چرا باید این همه حیوان در روز قربان ذبح شوند؟

 
به قربان نزدیک می‌شیم من نمی دونم چرا باید تو یه جشن موجودی رو کشت؟ بعضی وقتا به این مساله فکر می کنم که اسلام مانع یک فرهنگ شهرنشینی مطلوب و پیشرفته هست...فرض کنیم مردم سوئد مسلمان بودند اونوقت به جای این کریسمس زیبا و قشنگ(که یه جور جشن تولده)عید قربان رو داشتند و تو جشنشون گوسفند سر می بریدند با اینکار تو روز عید هم بی رحمی بشر رو ثابت می کردند هم خیابونا و کوچه ها رو به گند و کثافت می کشوندند....

حکمت و راز بسیاری از عبادت ها برای انجام دهندگان آن ها پوشیده نیست مثلاً نماز ذکر هایی دارد که معنای آن روشن است. رکوع و سجودی که بزرگداشت خدا را تفهیم می کند. تشهد که همراه با اعتراف به وحدانیت حق و رسالت رسول اکرم (ص) است. لیکن از آن جا که حج توحید ناب است، پی بردن به راز مناسک حج دشوار است و اسرار بسیاری از آن ها با عقل بشری قابل تبیین نیست. از این رو تعبد در حج بیش از سایر دستورهای دینی است. چنان که از رسول خدا(ص) نقل شده است که به هنگام لبیک گفتن، به خدا عرض کرد: با رقیت و عبودیت محض لبیک می گویم و مناسک حج را انجام می دهم. ((لبیک بحجه حقا تعبدا ورقا )(1 )

حج آزمایشگاه اخلاص و یک دوره تعبد محض و امتحان صرف است. محرمات حج برای تطهیر قوایی است که گرفتار عصیان و تباهی می شوند.
در مورد مصرف گوشت قربانی قرآن می فرماید:
«فاذا وجبت جنوبها فکلوا منها و اطعموا القانع و المعتر (2)؛ چون (قربانی ) پهلویش به زمین افتد، از گوشت آن بخورید و به فقیر و درخواست کننده هم بدهید».
در بیانات حضرات معصومین (ع)آمده است:
راز قربانی در تقرب به خدای متعال و بریدن گلوی طمع است و درس ایثار و از خود گذشتگی است. (3)
همینطور در مورد حكمتهای دیگر این عمل عبادی در حدیث وارد شده است كه: حضرت امام صادق علیه السلام از آباء گرامش علیهم السلام نقل فرمودند: رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرمودند:
خداوند متعال این قربانى را تشریع فرمود تا مساكین شما از ناحیه گوشت در فراخى قرار بگیرند، پس ایشان را اطعام نمایید.(4)

بنابراین برای قربانی حج، به صورت كلی دو نوع حكمت می توان در نظر گرفت :‌ 1- هدف مادی و رفع نیازهای مادی و اقتصادی جامعه اسلامی 2- هدف معنوی كه عبارت است از نماد بودن این عمل برای ایثار و قربانی كردن تمام خواهش های نفسانی در برابر خواست و اراده حق متعال.

همانگونه كه اگر به ریشه این تشریع ملاحظه كنیم، دستور قربانی حضرت اسماعیل علیه السلام برای حضرت ابراهیم علیه السلام، برای این منظور بود و هیچ وقت خدای متعال نمی خواست كه اسماعیل در عمل قربانی شود. بلكه هدف، تنها آزمایش و امتحان حضرت ابراهیم و بریدن او از تعلقات مادی و دنیوی بود. بنابراین به محض اینكه حضرت ابراهیم علیه السلام به این امر اقدام كرد، ‌نه كارد برید و نه اسماعیل علیه السلام قربانی شد. برای اینكه این مساله به صورت نمادین باقی بماند و همه آیندگان با دست زدن به این عمل نشان دهند كه آنها نیز مانند حضرت ابراهیم علیه السلام از هر خواهش نفسانی، در برابر اراده حق تعالی خواهند گذشت، خدای متعال این عمل را به صورت سنت در دین اسلام تشریع فرمود.

بنابراین در مناسك حج به صورت عمده و در عمل قربانی خصوصا، نباید صرفا به جنبه مادی و ظاهری آن توجه كرد كه گوسفندی كشته می شود و خونی ریخته می شود. اگر به معنای حقیقی این عمل دقت شود، این عمل از بهترین عبادات خواهد بود چرا كه انسان با این عمل در حقیقت به خدا می گوید كه خدایا آمدم و با تمام وجود هم آمدم و از تمام خواهشهای خود و از همه نفسانیات خود در برابر تو و اراده تو می گذرم.
بله افرادی كه روح ایمان در آنها نفوذ نكرده است كشته شدن گوسفند را می بینند ولی كشته شدن شیطان نفس حاجی را نمی بینند و به تعبیر قرآن « صُمٌّ بُكْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لا یَعْقِلُون »هستند. ترجمه : ". این كافران، در واقع) كر و لال و نابینا هستند از این رو چیزى نمى‏فهمند. " (5)

اما تشبیه عید كریسمس مسیحیان، به عید قربان كه دارای مفهوم و معنائی عرفانی انسانی است از اساس باطل است.
هیچ یك از مراسمات مسیحیان در روز كریسمس (از درخت تزیین كردن تا بابا نوئل با گوزن شاخدارش ) نه مبنای الهی دارد( كه در كتاب مقدس به آن توصیه شده باشد) و نه وجه عقلی. یعنی نمی توان حكمتی الهی یا عقلی برای آن پیدا كرد. اینگونه اعمال تنها یك سری اعمال من درآوردی است كه هیچ ارتباطی با اصل دین مسیحیت هم ندارد.

در حالیكه عید قربان یك عید عبادی، ‌اجتماعی، اقتصادی است و ریشه قرآنی و الهی دارد و هر مسلمانی می داند كه چرا و به چه هدف این عید را برگزار می كند. در عید قربان شیطان نفس انسان قربانی می شود و علاوه بر آن، از این طریق فقرا و مسكینان و گرسنگان سیر می شوند. عید قربان هم عبادت است و هم فعالیتی اجتماعی. عید قربان هم خدا را به انسان یاد می دهد و هم به او متذكر می شود كه ای انسان تو در برابر همنوعان خودت مسئولیت داری. نه مسئولیت ریش بستن و لباس قرمز پوشیدن و گاری با گوزن شاخدار راه انداختن كه افسانه ای بیش نیست و نه مسئولیت تزیینات رنگارنگ به خود و درخت بستن، در حالیكه همسایه ات گرسنه است و حتی لقمه برای سیر شدن ندارد، بلكه مسئولیت حقیقی و واقعی. مسوولیت دیدن گرسنگان و به داد آن ها رسیدن را داری.

نكته دیگر اینكه، همه انسانها از مسیحی گرفته تا مسلمان و یهودی و غیر اینها، هم گوسفند می كشند و هم از گوشت آن استفاده می كنند و این امر اختصاص به مسلمین ندارد. اگر مدافعین حقوق گوسفند در دلسوزی خود صادقند، اقدامی در جهت تعطیلی تمام كشتارگاه های كشورهای دنیا كنند. ( كه البته اگر اقدام به این كار كنند در نظر جهانیان به كاری مضحك دست زده اند.)

پی‌نوشت‌ها:
1. فیض كاشانی، محجة البیضاء، تهران، مركز نشر اسلامی، 1417 هـ. ق، ج2، ص197.
2. حج(22)، آیه 36.
3. فیض كاشانی، پیشین.
4. شیخ صدوق، علل الشرایع، ترجمه سید محمد جوای ذهنی تهرانی، قم، انتشارات مومنین، 1380هـ. ش، ج 2، ص 406.
5. بقره(2)، ‌آیه 171.

---

منبع:
"فلسفه کشتن این همه حیوان در روز عید قربان چیست؟"  /مرکز پاسخگویی به سوالات دینی