موانع دعا

در دعاى كمیل امیر مؤ منان علیه السلام به این نكته برمى خوریم كه اگر بر سر راه دعا عایق و مانعى قرار گیرد و شخص داعى توجه به مانع نكرده و آن را رفع ننماید، اجابت نیز انجام نخواهد گرفت . حضرت با جمله اللهم اغفرلى الذنوب التى تحبس الدعاء(1) به این شرایط مهم اشاره فرموده و گناه را اساسى ترین مانع دعا قرار داده اند، سپس براى علاج آن ، دستور به استغفار داده اند.

در این زمینه روایتى نیز به ما رسیده است - كه معاذ بن جبل از پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله و سلم نقل مى كند - و در آن به بسیارى از موانع دعا اشاره شده است (2) در آن روایت پیامبر اكرم اشاره به باطن اعمال فرموده اند؛ آن هم باطنى كه حتى از دید و علم ملائكه حامل اعمال مخفى مى ماند.

ما در این جا این روایت را نقل به معنى نموده و مورد بحث خود را در این مقطع نقل مى نماییم و از ذكر آنچه كه فعلا مربوط به مبحث ما نیست صرف نظر مى نماییم .

از جمله موانع قبولى اعمال (به طور مطلق) كه قعطا شامل دعا نیز مى‌شود، اینها را مى‌توان نام برد :

    1- غیبت برادران دینى .

    2- عملى كه بنده به وسیله آن در پى كسب منفعت دنیایى باشد.

    3- تكبر بر خلایق .

    4-  خود بزرگ بینى و عجب .

    5-  حسد نسبت به آنان كه به علم و عمل اشتغال دارند.

    6- عدم شفقت و ترحم نسبت به دیگران .

    7- عملى كه بنده به واسطه آن ، قصد معروف شدن در بین مردم را دارد.

    8- عمل را به خاطر خدا به جا نیاورده است .

    9- زبان او موجب ایذاء دیگران است .

    10- گناهان خود را بر عهده دیگران مى گذارد.

    11- با بزرگداشت خود دیگران را تحقیر مى نماید.

    12- با پاك جلوه دادن خود، به آلودگى دیگران اشاره مى نماید.

    13- به واسطه دنیا مى خواهد آخرت را تاءمین كند.

    14- به دیگران فحاشى مى نماید.

    15- در حضور دیگران به نجوا مى پردازد.

    16- در او نسبت به مردم حالت گزندگى است .

موارد ذكر شده مجموعه اى است از موانع قبولى اعمال ، به خوبى روشن است كه این ها موانع دعا هم هستند، زیرا دعا خود عملى است كه عبادت بوده و موجب قرب الهى مى گردد و اگر مورد قبول واقع شود، به دنبال خود اجابت هم دارد؛ ولى اگر مردود گردد مضمون آن نیز مقبول نشده و قهرا به اجابت نخواهد رسید.

1-  ترجمه : خدایا آن گناهانى كه دعا را محبوس مى كنند بر من ببخش .

2-  عده الداعى ، ابن فهد حلى ، ص 242