ماجرای زوجی که نذاشتند پنج‌قلوهایشان سقط شود

مجموعه مستند «پا به ماه» در هر قسمت به یکی از شهرها از جمله چهار محال و بختیاری، همدان، کردستان، فارس، خراسان رضوی، سنندج، اصفهان، داراب و... رفته و به موضوع لحظات خاص روزهای آخر بارداری و روز تولد می‌پردازد. این مستند این روزها از شبکه دو سیما برای مخاطبان به نمایش درمی‌آید.

موضوعات مستند به سختی‌های زنی عشایری در دوران بارداری، سقط مکرر جنین، شوق و سختی مادری نابینا برای تولد فرزند، چند قلو زایی، خواهران دوقلوی همسان باردار و دلتنگی مادرانه پرداخته و روایتگر چالش‌های دوران بارداری مادرانی شاغل چون معلم، پرستار، نویسنده و ماما بوده است.

مهدیه سادات محور تهیه‌کننده مجموعه «پا به ماه» درباره کارگردانی مستند «ماه آخر» که روایتی از بارداری پنج‌قلوی یک مادر است، می‌پردازد که در ادامه می‌آید:

مهدیه‌سادات محور تهیه‌کننده مجموعه مستند «پا به ماه» از محصولات سازمان اوج که با رویکرد فرهنگ‌سازی در حوزه فرزندآوری فصل دوم آن در حال پخش از تلویزیون است، در گفت‌وگو با خبرنگار تبیان درباره مستند «ماه آخر» از این مجموعه که کارگردانی آن را خود برعهده داشته، می‌گوید، تصمیم من از ابتدا این بود که در فصل دوم «پا به ماه» تنها یک قسمت را کارگردانی کنم که قسمت دیگری هم بود اما درباره ماجرای پنج‌قلوها، وقتی یک ماه قبل از زایمان قرار شد ما برای تولید برویم، مادری وضعیت اورژانسی پیدا کرد و زودتر به بیمارستان منتقل شد. با توجه به شرایط بیمارستان می‌‌توانستم با دوربین، آن مادر را همراهی کنم، ناگزیر علاوه‌بر تهیه‌کنندگی کارگردانی را هم برعهده گرفتم.

او درباره وضعیت بیمارستان‌ها ادامه می‌دهد، این بیمارستان خاص به دلیل شرایط ویژه بخشی که این مادر در آن بستری شده بود، اجازه ورود آقایان را نمی‌داد و به همین دلیل کارگردانی این مستند روزی من شد. این زوج از مینودشت بودند و بارداری دوم خود را هم تجربه می‌کرد. مادر نوزاد، علاقه‌ داشت که صاحب چندقلو شود و می‌توان گفت تولد این پنج قلو، به‌نوعی حاصل مداخله دارویی طب سنتی اتفاق افتاده بود.

تعلیق‌های داستانی در روایت تولد

این مستندساز درباره طب سنتی می‌گوید، ما هم از طریق یکی از پزشکان طب سنتی در برنامه «انارستان» که آقای علی خواجه تهیه‌کننده برنامه ایشان را به ما معرفی کرد، با این خانواده آشنا شدیم و وقتی به آن‌ها مراجعه کردیم، به دلیل شرایط خاص درمانی، از مینودشت به تهران آمده بودند. به همین دلیل هماهنگی‌های لازم برای شروع کار از تهران را انجام دادیم. یکی از تعلیق‌های داستانی مهم در روایت تولد این پنج‌قلوها هم این بود که عده‌ای به این زوج گفته بودند تعدادی از این بچه‌ها را سقط کنید و آن‌ها نپذیرفته بودند. آن‌ها اطمینان داشتند تحت نظر همان طب سنتی همه این بچه‌ها سالم به دنیا می‌آیند و همین اتفاق هم افتاد.

آنچه قصه روایت ما را پیش می‌برد، نگرانی‌های این خانواده درباره سلامت بچه‌ها بود. اتفاق نادری است که در چنین بارداری‌ای هر پنج‌قلو سالم به دنیا بیایند، آن هم در حالی که یک ماه زودتر از موعد، این بچه‌ها به‌دنیا آمدند. با وجود تمام این شرایط هم حال روحی این مادر بسیار خوب بود و هم همه موارد درمانی مرتبط با طب سنتی را رعایت می‌کرد. به‌تعبیری می‌توان گفت این بارداری و زایمان به‌صورت کاملا کنترل شده اتفاق افتاد. بعد از تولد هم، تنها 15 روز تحت مراقبت بودند و بعد از آن هر پنج قلو با هم مرخص شدند.

به دنبال قصه ساختن برای سوژه‌ها نبودیم

محور درباره عدم پرداختن به دشواری‌های مرتبط با بزرگ‌کردن همزمان پنج‌قلوها در این مستند و چشم‌پوشی بر سختی‌های این اتفاق، ادامه داد، ما در فرآیند ساخت مستند، تلاش کردیم احساسات خودمان را به سوژه‌های‌مان منتقل نکنیم. احساسات روتین و مرسومی که احتمالا هر کسی در اولین مواجهه با چنین سوژه‌ای بروز می‌دهد. ما قصد داشتیم حال خود سوژه‌ها را در مستند منعکس کنیم. اگر نگرانی‌ای از آن‌ها می‌دیدیم، منعکس می‌کردیم. اگر حتی دغدغه مالی داشتند، حتما روایت خود را به آن سمت می‌بردیم. اما وقتی خود آن‌ها در این زمینه‌ها نگرانی‌ای نداشتند، طبیعتا ما هم به خودمان اجازه ندادیم چنین سمت و سویی را به روایت خود بدهیم.

دوربین مجموعه «پا به ماه» در همه قسمت‌ها، تلاش دارد یک دوربین مستند محض باشد. در همه قسمت‌ها تلاش کرده‌‌ایم آنچه را که در واقعیت اتفاق می‌افتد، به زیباترین شکل ممکن به تصویر درآوریم و به دنبال قصه ‌ساختن برای سوژه‌های خود نبودیم. وقتی مادر و پدر این پنج‌قلو هیچ استرسی نداشتید و با قدرت و توکل می‌گفتند که ما همه این بچه‌ها را می‌خواهیم، قطعا ما اجازه نداشتیم به آن‌ها تلقین کنیم که این اتفاق سختی‌هایی هم دارد. تنها مسئله این خانواده، مربوط به تهیه مسکن در تهران بود که در مستند به این مسئله پراخته‌‌ایم. بخشی از چالش‌ها هم مربوط به مراقبت‌ها و سختی‌های ماه آخر قبل از زایمان برای مادر بود که آن را هم نشان داده‌ایم.

برشی از زندگی زوج خوشبخت

کارگردان مستند «ماه آخر» درباره نمایش شیطنت‌های دیگر فرزند این خانواده در مستند و احتمال تأثیر منفی آن بر مخاطب می‌گوید: اتفاقا حضور این پسربچه را یکی از نقاط عطف خاص روایت این مستند می‌دانم. حضور او نشان می‌دهد که این پدر و مادر چقدر از پس فرزند خود برمی‌آیند. ما تنها برشی از زندگی این زوج را به تصویر درآوردیم اما جالب است بدانید که برای خود این زوج، شیطنت‌های پسرشان، بسیار عادی و معمولی بود. وقتی مواجهه آن‌ها با شیطنت‌های فرزندشان، تا این اندازه می‌تواند متفاوت از مواجهه مخاطب با این شیطنت‌ها باشد، پس این احتمال وجود دارد که مواجهه آن‌ها با تولد همزمان 5 فرزند هم کاملا متفاوت از مواجهه ما باشد. 

---