عید قربان، تمرین شهادت و قربانی شدن برای خدا

عید قربان، فقط روزی نیست که حجاج نمادین گوسفندی را قربانی کنند تا حج‌شان قبول گردد، بلکه این روز دارای کارکرد‌هایی است که در ادامه از دیدگاه مرحوم امام خمینی مورد بررسی قرار می‌دهیم:

عید، سیاست، بیداری اسلامی

ایشان در پیامشان به کنگره حج می‏‌نویسند: «عید سعید و مبارک در حقیقت آن روزى است که با بیدارى مسلمین و تعهد علماى اسلام تمام مسلمانان جهان از تحت سلطه ستمکاران و جهانخواران بیرون آیند. و این مقصد بزرگ زمانى میسر است که ابعاد مختلفه احکام اسلام را بتوانند به ملتهاى زیر ستم ارائه دهند. و ملتها را با اسلام ناشناخته آشنا کنند، و فرصتها را براى این امر بزرگ سرنوشت‌‏ساز مغتنم شمرده و از دست ندهند.

و چه فرصتى بالاتر و والاتر از کنگره عظیم حج که خداوند متعال براى مسلمانان فراهم آورده است. و مع الأسف ابعاد مختلف این فریضه عظیم سرنوشت‌‏ساز به واسطه انحراف‌هاى حکومت‌هاى جور در کشورهاى اسلامى و آخوندهاى فرومایه دربارى و کج‏‌فهمی‌هاى بعضى از معممین و مقدس‏نماها در تمام‏ کشورهاى اسلامى در پرده ابهام باقى مانده است.» بنابراین کاملاً روشن است که ایشان با استفاده از کنگره حج که قربانی در روز دهم ذیالحجه یکی از مناسک آن است به دنبال بیداری اسلامی و مبارزه با مستکبرین است.

عید، سیاست، عرفان

امام ابعاد عرفانی عید قربان را اینگونه تبیین می‏کند: «مسئله قربانى فرزند یک باب است که به حسب البته دید نوع بشر، مسئله مهمى است، لکن آن چیزى که مبدأ این عمل مى‏‌شود، آن چیزى که مقابله ما بین پدر و پسر را در آن جا متحقق مى‌‏کند، این یک مسائل قلبى و روحى و معنوى است، فوق این مسائلى که ماها مى‏‌فهمیم. ما همین مى‏‌گوییم که ایثار کرد، قربانى کرد و واقعاً این طور بوده است، مهم هم هست. لکن آیا در نظر ابراهیم هم ایثار بوده است؟ ابراهیم هم در نظرش این بوده است که حالا یک چیزى، تحفه‌‏اى مى‌‏برد پیش خدا؟ اسماعیل هم- سلام اللَّه علیه- در نظرش بوده که یک جانفشانى دارد مى‏‌کند براى خدا؟ یا مسأله این نیست.

این مسئله‏‌اى است که تا نفسانیت انسان هست، خودیت انسان هست، ایثار اسمش هست. من ایثار مى‏‌کنم در راه خدا فرزندم را، من ایثار مى‏‌کنم در راه خدا جان خودم را. این، براى ما مهم است و زیاد مهم است، براى ابراهیم نیست مسأله این، ایثار نیست. ابراهیم خودى نمى‏‌بیند تا ایثارى کرده باشد، اسماعیل خودى نمى‏‌بیند تا ایثار کرده باشد. ایثار این است که من هستم و تو هستى و عمل من و براى تو و ایثار. این، در نظر بزرگان اهل معرفت و اولیاى خدا شرک است، در عین حالى که در نظر ما کمال بزرگى است، ایثار بزرگى است.

عید براى ما یک معنا دارد، براى ابراهیم و براى پیغمبرها یک معناى دیگرى دارد، ما هم عید مى‏‌کنیم، آنها هم عید مى‏‌گیرند، لکن آنهایى که عید مى‏‌گیرند عید لقاست، آنها عود مى‏‌کنند به آن جایى که از آنجا ظاهر شدند و عید مى‌‏گیرند براى این امر، البته بعد از ارجاع به- باز از آن معناى سیر الهى- بعد از ارجاع اسمش عید مى‏‌شود. و بعدهاى معنوى‏‌اش بسیار زیاد است و دست ما از آن کوتاه است و بعدهاى سیاسى و اجتماعیش هم زیاد است و زیاد بوده است و امیدواریم که زیاد بشود.»

عید، سیاست، شهادت

امام خمینی در ادامه صحبتشان به ابعاد سیاسی عید قربان و الگو گرفتن جوانان ایران از حضرت ابراهیم علیه السلام اشاره می‏‌کنند و می‏‌فرمایند: « شما در این عصر که ملاحظه مى‏‌کنید جوان‏‌هایى هستند که واقعاً فداکارى مى‏‌کنند، واقعاً رو به شهادت مى‏‌روند. کسانى هستند که واقعاً جوان‏های‌شان را به شهادت مى‏‌فرستند و خوشحال هم هستند. این همان سنخ هست، لکن تفاوت این است که آنجا معرفت یک معرفت عالى مقامى است و اینجا به آن مرتبه نرسیده است، اینجا نمونه‏اى از اوست.

فداکارى‏‌هاى جوان‏‌هاى عزیز ما و پدرهاى آنها و مادرهاى آنها همان نحو است که آنها کردند. اینها ذبح مى‌‏شوند به همان طورى که اسماعیل ذبح شد و به همان طورى که فدیه اسماعیل به حسب روایات ذبح شد. و ما باید بگوییم که عاجزیم از اینکه همین فداکارى که اینها دارند هم، ما عاجزیم که تصور کنیم. و بحمد اللَّه این فداکارها براى اسلام آن چنان سرافرازى ایجاد کردند که در طول تاریخ خواهد ماند، آن طور براى کشور خودشان سرافرازى ایجاد کردند که در طول تاریخ خواهد ماند.»

عید، سیاست، ولایت

مقام معظم رهبری می‏فرمایند: «بدون شک روز «عید غدیر» اهمیت بسیارى دارد. در روایات ما وارد شده که عظمت این روز، حتى از روز «عید فطر» و روز «عید قربان‏» هم بیشتر است. نه اینکه از اهمیت آن دو عید عظیم اسلامى چیزى کم بشود، بلکه به خاطر اینکه این عید حاوى یک مضمون والاتر است. اهمیت این عیدى که طبق روایات ما برترین اعیاد است، در همین است که متضمن موضوع ولایت است.

شاید بتوان گفت که هدف از همه‌‏ى زحماتى که پیغمبر اکرم و بزرگان دین و انبیاء الهى علیهم الصّلاة و السّلام، متحمّل شده‌‏اند، استقرار ولایت الهى بوده است. گویا در روایتى از امام صادق علیه الصّلاة و السّلام است که در مقام هدف جهاد فی سبیل الله مجموعه‏‌ى تلاش‏‌هایى که براى دین مى‏‌شود فرموده‌‏اند: «لیخرج الناس من عبادة العبید الى عبادت الله و من ولایت العبید الى ولایت الله.» هدف این است که انسانها را از ولایت بندگان و بردگان با معناى وسیعى که این کلمه دارد خارج سازند و به ولایت اللّه نائل کنند.»

عید، سیاست، ابراهیم

امام خمینی ابراز امیدواری می‌‏کنند که تمام ملت‏‌ها و مستضعفین جهان ابراهیم‏‌وار در برابر مستکبرین قیام کنند و نترسند: «ما آرزو داریم که این سرافرازى براى همه ملت‏ها حاصل بشود و انقلاب به همین معنا براى همه ملت‏ها حاصل بشود، براى همه مستضعفین حاصل بشود.»

---

منبع:
"قصه ذبح اسماعیل+ عید قربان در آیات و روایات" /خبرگزاری تسنیم