ضرورت توجه به شعر جوان
علیرضا طبایی:
منهای تنگ‌نظری‌ها از شعر جوان حمایت كنیم
علیرضا طبایی گفت: بیاییم منهای تنگ‌نظری‌ها و خودشیفتگی‌ها، راه‌های حمایت از شعر، به خصوص شعر جوان را مورد نظر قرار دهیم.
این شاعر پیشكسوت در ادامه‌ی گفت‌وگو با خبرنگار بخش ادب خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، تصریح كرد: برای حمایت از شعر جوان، اول از همه باید چارچوبی برای شناخت شعر داشته باشیم؛ اگرچه اعتقاد دارم شعر تعریف‌ناپذیرترین هنر است. از آغازی كه شعر فارسی شكل گرفته، تعاریف متعددی برای شناخت كیفیت شعر ارایه شده؛ اما هیچ‌گاه تعریف جامع‌الاطرافی كه مورد تأیید اهالی هنر و به خصوص شعر باشد، مطرح نشده است.
او افزود: در روزگاری كه ایده‌ها و دیدگاه‌های مختلف به شكل‌های مختلفی ارایه می‌شوند، نخست باید تكلیف خود را با شعر مشخص كنیم كه كدام مورد نظرمان است و كدام قالب‌ها و محتوای شعری را در نظر داریم. بعد كه تكلیف تعیین كردیم، درباره‌ی حمایت از شعر و بخصوص شعر جوان راهكارهایی ارایه دهیم. اولا باید مشخص كرد كه شعر به چه گفته می‌شود؛ آیا منظور، شعر صرفاً سنتی است، یا شعر در قالب‌های آزاد، آن‌چنان كه امروز میان بسیاری از جوانان هست، یا اگر شعر را از نظر قالب در نظر نمی‌گیریم، اندیشه و محتوای شعر را مورد نظر قرار دهیم. اگر از این چشم‌انداز بنگریم، می‌توان تعیین كرد چه راهكارهایی هست.
طبایی سپس یادآور شد: من اول شعر را یك هنر عام در ایران می‌دانم و هرگاه سایه‌ی یك اندیشه محدود در شعر سنگینی كرد، ممكن است در آغاز قدری مورد توجه قرار گیرد؛ اما بعد از مدتی به‌سوی یك‌سونگری و فرمایشی بودن حركت می‌كند كه این خطر بزرگی است.
او همچنین معتقد است: ما باید مؤسساتی داشته باشیم كه تعدادی از كارشناسان آگاه و روشن‌بین كه روح زمانه‌مان را می‌شناسند و با كلام فارسی آشنایی دارند، همچنین به شیوه‌ها و سبك‌های ادبی آگاهی دارند و نیاز جامعه‌ی بشری و قوم ایرانی را مورد نظر قرار می‌دهند، در آن جمع شوند و برای ترویج آثار و شعر ناب روزگار، كه نه تحت تأثیر فرهنگ وارداتی غرب و نه رونویسی از ترجمه‌ها و ایده‌های غربی است و نه در عین حال در چارچوب سنت‌های ما محبوس است و آمیزه‌ای از این‌هاست، تلاش كنند. این افراد آن شعر را مورد تأیید قرار دهند و برای نشر آن امكاناتی را فراهم كنند و محیطی فراهم آید كه آرا و نظریات مختلف جمع شوند و برای بالندگی شعر تلاش كنند.
طبایی درباره‌ی نقد شعر جوان نیز گفت: مادامی‌كه ما منتقد آگاه و جامع‌الاطراف نداشته باشیم، نقد ما یا راه افراط را در پیش می‌گیرد و از پشت عینك تئوری‌های وارداتی و ایدئولوژی‌های منتقدان غربی به شعر می‌نگرد یا از دیدگاه سنت‌های گذشته به شعر امروز.
او ادامه داد: بر این اعتقادم، كسانی حق دارند درباره‌ی شعر امروز نظر دهند كه به گذشته‌ی ادب ما شناخت داشته باشند و هم شعر امروز و شعر جهان را بشناسند و با توجه به نیاز جامعه‌ی ایرانی و درك روح زمانه و آن‌چه كه مردم می‌خواهند، از این دیدگاه به شعر بپردازند و شعر را مورد نقد و ارزشیابی قرار دهند.
این شاعر تصریح كرد: خیلی از شاعران و منتقدان ما در برج عاج اندیشه‌ی خود گرفتار آمده‌اند و تصور می‌كنند كه مردم نیز همان دغدغه‌ها را دارند؛ درحالی‌كه مردم از كنار آن جریانات بی‌تفاوت می‌گذرند. اگر كتاب شعر منتشر شود كه مردم زبان و نیازهای خود را در آن ببینند، از آن استقبال دور از انتظاری خواهند داشت؛ چنان‌كه ما شاهد این استقبال در چند دهه‌ی گذشته بوده‌ایم.
او در ادامه گفت: برخلاف آن‌چه كه در رسانه‌ها گاهی هیاهو می‌شود، مردم راه خود را می‌روند و شعری كه روی آن تبلیغ می‌شود، آن نیست كه مردم می‌خواهند. اگر شاعران، زبان زمان و روح مردم خود را بشناسند، پیام آن‌ها به مردم تعلق دارد و مردم از آن‌ها استقبال می‌كنند؛ ولی وقتی مجموعه‌هایی مثل علف هرز روییده‌اند و در رسانه‌ها در محدوده‌ی گروهی انگشت‌شمار مورد نقد و ارزشیابی قرار می‌گیرند، این‌ها با مردم هیچ الفتی برقرار نمی‌كنند و مردم نسبت به آن‌ها واكنش مثبتی نخواهند داشت. در این وقت، طبیعی است كه بحران مخاطب، بخصوص برای مجموعه‌های شعری خود را بیش‌تر نشان می‌دهد.
طبایی با بیان این مطلب كه برای سیراب كردن مخاطب، باید شعری را پیدا كنیم كه مخاطب تشنه‌ی شنیدن آن باشد، گفت: امروز چرا با وجود این همه مجموعه‌های شعری كه چاپ می‌شوند، مجموعه‌های شعر سهراب سپهری، مهدی اخوان ثالث، فروغ فرخزاد، احمد شاملو و چند نفر دیگر خوانده می‌شوند؟ این خیلی پندآموز است و نشان می‌دهد كه نمی‌شود چیزی را به‌زور به مردم داد.
شاعر «شاید گناه از عینك من باشد»، یكی از مشكلات شعر امروز، بخصوص شعر جوان، را مافیای پخش دانست و افزود: كتاب‌های زیادی هستند كه ارزش خواندن و مطرح شدن دارند؛ ولی چون ازسوی مافیای پخش مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرند، در دسترس قرار نمی‌گیرند و بیش‌تر روی آثاری تبلیغ می‌شود كه در محدوده‌ی منافع همان مافیای پخش‌اند.
طبایی در پایان یادآور شد: باید برای آثار خوب امكان پخش را فراهم كنیم، آن وقت است كه می‌بینیم مردم از كدام آثار استقبال می‌كنند.
منبع : ایسنا
