تعزیه حضرت علی(ع) در شب بیست و یکم ماه رمضان
یکی از سنت ها و مراسم هایی که در این ایام در شهرها و روستاهای ایران مشاهده می شود، برپایی تعزیه است. آنچه می آید بخشی از مطلب "تعزیه در کازرون" از کتاب "رمضان در فرهنگ مردم" احمد وکیلیان است.
شب بیست و یکم: شب شهادت حضرت علی (ع) است. در کازرون و در این شب اهالی برای اموات خود خرما، پشمک، زلیبی یا زولبیا، شربت، کلوچه، حلوا زرد یا شله زرد و رنگینک خیرات می کنند و نیز هر کس نذر دارد "زبانگش" امیرالمومنین خیر می کند.
مجالس مقابله هم مانند شب نوزدهم برگذار می شود. بعد از قرائت جزو بیست و یکم قرآن مجید، دعا و نوحه و مصیبت خوانده و دنباله تعزیه شهادت برپا می شود. در مجالسی که تعزیه نیست تابوت سیاهپوش شده ای به وسیله چهار نفر حمل می شود و پیشاپیش یک نفر مداح نوحه نادعلی می خواند و بی اختیار وارد مجلس می شود و اهل مجلس گریه و شیون سر می دهند. همچنین در این شب بعضی از واعظان خطبه امام زین العابدین در مجلس یزید برای کسانی که نذر دارند می خوانند. در موقع خواندن خطبه چراغ های مسجد را خاموش می کنند. آن گاه نوبت به قسمت آخر تعزیه شهادت حضرت علی (ع) می رسد. مانند شب های قبل ابتدا پیش تعزیه خوانده می شود:
پیش تعزیه:
آه و واویلا که حیدر کشته شد شوهر زهرای اطهر کشته شد
بی پدر گردید یاران، مجتبی شد یتیم ای آه شاه کربلا
اشکبار این عزا خیرالنساء صاحب محراب و منبر کشته شد
در فلک خیل ملک اندر بکا در زمین خلق جهان اندر عزا
جن و انس از این مصیبت در نوا صاحب تیغ دو پیکر کشته شد
آه و واویلا که از شمشیر کین ابن عم مصطفی، سلطان دین
تارکش گردید منشق تا جبین در سجود، مولای قنبر کشته شد
چون که زینب این مصیبت را شنید زین عزا رخت صبوری بر درید
سوی بالین حسن از غم دوید کای حسن، میر غضنفر کشته شد
آن زمان گشتند سوی مسجد روان با حسین آن سرور لب تشنگان
جملگی گفتند با آه و فغان حجت خلاق داور کشته شد
در وسط مجلس تعزیه بستری گسترده است و یک نفر که شبیه حضرت علی (ع) است در بستر خوابیده و کسی که در نقش حضرت زینب (ع) است با چارقد و چادر مشکی و نیز دو نفر در نقش امام حسن (ع) و امام حسین (ع) در کنار بستر امام نشسته اند. در این حال قنبر غلام حضرت علی (ع) در حالی که افسار اسبی در دست دارد وارد مجلس شده و جمعیت را می شکافد و پیش می آید و چنین می خواند.
قنبر:
آمده ام از حبش و زنگبار خدمت شاهنشه دلدل سوار
تا به رکابش بدوم بنده وار ناد علیا علیا یا علی
بندگی (نوکری) خسرو والاتبار کرده ام از روز ازل اختیار
تا به رکابش بدوم بنده وار ناد علیا علیا یا علی
زینب (ع) (از پشت در):
صاحب این ناله سوزنده کیست آتش اندوه فروزنده کیست
نغمه زنان بلبل گوینده کیست ناد علیا علیا یا علی
قنبر:
حلقه به گوش در حیدر منم چاکر آن شاه غضنفر منم
نوکر داماد پیمبر منم ناد علیا علیا یا علی
زینب (ع):
بار خدایا چه فغان (صدا) دیگر است صاحب این ناله یقین قنبر است
ورد زبانش همه دم حیدر است ناد علیا علیا یا علی
قنبر:
خادم درگاه علی قنبرم عشق وی افتاده بسی بر سرم
کاش که بودی شه دین دربرم ناد علیا علیا یا علی
می روم این لحظه من بینوا تا به در خانه شیر خدا
اشک فشان ناله کنان با نوا نادعلیا علیا یا علی
و پیوسته می خواند و حلقه در را می کوبد و کسی در را نمی گشاید:
ای که تورا نام علی ولی ست ای که ز نور تو جهان منجلی ست
نام تو زینت ده هر محفلی ست ناد علیا علیا یا علی
یا علی ای باب شبیر و شبر یا علی ای صاحب تیغ دو سر
مطالب مرتبط :
تعزیه حضرت امیر (ع) در شب نوزدهم ماه رمضان
