آب شدن تدریجی کوه یخ کنکور

کنکور همواره یکی از بزرگ‌ترین و پُر اهمیت‌ترین مراحل زندگی محصلان به حساب می‌آید. آنچنان پُر اهمیت که در سال‌های اخیر مشاهده شده است که از دوران متوسطه و حتی پیش‌تر، والدین در تلاش بوده‌اند تا فرزندان خود را برای این آزمون سرنوشت‌ساز آماده سازند. اما همین آزمون، مشکلات روحی-روانی فراوانی را برای دانش‌آموزان ایجاد کرده است که گاه نتایج جبران ناپذیری داشته است. همین موضوع، زمینه‌ساز اندیشه‌هایی برای حذف تدریجی آن شد.

همان طور که مشاهده می‌شود طی سال‌های اخیر سخنان و حواشی فراوانی در راستای حذف کنکور منتشر شد که هیچ کدام به نتیجه‌ی مطلوبی نرسید. اما از سال 96 و در پی موضع قاطعانه‌ی وزیر آموزش پرورش، اقدامات گسترده‌ای در این زمینه صورت گرفت تا از استرس و بار روانی دانش آموزان کاسته شود. یکی از این اقدامات؛ افزایش پلکانی تاثیر معدل (شرط معدل) در آزمون کنکور است که اخیر و در پی اعلام رسمی وزیر آموزش و پرورش، از 25 درصد به 30 درصد افزایش یافت. 

باید توجه داشت که این افزایش پلکانی شرط معدل در کنکور، گامی موثر در راستای حذف این اَبَر آزمون سراسری خواهد بود.

حواشی کنکور

"سوال‌ها لو رفت"، "سوال‌ها فروخته شد"، "تقلب در کنکور!"، "یک نفر با رتبه دو رقمی مردود شد!"، "رتبه 3 رقمی آخرین آزمون سنجش، در کنکور رتبه 10 هزار آورد". این جمله‌ها پرتکرار ترین جملاتی است که هر تابستان از زبان کنکوری‌ها و خانواده‌هایشان می‌شنویم! البته این جملات محدود به حرف‌ در جمع‌های خانوادگی و دوستانه و پشت تلفنی نمی‌شود! هر سال شاهد اعتراضات، تجمعات گسترده روبروی سازمان سنجش و آموزش کشور و....در اعتراض به نتایج کنکور سراسری هستیم! شاید این اعتراضات که تا کنون راه به جایی نبرده اند قدمتشان درست به اندازه سال‌های برگزاری کنکور سراسری باشد!

اما ایراد کجاست؟ آیا به راستی هر سال در سازمان سنجش تقلب گسترده صورت می‌گیرد؟ آیا اصلا امکان خروج یا به اصطلاح «لو رفتن» سوالات وجود دارد؟

وقتی در صفحه جستجوی گوگل عبارت "اعتراض به نتایج کنکور..." را تایپ می‌کنیم، می‌بینیم که حدس‌های گوگل سال 97، 96، 95 و... را می‌آورد! این یعنی همواره عده‌ای به این نتایج معترض بودند. شاید یکی از دلایل این اعتراض‌ها عدم آگاهی افراد به روند طراحی سوال، چاپ سوال و توزیع سوالات در کنکور سراسری باشد.

حدود ده سال پیش مسئولان حراست سازمان سنجش توضیحاتی در خصوص  نحوه طراحی سوالات کنکور تا توزیع آن‌ها مطرح کردند. یکی از مسئولین حوزه حراست سازمان سنجش در همان سال‌ها به خبرگزای مهر توضیح داد که برخلاف تصور عامه کنکور سراسری طراح خاصی ندارد که مدتها در قرنطینه بماند و تحت موارد امنیتی باشد. سوالات کنکور در طول سالیان مختلف در استانهای مختلف توسط اساتید و دبیران آموزش و پرورش که مورد تایید سازمان سنجش هستند و متعهد شده اند به هیچ وجه اعلام نکنند که سوال برای سازمان سنجش طرح می کنند و یا در کلاسهای کنکور مشارکت داشته باشند، طرح می شود.

سوالات در بانکی در یک رایانه با مراقبت‌های شدید امنیتی نگهداری می‌شوند. در زمان برگزاری کنکور چندین دسته سوال از بانک استخراج می‌شود و پس از تطبیق با کتب درسی سال جاری در اختیار کمیته‌ای در سازمان سنجش قرار می‌گیرد. برای برقراری امنیت و افزایش ضریب امنیت چندین بسته از هر درس سوال تهیه می شود که به صورت رندم و تصادفی بسته ای انتخاب می شود. در واقع هیچ فردی نمی داند که سوالات کنکور چیست. در خصوص چاپ سوالات کنکور هم چاپخانه ای تعبیه شده که کاملا قرنطینه است و حداقل با بیست دوربین کنترل می‌شود و کسی امکان ورود به آن را ندارد.

پس از آن سوالات از طریق ramp بدون دخالت انسان‌ها از محیط قرنطینه وارد کانتینرها می‌شوند تا به استان‌ها ارسال شوند و در طی مسیر هیچکس به جز نیروهای امنیتی وجود ندارند. سربازان پس از رسیدن به هر استان سوال‌ها را وارد مخزن می‌کنند. بعد از کنکور نیز سوالات پلمپ شده و به مکان قرنطینه باز می‌گردد. مسئول حراست سازمان سنجش تاکید کرد که در هر یک از این مراحل مراقبت و کنترل‌های نامحسوسی صورت می‌گیرد.

توضیحات مسئول حراست سازمان سنجش که به ده سال قبل باز می‌گردد آنقدر کامل هست که احتمال هر گونه تقلب در این مورد را از بین ببرد. واقعیت این است که سازمان سنجش و آموزش کشور یکی از دقیق‌ترین سازمان‌های کشور است و احتمال هرگونه خطا و تقلب و.... نزدیک به صفر است. اما چرا هر ساله جمعیت زیادی از داوطلبان کنکور به نتایج کنکور اعتراض دارند؟

شاید نگاهی به آمار شرکت کنندگان کنکور بخشی از راز اعتراض را برای ما افشا کند در سال 1389 تعداد شرکت کنندگان در کنکور سراسری یک میلیون و 287 هزار و 532 نفر بود که از بین این افراد 463 هزار و 92 نفر آن ها داوطلبان رشته تجربی بوده اند. این در حالی است که در سال 1397 تعداد شرکت کنندگان در کنکور سراسری یک میلیون و یازده هزار و 384 نفر است و شرکت کنندگان در کنکور رشته تجربی 642 هزار و 228 نفر از این جمعیت را شامل می‌شدند یعنی چیزی حدود یک و نیم برابر بیشتر از سال 1389 این در حالی است که جمعیت کل شرکت کنندگان کنکور سراسری به نسبت سال 1389 کاهش داشته است.

این افزایش هر ساله تعداد داوطلبان رشته تجربی نشان از موج یا سندرمی به نام «پزشکی»  در بین دانش آموزان دارد. رشد هر ساله داوطلبان رشته تجربی (که اکثر قریب به اتفاق معترضین به نتایج کنکور سراسری نیز هستند) مسیر صنعت شدن کنکور را هموار تر می‌کند به این ترتیب بازار کتاب‌های کمک درسی، معلمین خصوصی، آموزشگاه‌های علمی آزاد و آزمون‌های آزمایشی داغ می‌شود. آزمون‌های آزمایشی شاید یکی از جدی‌ترین عوامل اعتراض‌های بعد از اعلام نتایج کنکور باشند. چرا؟