گفتگویی با جناب حجت الاسلام دکتر سید مهدی خاموشی

(ریاست محترم سازمان تبلیغات اسلامی)

- دیدگاه جنابعالی نسبت به راه اندازی و تأسیس مؤسسه تبیان چگونه بوده است؟

قبل از هر چیز خسته نباشید عرض می نمایم خدمت مدیران محترم و کادر مؤسسه اطلاع رسانی تبیان و کاربران خون گرم و آن کسانی که داده و ستاده ی اطلاعات، از آنهاست و مراجعه و پیگیری آنها ما را در این مسیر مصرتر و محکم تر کرد. تبریک عرض می کنم انشاءالله که آینده ای روشن تر را در پیش رو داشته باشید.

نکته ای که وجود دارد این است که  سازمان تبلیغات می کوشد که بگویید تبیان مستقل است و تبلیغی درمورد این که وابسته به سازمان است نمی کند، دیگر فعالیتهای سازمان نیز اینچنین است چون اعتقاد من این است که فعالیتهای فرهنگی خودش باید زبان داشته باشد یک نقاش وقتی که نقاشی بکشد و سپس به تبلیغ آن بپردازد و بگوید من نقاش ماهری هستم مادامی که نقاشی خودش را عرضه نکرده باشد نمی توان گفت که نقاش خوبی است.

مسئولین فرهنگی بیش از آنکه حرف بزنند باید کارشان زبان گویای فعالیت آنها باشد. بر همین اساس اگر تبیان در میان نسل جوان و مردم ایران و خارج از مرزها جائی را باز کرده باید به عنوان یک فعالیت فرهنگی به آن نگاه کنیم . این فعالیت فرهنگی خود توانسته زبان گویائی برای فعالیت هایش باشد و مسئولین بدانند که تبیان رقابت سختی را در این عرصه آغاز کرده است همیشه معلوم نیست که این طور بماند یعنی باید لحظه به لحظه نسبت به بهینه سازی، کیفی کردن ، عمق بخشیدن و افزایش محتوا، تنوع بخشی، سرعت ، دقت و حجم بیشتر و ایجاد تعامل بین کاربر و خود مؤسسه بیشتر تلاش کنند که این فضایی را که به دست آورده اند را بهبود بخشند تا آن را از دست ندهند. آدم هر چه از نردبان بالاتر برود مخاطره اش هم بیشتر است و سقوطش هم بیشتر، اگر قهرمان بخواهد قهرمان بماند خیلی سخت است و کارش هم بیشتر.

سازمان تبلیغات کارهای متعددی داشته است در زمینه روشهای سنتی، شاخه های فعالیت فرهنگی دینی در ساختار و نگرش سنتی و روش مدرن . ما در بحث قرآن افزایش های چشمگیری در سیستم سازمان داشته ایم هم از لحاظ منابع و هم از لحاظ کمیت . جلسات ، پوششی عمل کردن اساتید قرآن و جلسات قرآنی  نسبت به گذشته بهتر شده است ولی باز هم  باید بیشتر کار کنیم. در مباحث پژوهشی و تحقیقاتی کار زیادی صورت گرفته است و سازمان خودش را یک بازخوانی کرده است و دائم در حال نزدیک شدن به آن اهدافی که برایش ترسیم کرده اند. کتابهای زیادی تاکنون با آرم و بی آرم سازمان چاپ شده است ولی با سفارش ما این تحقیقات صورت گرفته است.

مؤسسات دیگری در سازمان تبلیغات پا به عرصه وجود گذاشته اند، مثل خبرگزاری مهر که جایگاه خودش را باز کرده است که هدف آن ارتقاء سهم اخبار فرهنگی بالاخص در حوزه دینی می باشد بنده ادعائی ندارم ولی شاخصه ها رشد را نشان می دهند.

اخبار فرهنگی به روزتر شده است، رسانه های مکتوب شاهد این مدعی هستند. کار دیگری که در سازمان صورت گرفته، انتشارات امیرکبیر است. انتشارات امیرکبیر در مدت 7 سال سه بار به عنوان انتشارات برگزیده شناخته شد البته روی این خبرخیلی کار نکردیم و در جمع خانواده امیرکبیر هم گفتم که من زیاد مصر نیستم که روی آن تبلیغی صورت گیرد. ولی خواه ناخواه این تبلیغ صورت می گیرد.

در زمینه هنر هم  حوزه هنری خیلی باید کار کرده است. ما هم اکنون قریب 10 ماهنامه و مجله داریم که این 10 ماهنامه همگی تخصصی هستند و تولیدات خوبی دارند.

- چه شد که احساس نیاز کردید که اصلاً سازمان تبلیغات می تواند یک مؤسسه ای مثل تبیان را تأسیس کند و شکل گیری آن در ذهن شما چگونه بود؟

خوب به طور خاص وارد فضای جدید یا فضای وب می شویم. فضائی که در اختیار بشر است. پدیده ای داریم بنام انفجار اطلاعات که ، جزء  خصایص زمان فعلی ماست انفجار اطلاعات در قدیم هم بوده است یک مثالی می زنم در بیست سال قبل تعداد روزنامه ها و مجلات در کشور چند تا بوده است؟ من یادم است که روزنامه های تهران با تأخیر چند روز به شهرستانها می رفت و تازه تعدادی هم به فروش نمی رسید.

تلفن و تلگراف این فواصل را کم کرده است من نمی خواهم بگویم بر گردیم به 50 سال قبل، برای نسل جوان فعلی تصور اینکه در یک محله فقط یک تلفن در سر هر محله بوده است و همه صف می ایستادند تا زنگ بزنند مشکل است، هنوز که هنوزه در بعضی از شهرها تلفنهای راه دور وجود دارد الان این اتفاق خیلی در جهان امروز عجیب است. گسترش تلفن باعث بروز شدن اطلاعات شده است. امروز می توانیم لحظه به لحظه با تکنولوژی موبایل به اطلاعات دست یابیم. سیستم های بین کشوری هم راه افتاده است و این موبایل در کشورهای دیگر هم کار می کند.

الان موبایل صوت و تصویر و متن را منتقل می کند و با شبکه جهانی نت هم در حال برقراری ارتباط است. الان هر فردی اراده کند که به اطلاعات زود هنگام و پرحجم و بروز تجاری و بازار دست پیدا می کند. الان هیچ نهاد آموزشی و تحقیقاتی نمی تواند از پدیده

انفجار اطلاعاتی چشم بپوشد مثلاً کتابخانه به عنوان یک نهاد آموزشی، تحقیقاتی نقش بسزائی دارد اگر بخواهیم یک کتابخانه فیزیکی در بیرون ایجاد کنیم احتیاج به فضا داریم . اگر آماری بگیریم که در مدارس، چه تعدادی کتابخانه  وجود دارد  این مقدار کم است .

حال با قرار دادن یک کتابخانه دیجیتالی ای که مدارس بتوانند به راحتی به آن دسترسی داشته باشند آن هم با تعداد و حجم بسیار بالای کتاب ، کدام یک بهتر و منطقی تر است؟

این یک گوشه و یک شاخه ای کوچک از فعالیت است. حال اگر این کتابخانه به کتابخانه های جهانی متصل باشد ببنید چه تعداد کتاب در اختیار ما برای مطالعه و تحقیق وجود دارد. حال در فضای فرهنگی مگر می شود که با این همه ویژگی و امکانات همان روش های قدیمی را برای توسعه فرهنگی بکاربرد مطمئناً نمی شود. سازمان به این نتیجه رسید که باید به چنین امکاناتی دسترسی داشت تا بتوان موفق بود. ما هم سعی کردیم از افرادی که جزء اهالی این فن هستند مصرانه خواهش کنیم که در این عرصه فعالیت کنند و الحمدالله موفق هم بوده ایم.

- آیا با مؤسسین و مدیران تبیان آشنایی داشتید یا اینکه با جستجو با آنها آشنا شوید؟

من با شخص آقای دکتر طالب پور آشنایی داشتم کارکرد ایشان را هم می شناختم با هیئت مدیره محترم هم از قبلاً آشنایی داشتم، کارکرد آنها و سابقه آنها را می دانستم و با تحقیقی که در آن زمان انجام دادم و اینکه این عزیزان از عهده این کار بر می آیند به وقوف رسیدم و سپس قراری گذاشته شد و تبیانی بوجود آمد.

- به نظر شما برای شروع و تأسیس تبیان با توجه به جوی که در سازمان تبلیغات وجود داشت چه دغدغه ای وجود داشت و چه مشکلاتی داشتید؟

خانواده سازمان تبلیغات اسلامی خانواده خوبی است. بنده بعد از 6 سال این نکته را به صراحت می گویم چرا خانواده خوبی است؟ چون خانواده فرهنگی است و دغدغه های فرهنگی دارند شاید در روشها چالش داشتند که فلان روش را انتخاب کنیم فلان برنامه را انجام بدهیم ولیکن هیچ مانعی ایجاد  نشد بلکه این کار را از افتخارات خودشان می دانستند. مؤسسه تبیان را از افتخارات نظام و سازمان می دانند و جوانان متخصص این فن با تکیه بر تجربیات علما و فضلا و پژوهشگران حوزه دین ،عرصه فرهنگی را به نتیجه برسانند قبلاً هم در سازمان بوده اند ولی خداوند لطف کرد که ما توانستیم به درجاتی دست پیدا کنیم. من خودم این را به عنوان آخرین افق نمی بینم راه زیادی برای حرکت در پیش داریم و باید خیلی بیشتر کار کنیم. لحظه را ارج بنهیم. بنابراین این دید در سازمان بوده است ولی در این زمان به نتیجه رسید و علت آن هم این بود که آمدیم و یک مؤسسه ای جدا از سازمان ولی با تفکر سازمان تشکیل دادیم و سعی کردیم موانع را از سر راه این مجموعه برداریم.

- آیا در شبانه روز زمانی را برای مراجعه به سایت اختصاص می دهید یا هر وقت که فرصت کنید سری به سایت می زنید ؟

من کلا روی خروجی های این چنینی حساس هستم و بر حسب وظیفه باید همیشه نظارت  کنم. گاهی اوقات که تبیان قطع شده خودم تذکر داده ام و یا فلان صفحه باز نمی شود ولی از لحاظ شخصی تبیان را بسیار دوست دارم و خانواده ی آن را خانواده ای عجیب می دانم  تبیان خانواده ای است که خیلی توانمندی دارد مثلا نظر سنجی آن خیلی دقیق به هدف زد. شاید به مذاق بعضی خوش هم نیاید ولی نظر سنجی بسیار دقیقی بود و من وقتی  خودم را در این خانواده می بینم خیلی مباهات می کنم. خانواده ای در حدود 250 هزار عضو، که خانواده بسیار بزرگی است. قسمت های پرسش و پاسخ آن را زیاد بازدید می کنم . صفحات آموزشی را زیاد بازدید می کنم صفحات کتابخانه و حوزه را بازدید می کنم . گهگاهی به بازارچه آن می روم، مالتی مدیاهای جدید را دنبال می کنم . زبانهای مختلف را تأکید می کنم که باید باز هم گسترش یابد و وسعت حجم اطلاعات در هر زبان را باید گسترش دهیم . بنابراین به خود تبیان بنده بسیار حساسم و بسیار دوستش می دارم . قسمت ورزشی آن هم جالب است.

- به اهالی خانواده و دوستان و آشنایان هم سفارش می کنید که به تبیان سر بزنند یا اینکه خودشان به تبیان سر می زنند؟

در تابستانها آنها بیشتر مراجعه می کنند زیرا در دیگر اوقات، بیشتر وقت را برای آموزش و درس می گذارند. پسر بزرگم به خاطر کنکور وقت کمتری روی تبیان گذاشت ولی2 فرزند دیگرم زیاد به تبیان مراجعه می کنند من فکر می کنم که یک مقداری فضای امن مراجعه به اینترنت بهتر شده است. اگر اطمینان خانواده ها هم بیشتر شود اتصال منفرد فرزندان به اینترنت راحت تر خواهد بود.

- اگر از نگاه یک کاربر عادی سایت به تبیان نگاه کنید نقاط ضعف و قوت آن را چه می بینید؟

به نظر من باید نقادی کارشناسانه بکنیم من به عنوان یک آدم عادی نظر خودم را می گویم . حجم اطلاعات تبیان باید بیش از اینها باشد. مدیریت کاربر ملی که ما مطرح کردیم باید پر سرعت تر پیش بروند و این کاربر ملی را بیشتر کنیم یعنی بیش از 1 میلیون نفر، شبکه اینترانت ملی را باید گسترش بیشتری بدهیم تا مردم ما بدون اینترنت به این سایت دسترسی پیدا کنند . باید سایتهایی که از طریق اینترانت می توان رفت باید لحظه به لحظه بیشتر شوند به قدری که کاربر احساس کند هر چه می خواهند در اینترانت تبیان وجود دارد و اگر نبود برود به اینترنت باید از دلداده گان جمهوری اسلامی ایران چه در داخل و چه در خارج دعوت کنیم که برای ترجمه این اطلاعات به زبانهای دیگر کمک کنند. نباید فاصله حجم اطلاعاتی زبانها با یکدیگر زیاد باشد . فاصله باید بسیار کم شود. آدمیان دنبال اطلاعات خوب، بی نقص و خالص می گردند . همه ی جهانیان در حال استفاده هستند پس تبیان باید نشانگر جمهوری اسلامی ایران باشد.

بنابراین باید زیاد تلاش کرد، "هان ای پسر بکوش که روزی پدر شوی" امروز تبیان دوران نوجوانی را طی می کند. و برای تبیان باید یک دید جهانی قائل شد . باید رسالتی جهانی داشته باشد گرچه کارهایی که صورت گرفته خیلی تحسین و تشکر ما و دیگران را به همراه  دارد و مقداری از توقع ملی را پاسخ داده ولی باز هم باید بیشتر کار کرد.

- چه پیغام و پیامی را به مناسبت سالگرد تبیان و برای کاربران آن دارید؟

من دست تک تک کاربران تبیان را به گرمی می فشارم، و معتقدم که این خانواده موقعی می توانند یک خانواده گرم، پرشور و متعالی باشد که ویژگی های یک خانواده گرم و پرشور و متعالی را داشته باشد. این خانواده، خانواده اطلاعاتی و خانواده فضای مجازی است. در این فضای مجازی خصوصیت هائی که این خانواده باید داشته باشد، این است که کاربر تبیان خودش باید الگو باشد. کاربرهای ما باید بدانند که می بایستی زینت جامعه اسلامی و ایرانی ، خانواده خود و مردم شهید پرور ایران باشند. برای بهینه سازی این فضا احتیاج به کمک همه کاربران داریم باید به انجمن های تبیان کمک کنند تا پرشورتر باشند و در همه شاخه ها باید فعالیت داشته باشند. پیام من این است که تبیان را از خودتان بدانید. تبیان را دریچه ای به اطلاعات روز برای انسان متدینی بدانید که می خواهد در عصر کنونی انسان مسلمان و روز آمد باشد.

کاربران باید تبیان را معرفی کنند و نقایص ما را به ما گوشزد کنند. آینده پیش رو قطعاً بهتر از گذشته است.

- چه پیغامی برای مدیران تبیان دارید؟

می گویم خسته نباشید، دسته مریزاد، هر کاری کردید برای آخرت خود کردید، برای دنیا انجام ندادید، انشاء ا... هم انجام نمی دهید.

- بازتاب تاسیس تبیان و عکس العمل مقامات در مورد تبیان چیست؟ و آیا شما به تبلیغ تبیان هم می پردازید و اگر هم پرداختید استنباط آنها نسبت به تبیان چه بوده است؟

بنده این کار را نکرده ام همانطور که قبلاً گفتم کار خودش باید میدان خودش را پیدا کند ولی از نمایندگان محترم متشکرم. از دولت محترم، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، مدیران تکفا، و مسئولین دولتی که در این زمینه ما را کمک کردند.

- دیدگاه جنابعالی در مورد جنبش نرم افزاری چیست و تبیان چه میزان در رسیدن به این هدف موفق بوده است؟

اگر مفهوم جنبش نرم افزاری را مجموعه تولیدات، اختراعات و پژوهشهای خوبمان بدانیم، چه به لحاظ  کمی وچه به لحاظ  کیفی رو به افزایش داشته است. اگر مفهوم جنبش نرم افزاری این باشد، یکی از شاخه هایش فعالیت در فضای مجازی است و یکی از شاخه های فضای مجازی هم مثلاً Paperless است.

کتاب که تولید می شود بیاییم کتاب را به صورت مالتی مدیا تولید کنیم که قابلیت جستجوی زیاد داشته باشند به نظر می رسد که جنبش نرم افزاری یکی از مهمترین شاخه هایی که می توان در خصوص آن اهتمام جدی کرد این که ما حجم اطلاعات و کیفیت اطلاعات را  با به روز کردن اطلاعاتمان در این فضای IT، بیشتر کنیم و کار را با ویژگی های خودش پیش ببریم .اگر بگوییم که تبیان یکی از مصادیق جنبش نرم افزاری است در این فضا یک عده ای تولید کننده هستند وعده دیگر قرار دهنده هستند تبیان باید بیشتر به کمک تجمیع اطلاعات موجود برود و اطلاعات را بروز کند و قابلیت جستجوی بهتری را برای کاربران فراهم کند این یک پورتال دینی ، اسلامی و فرهنگی است. اگر این پورتال محقق شود آنگاه تبیان یکی از مصادیق خوب جنبش نرم افزاری خواهد بود.

- نقطه آرمانی که برای تبیان می بینید چیست؟

بعضی ها می گفتند که منظور شما یاهو و گوگل هستند می گفتم نه ، نظر بنده این نیست که نقطه نهایی ما این باشد که به یاهو برسیم ما می گوییم که کشور اسلامی می تواند یک فضای تبادل اطلاعاتی ایجاد کند که امثال یاهو و گوگل هم تحت پوشش آن در آیند.

این نقطه اصلی ما است، بهترین مطلب برای ما این است که بگوییم فضای جهانی مثل آدم بزرگی است که ما می خواهیم عقل و دانش او برای ما باشد حالا چگونه می توانیم این عقل و دل را بدست آوریم؟ خوب هر چه نقص دارد می توانیم برطرف کنیم. تو این فضای بزرگ خیلی چیزها ممکن است قرار بدهند. ما باید  یک کاری کنیم که مردم بیشتر به عقل و دل این آدم مراجعه کنند به اعضای دیگر این آدم مجازی کاری نداشته باشند. پس باید چکار کنیم؟ تبیان یکی از مصادیق آن حرکت می تواند باشند. ما می توانیم در جهان امروز این کار را انجام بدهیم باید موانع را از جلوی نسل جوان و مردم برداریم تا سرعت کار بیشتر شود.

- آیا تا به حال شده است که مطلبی در تبیان برای شما جالب توجه باشد که به خاطر شما مانده باشد؟

در قسمت پرسش و پاسخ زیاد اتفاق افتاد است. در قسمت درد دل مردم هم چون قصد دارم بدانم که درد دل مردم چیست و چه مشکلاتی در اجتماع و فردی دارند.

- چه راهکارهایی را پیشنهاد می کنید تا تبیان فرامرزی شود؟

با توجه به آیه کریم (قوا انفسکم و اهلیکم نارا... ) اگر تبیان یک شخصیت با تقوا، عالم، با ایمان و عامل بشود همه جهان بسویش می آیند. یعنی عالم واقعی تا انتهای زمان زندگیش بر علمش می افزاید.

اگر ویژه گیهای یک انسان خوب را داشته باشد قطعاً به سمت او می آیند یعنی باید به صورتی باشد که وقتی به آن نگاه می کند کلاه از سرش بیفتد.

- چه میزان ورزش می کنید و به چه ورزشهایی علاقه دارید؟

هر هفته فوتبال بازی می کنم، فوتبال سالن بازی می کنم،تقریباً 2 ساعت به پیاده روی می روم ، به کوهنوردی علاقه ویژه ای دارم . حتی الان حاضرم که با کاربران تبیان یک گروه کوهنوردی تشکیل دهیم و 10- 15 ساعتی به کوهنوردی برویم ، شنا ، بسکتبال ، والیبال و ورزش حرفه را دنبال می کنم و ورزش ملی را نیز پی می گیرم.

- در خاتمه اگر فرمایشی دارید بفرمائید؟

متشکرم اگر در تبیان نقصی است بدانند که از ما است و اگر خیری هست از خداوند است یعنی خیرات را به حساب ما نگذارند نواقص را به حساب ما بگذارند.