تنبیه تحریمی نه تنبیه بدنی
انواع تنبیه‌ها(2)
مقاله ی قبل (از دست دادن آنچه دوست داری)
در مقاله ی قبل به یک نوع تنبیه اشاره کردیم.در این مقاله 4 مورد دیگر را مورد بررسی قرار می دهیم:
1 - جلوگیری از فعالیت‌های مورد علاقه یک نوجوان (تنبیه تحریمی)
برای موثر بودن این نوع تنبیه، نوجوان باید سرگرم فعالیتی باشد که مورد علاقه ی اوست تا از طریق توقف آن فعالیت بتوان او را تنبیه کرد. با توجه به این‌که بعضی از بچه‌های امروزی دارای دستگاه بازی‌های کامپیوتری یا سایر سرگرمی‌ها در اتاق خود هستند، محبوس کردن آنها در اتاق جریمه مناسبی نیست. از سوی دیگر، به دلیل آن‌که نوجوانان مایلند تنها باشند، محبوس کردن آنها در اتاق تنبیه موثری نخواهد بود. اکنون به چند مثال توجه کنید:
مادری به همراه دخترش برای خرید لباس به مرکز خرید رفته است. دختر در مورد مدل لباس با او جر و بحث می‌کند. مادر ممکن است به او بگوید تا سه بار به تو اخطار می‌دهم اگر باز به جر و بحث ادامه دادی تا هفته بعد از خرید منصرف شده و به خانه برمی‌گردیم؛ دختر او متوجه می‌شود که اگر به رفتارش ادامه دهد از ادامه ی خرید محروم خواهد شد.
شما ممکن است پسر 16ساله خود را برای 2ساعت به تمرین رانندگی ببرید. پس از مدت کوتاهی پسر شما سرعت خود را افزایش می‌دهد. شما به او می‌گویید: هر بار که سرعت از حد مجاز بالاتر رود 10 دقیقه از مدت تمرین (2ساعت) کسر خواهد شد.
برای افزودن بر تأثیر این روش تنبیهی، باید چند نکته را به خاطر بسپارید:
نخست، شما باید به طور دقیق مشخص کنید که فرزندتان در ازای چه رفتاری تنبیه خواهد شد؛ مثلاً والدین ممکن است به فرزندان‌شان بگویند «دیگر با هم دعوا نکنید». منظور آنها این است که یکدیگر را کتک نزنند، فحش ندهند یا مسخره نکنند؟ لذا این موارد را باید به طور واضح مشخص نمایند.
دوم، باید از اخطار یا تذکر دادن نیز استفاده کنید. مثلاً، اگر یک‌بار دیگر فلان رفتار را مرتکب شوی، به فلان صورت تنبیه خواهی شد.
سوم، فرزند شما باید آگاه شود که تا چه مدت از یک فعالیت خاص محروم خواهد شد و برای پایان دادن به محرومیت چه کاری باید انجام دهد. مثلاً، مادری که به خاطر جر وبحث کردن دخترش در مورد مدل لباس، تصمیم گرفت به خرید کردن خاتمه دهد، اگر بگوید هفته ی بعد خرید خواهیم کرد، زمان یک هفته را برای پایان تنبیه معین کرده است و اگر بگوید در ازای فلان رفتارت دوباره به خرید خواهیم آمد، راه پایان دادن به تنبیه را مشخص کرده است، لذا فرزند او می‌داند که باید چه کند.
محروم کردن از یک فعالیت مورد علاقه باید به‌طور پی‌گیر اجرا شده و چندین بار تکرار شود تا رفتار یک فرد را تعدیل نماید. به‌کار بردن این تنبیه باید بدون هیجان و عصبانیت باشد و به عنوان یک روش کارآمد به آن توجه شود که اجرای آن نتیجه‌ای خاص را در پی خواهد داشت.
2 - از دست دادن جایزه.
وقتی برای انجام رفتاری جایزه‌ای تعیین کنیم و نوجوان نتواند به آن عمل کند، از جایزه هم خبری نخواهد بود. این خود نوعی تنبیه محسوب می‌شود. گاهی والدین از من سوال می‌کنند : «اگر برای رفتار شایسته‌ای جایزه‌ای تعیین کردیم ولی فرزند ما آن رفتار شایسته را نشان نداد چه تنبیهی را توصیه می‌کنید؟» به آنها می‌گویم همین که جایزه را دریافت نکرده، تنبیه شده و لازم نیست از دو نوع تنبیه برای یک اشتباه استفاده کنید. بهتر است تنبیهات را برای سایر رفتارهای ناشایست ذخیره نمایید و همه ی آنها را برای یک رفتار خرج نکنید.
3- تنبیه لفظی
داد زدن، ایراد گرفتن، غر زدن، نصیحت کردن و گفتن جملاتی که موجب خجالت و احساس گناه در فرزندتان شود، تنبیه لفظی نامیده می‌شوند. این نوع مجازات در مورد افراد بالغ موثر نیست زیرا آنها عادت می‌کنند سخنان شما را نشنیده بگیرند، از یک گوش بشنوند و از گوش دیگر بیرون کنند. برخی از آنها دچار کینه شده و از پدر و مادر خود می‌رنجند. استفاده از تنبیه لفظی به طور مکرر، باعث پیدایش مشکلاتی می‌شود.
4 - تنبیه بدنی
کتک زدن، نیشگون گرفتن و سایر تنبیهات جسمی در این دسته قرار می‌گیرند تا نوجوان را از طریق ترساندن او کنترل کنند. گفتن این جمله که «من از تو بزرگ‌تر و قوی‌ترم ، لذا هر کاری که از تو می‌خواهم مجبوری آن‌را انجام دهی» نوعی تهدید به تنبیه بدنی است. با توجه به این که تنبیهات بسیاری وجود دارد، شما نباید از تنبیه بدنی استفاده کنید.
منبع : کتاب کلید های تربیت نوجوان – با تغییر و تلخیص
نویسنده : دکتر دن فونتنل
مقالات مرتبط :
آموزش مهارت های زندگی ( ویژه جوانان و نوجوانان)
آیا استقلال دادن به نوجوان كار درستی است ؟
