مربوط نمی‌شوند.بیشتر این پوسترها تایپوگرافیك هستند، مثل طرح‌های كوروش پارسانژاد و هما دلواری.
گودرزی در این باره می‌گوید:« امروزه مفاهیم ارزشی جهان اسلام یا جهان عدالتخواه با مفاهیمی مثل پایداری و مقاومت یا ایثار و شهادت آمیخته شده، مثلا مقاومت ویتنام در برابر آمریكا، خارج از مرزهای جهان اسلام اتفاق افتاده اما چون مسئله سرزمین فلسطین به یك نماد در جهان اسلام تبدیل شده است، هنرمندان به انجام كار بر این مسئله، تمایل بیشتری دارند.
بنابراین ما بدون اینكه پایداری را تعریف كنیم یا آن را به صورت یك زیرمجموعه بدانیم، از طراحان برای شركت در این جشنواره دعوت كردیم و خوشبختانه با استقبال خوبی هم روبه‌رو شدیم.
1500 اثر به دبیرخانه این جشنواره راه پیدا كرد كه ابراهیم حقیقی، مصطفی اسداللهی، حبیب‌الله صادقی، فرزاد ادیبی، كوروش پارسانژاد و من، آنها را انتخاب كرده‌ایم».
البته داوری نهایی آثار هنوز انجام نشده و شركت‌كنندگان باید تا سوم آبان ماه منتظر بمانند.
منبع : همشهری
