نگاهی به مجموعه تلویزیونی پول کثیف به کارگردانی جواد افشار
شناخت نبض مخاطب
مجموعه تلویزیونی پول کثیف به کارگردانی جواد افشار و تهیه کنندگی قاسم جعفری جمعه شب ها از شبکه پنج سیما پخش می شود. این سریال با بازی رضا رویگری، فرهاد جم، زیبا بروفه، غلامحسین لطفی، بهمن دان، آناهیتا نعمتی و... بنا بر آمار اعلام شده، عنوان پربیننده را با خود همراه دارد. پول کثیف به نویسندگی جلال الدین دری چند سال پیش ساخته شد و پس از کش و قوس های زیادی سرانجام بنا به گفته عوامل آن با حذف بخش هایی از شبکه پنج سیما پخش شد. جلال الدین دری نویسنده سریال در گفت وگوی نگارنده که در همین صفحه چاپ شد، ممیزی های انجام شده بر این سریال را شخصی دانست و تاکید کرد که این ممیزی ها بیشترین لطمه را به فیلمنامه و نویسنده اش وارد می کند. فیلمنامه نویس پول کثیف لطمه وارد آمده بر فیلمنامه را به حدی می داند که معتقد است اگر سریال پخش نمی شد برای او صورت بهتری داشت. با این حال مدیران سیما ممیزی صورت گرفته در پول کثیف را خیلی ناچیز و جزیی اعلام کردند. با این حال پول کثیف در آمار اعلام شده در هفته های گذشته به عنوان پربیننده ترین مجموعه تلویزیونی محسوب شد. این در حالی است که به نظر می رسد سریال خارجی یانگوم که آن هم به صورت هفتگی از شبکه دو سیما در جمعه شب ها پخش می شود، عنوان پربیننده ترین سریال تلویزیونی را در حال حاضر باید داشته باشد.
پول کثیف داستان زوجی را روایت می کند که صاحب کارخانه ای در حال ورشکستگی هستند. این زوج با آشنا شدن با یکی از اقوام مسیر زندگی شان تغییر می کند و ماجرا تا به امروز ادامه پیدا کرده است که زن مسوولیت کارخانه را به عهده دارد و از بابت کارهای مشکوک شوهرش که نمی داند دقیقاً چیست، احساس خطر می کند. از سوی دیگر ماموران مبارزه با قاچاق کالا نیز سرنخ هایی برای به دام انداختن شوهر او پیدا کرده اند و لابد در قسمت های بعدی این سرنخ ها منجر به حوادث دیدنی خواهد شد. مجموعه پول کثیف به سفارش ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز ساخته شده و در میان کارهای مشارکتی از این دست توانسته مخاطبان زیادی را با خود همراه سازد. جواد افشار در کارنامه کاری خود کارهایی چون روز رفتن، جابربن حیان و سایه سکوت را دارد که چندان در جذب مخاطب به مانند پول کثیف موفق نبوده اند. این در حالی است که در کارنامه کاری قاسم جعفری، تهیه کننده مجموعه، آثار پرمخاطبی است که کارگردانی آنها به عهده جعفری بوده است، از آن جمله می توان به خط قرمز اشاره کرد که در نوع خود کاری مثال زدنی است. جدای از خط قرمز در کارنامه جعفری چند مجموعه پرمخاطب دیگر نیز وجود دارد که همگی بیانگر این نکته است که او به خوبی نبض مخاطب تلویزیونی را می داند. مولفه هایی که به نظر می رسد در مخاطب پسندکردن پول کثیف نیز چندان بی تاثیر نیستند. اگر که نخواهیم تمامی راز پرمخاطب بودن را به حساب تهیه کننده آن بگذاریم و کارگردان کار را ارجاع بدهیم به کارهای کم مخاطب قبلی اش، باید گفت که حضور قاسم جعفری در پرمخاطب بودن یک مجموعه تلویزیونی چه در مقام تهیه کننده و چه در مقام کارگردان بسیار موثر است.
تیتراژ پایانی سریال و موسیقی احسان خواجه نوری از دیگر مولفه هایی است که مخاطب را برای نشستن به پای این سریال ترغیب می کند. قاسم جعفری در مجموعه تلویزیونی قبلی خود که در ماه رمضان پخش شد، نیز از موسیقی خواجه نوری بهره برد و مخاطبان زیادی را با بهره بردن از این کار جذب کرد.
اگر آمار اعلام شده مبنی بر پرمخاطب بودن مجموعه تلویزیونی پول کثیف را باور کنیم، باز هم در این نظرمان که با کاری نه چندان قوی روبه رو هستیم، خللی وارد نیست. پول کثیف در فیلمنامه، کارگردانی و بازیگری دارای ضعف هایی اساسی است. فیلمنامه در جاهایی که بنا است خواسته های سفارش دهنده و مشارکت کننده را به صورت شعار و حرف بازگو کند، دچار مشکل است. بازی ها به جز برخی موارد از جمله بازی بسیار خوب رضا رویگری و بازی دوست داشتنی جواد هاشمی در اغلب موارد دچار کاستی های بسیاری است، به گونه ای در تاثیرگذاری بر مخاطب خود دچار مشکل می شود. شاید مهم ترین ایراد را بتوان به بازی فرهاد جم وارد کرد که در همه حالات و وضعیت ها بازی یکسانی دارد و نمی توان او را در موقعیت های مختلف که فیلمنامه می طلبد و اقتضای آن است، باور کرد. بازی آناهیتا نعمتی نیز در پول کثیف چندان باورپذیر نیست و به دل نمی نشیند. اگر این نوع بازی را بخواهیم جدا از کل مجموعه نگاه کنیم می توان گفت که در میان سخت گیری های تلویزیون بازی او حکایت از خط شکنی های موجود در کارهای قاسم جعفری دارد که در اینجا نیز در مقام تهیه کننده توانسته اجازه پخش آن را بگیرد. بازی آناهیتا نعمتی در سطح باقی می ماند و به نقشی که قرار است بازی کند، در لایه رویی تنها نزدیک می شود. این درحالی است که به نظر می رسد نعمتی تلاش داشته تا نقشی متفاوت را بازی کند.
نوشته : مهربانو ابدی دوست
